انواع بسیاری از کم‌خونی وجود دارد که هر کدام علت خاص خود را دارند. کم خونی ممکن است موقت یا طولانی‌مدت باشد و شدت آن از خفیف تا شدید متغیر است. در بیشتر موارد، کم‌خونی بیش از یک علت دارد. اگر مشکوک به کم‌خونی هستید باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. گاهی کم‌خونی یک علامت هشداردهنده برای یک بیماری جدی است. درمان کم خونی که به علت آن بستگی دارد، از مصرف مکمل‌ها تا انجام اقدامات پزشکی را شامل می‌شود. گاهی با خوردن یک رژیم غذایی سالم و متنوع می‌توان از بروز انواع کم‌خونی پیشگیری کرد. در ادامه این مقاله راجع به درمان کم خونی بیشتر توضیح می‌دهیم.
همچنین اگر به بیماری کم خونی مبتلا هستید و یا شک دارید که دچار کم خونی هستید یا خیر، می‌توانید آزمایش کم خونی را در منزل و تحت پوشش بیمه‌ها انجام دهید. برای ثبت درخواست آزمایش کم خونی در منزل کلیک کنید.
فهرست مطالب
مروری بر بیماری کم‌خونی و علت آن
کم‌خونی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن گلبول‌های قرمز کافی ندارد. گلبول‌های قرمز به کمک آهن و هموگلوبین، پروتئینی که به انتقال اکسیژن از طریق جریان خون به اندام‌های سراسر بدن کمک می‌کند، حرکت می‌کنند. وقتی‌که تعداد گلبول‌های قرمز یک فرد کمتر از حالت معمول باشند، گفته می‌شود که این فرد کم‌خون است.
کم‌خونی معمولاً با علائم مختلفی مثل احساس خستگی بیش‌ازحد معمول، احساس سرما و پوست بیش‌ازحد رنگ‌پریده شناخته می‌شود. دلیل بروز این علائم این است که اندام‌ها اکسیژن مورد نیاز برای انجام وظایف خود را دریافت نمی‌کنند. متأسفانه کم‌خونی شیوع بالایی دارد و برخی از افراد وقتی برای اهدای خون اقدام می‌کنند متوجه کم‌خونی خود می‌شوند. دلایل زیر هم می‌توانند منجر به کم‌خونی شوند:
- بارداری
- از دست دادن میزان زیادی خون
- بیماری‌های قلبی
- ابتلا به سرطان خون
کم‌خونی انواع مختلفی دارد که در هر کدام از آن‌ها، تعداد گلبول‌های قرمز کاهش می‌یابد. کاهش سطح گلبول قرمز به یکی از دلایل زیر ایجاد می‌شود:
- ناتوانی بدن در تولید هموگلوبین کافی بدن
- تولید هموگلوبین کافی، اما ناکارآمد در بدن
- عدم ساخت گلبول قرمز کافی در بدن
- تجزیه و حذف سریع گلبول‌های قرمز در بدن
برخی از انواع کم‌خونی که حتماً نام آن‌ها شنیده‌اید عبارت‌اند از کم‌خونی فقر آهن و کم‌خونی سلول داسی شکل.
برای درمان کم خونی به چه دکتری مراجعه کنیم؟
اگر علائم رایج کم‌خونی را دارید، باید حتماً به پزشک معالج کم‌خونی مراجعه کنید. برای درمان کم خونی ابتدا باید به پزشک عمومی مراجعه کنید. پزشک عمومی ممکن است برای تکمیل روند درمان و بررسی‌های بیشتر شما را به یک پزشک متخصص درمان اختلالات خونی (هماتولوژیست)، متخصص قلب یا متخصص گوارش ارجاع دهد. در ادامه به معرفی روش‌های درمان سریع کم‌خونی شدید می‌پردازیم.
درمان کم خونی ناشی از کمبود آهن
برای درمان این نوع از کم‌خونی معمولاً مصرف مکمل‌های آهن و تغییر رژیم غذایی تجویز می‌شود. علاوه بر این برنامه درمانی برای برخی افراد ممکن است شامل دریافت آهن از طریق ورید هم باشد.
درمان کم خونی ناشی از کمبود ویتامین‌ها
در افرادی که مبتلا به کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین‌ها هستند، درمان شامل مصرف مکمل‌های غذایی حاوی اسید فولیک و ویتامین سی و افزایش این ویتامین‌ها در رژیم غذایی است. در برخی از افراد که دارای مشکلات گوارشی هستند، دستگاه گوارش در جذب ویتامین‌ها به‌خصوص ویتامین B12 اختلال دارد. این افراد ممکن است نیاز به تزریق ویتامین B-12 داشته باشند. در ابتدا، ممکن است این تزریق ویتامین B12 را یک روز در میان انجام دهید و بعداً فقط یک بار در ماه به آن نیاز داشته باشید.
درمان کم‌خونی بیماری مزمن
برای کم‌خونی بیماری مزمن درمان خاصی وجود ندارد و اغلب پزشکان در این افراد بر درمان بیماری‌های زمینه‌ای افراد تمرکز می‌کنند. درصورتی‌که علائم شدید شوند، تزریق خون یا تزریق مصنوعی هورمون اریتروپویتین (این هورمون به‌طور معمول توسط کلیه‌ها تولید می‌شود) ممکن است به کاهش شدت علائم ناشی از کم‌خونی مثل خستگی مفرط کمک کند.
درمان کم خونی آپلاستیک
درمان کم خونی آپلاستیک ممکن است شامل تزریق خون برای افزایش سطح گلبول‌های قرمز باشد. همچنین اگر مغز استخوان فرد به درستی کار نکند و نتواند گلبول قرمز سالم بسازد، به پیوند مغز استخوان صورت می‌گیرد.
درمان کم‌خونی مرتبط با بیماری مغز استخوان
برای درمان کم خونی مرتبط با بیماری مغز استخوان ممکن است مصرف دارو، شیمی‌درمانی یا پیوند مغز استخوان تجویز شود.
درمان کم خونی همولیتیک
مدیریت و درمان کم خونی همولیتیک شامل اجتناب از مصرف برخی داروها، درمان عفونت‌ها و مصرف داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی است. برخی از انواع شدید کم‌خونی همولیتیک به درمان مداوم نیاز دارند.
درمان کم خونی داسی شکل
درمان کم‌خونی داسی شکل متفاوت بوده و ممکن است شامل تجویز اکسیژن، مسکن‌ها، مایعات خوراکی و داخل وریدی برای کاهش درد و جلوگیری از عوارض بیماری باشد. علاوه بر این گاهی برخی پزشکان تزریق خون، مکمل‌های اسید فولیک و آنتی‌بیوتیک‌ها را هم تجویز می‌کنند. گاهی یک داروی سرطان به نام هیدروکسی اوره (Droxia، Hydrea، Siklos) نیز برای درمان کم خونی سلول داسی شکل تجویز می‌شود.
درمان کم خونی مرتبط با تالاسمی
اکثر اشکال کم‌خونی مرتبط با تالاسمی خفیف هستند و نیازی به درمان ندارند. بااین‌حال اشکال شدیدتر کم‌خونی ناشی از تالاسمی ممکن است به تزریق خون، مکمل‌های اسیدفولیک، مصرف دارو، برداشتن طحال یا پیوند سلول‌های بنیادی خون و مغز استخوان نیاز داشته باشند.
به گفته‌‌ی mayoclinic نمی‌توان از بسیاری از انواع کم خونی پیشگیری کرد اما پیروی از یک رژیم غذایی حاوی انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی زیر می‌تواند از بروز کم‌خونی جلوگیری کند:
- مصرف غذاهای غنی از آهن مثل گوشت گاو و سایر گوشت‌ها، لوبیا، عدس، غلات غنی‌شده با آهن، سبزیجات برگ سبز تیره و میوه‌های خشک
- اسید فولیک که در میوه‌ها و آبمیوهها، سبزیجات با برگ سبز تیره، نخود سبز، لوبیا قرمز، بادام زمینی و غلات غنی‌شده مانند نان، غلات، پاستا و برنج یافت می‌شود
- ویتامین B-12 در گوشت، محصولات لبنی و غلات غنی‌شده و محصولات سویا
- ویتامین C شامل مرکبات و آبمیوهها، فلفل، کلم بروکلی، گوجه‌فرنگی، خربزه و توت فرنگی
درمان خانگی کم خونی
در کنار درمان‌های پزشکی برخی درمان‌های خانگی می‌تواند به درمان کم خونی کمک کند. درمان کم‌خونی در خانه بیشتر محدود به مصرف مواد غذایی سرشار از آهن و برخی تغییرات غذایی است. برای مثال توصیه می‌شود افراد مبتلا به کم‌خونی در مصرف چای زیاده‌روی نکنند. همچنین پزشکان توصیه می‌کنند که افراد مبتلا به کم‌خونی برخی مواد غذایی سرشار از آهن را بیشتر در رژیم غذایی خود بگنجانند. برخی از مهم‌ترین درمان‌های خانگی کم‌خونی عبارت‌اند از:
- تأمین سلامت طحال: طحال یکی از مهم‌ترین ارگان‌های بدن بوده و مسئول تولید گلبول قرمز در بدن است. اگر طحال شما سالم نباشد، می‌تواند منجر به کم خونی شود. برای حفظ سلامت طحال می‌توانید از مواد غذایی مثل کدو تنبل، کدو حلوایی، اسفناج، کلم پیچ، چغندر و کاهو
- استفاده از پروبیوتیک‌ها و حفظ سلامت روده: سلامت روده برای جذب آهن بسیار اهمیت دارد
- مصرف غذاهای غنی از آهن: برخی از مهم‌ترین مواد غذایی سرشار از آهن عبارت‌اند از گوشت و مرغ، سبزیجات برگ‌دار، آجیل‌ها، لوبیا و حبوبات، هویج، کرفس و جگر
- کاهش استرس: استرس و اضطراب مستقیماً بر روی سلامت کبد و طحال تأثیر می‌گذارند و می‌توانند منجر به از کارافتادن این اندام‌ها شوند. کاهش استرس به در درمان کم‌خونی بسیار کمک می‌کند
- استفاده از مکمل‌ها: برای درمان کم‌خونی می‌توانید در کنار مکمل‌های دارویی از مکمل‌های طبیعی که به درمان کم‌خونی کمک می‌کنند نیز استفاده کنید. برای مثال چغندر و جینسینگ دو مکمل طبیعی و عالی برای درمان کم خونی هستند
درمان کم خونی و لاغری
کم‌خونی و کمبود آهن می‌تواند بر وزن افراد تأثیر بگذارد. مطالعات نشان داده که برخی از افراد دارای اضافه‌وزن و مبتلا به کم‌خونی، پس از شروع درمان و رفع مشکلات کمبود خون نتوانستند وزن خود را کم کنند. همچنین در مواردی که کم‌خونی ناشی از بیماری‌های دیگری مثل سرطان باشد، ممکن است باعث کاهش وزن و بی‌میلی افراد نسبت به غذا شود. در برخی از افراد که برای کاهش وزن جراحی کرده‌اند، به دلیل کاهش جذب ویتامین‌ها کم‌خونی و کمبود آهن ایجاد می‌شود.
تغییر عادات تغذیه‌ای و درمان کم خونی
برای درمان کم خونی باید علاوه بر مصرف مکمل آهن و درمان‌های خانگی، در رژیم تغذیه و عادات غذایی خود یک سری تغییراتی ایجاد کنید. برخی از مهم‌ترین نکات تغذیه‌ای که به درمان کم خونی کمک می‌کنند عبارت‌اند از:
- سبزی‌های برگ‌دار: برخی از گیاهان مفید برای درمان کم‌خونی عبارت‌اند از: اسفناج، کلم پیچ و چغندر
- گوشت و مرغ: گوشت و مرغ منابعی سرشار از آهن هِم هستند و مصرف آن‌ها به کاهش علائم کم خونی و درمان آن بسیار کمک می‌کند.
- جگر: جگر گوسفند یکی از بهترین منابع آهن است که مصرف آن به درمان کم‌خونی کمک می‌کند. البته توجه داشته باشید که جگر را باید به‌صورت کاملاً پخته‌شده مصرف کنید
- غذاهای دریایی: این غذاها عبارت‌اند از صدف، میگو و گوش ماهی.
- غذاهای غنی‌شده با آهن: منظور از غذاهای غنی‌شده غذاهایی است که حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی خاصی هستند که در حالت طبیعی در آن‌ها وجود ندارد. امروزه بسیاری از مواد غذایی مانند آب‌پرتقال، پاستا و برنج سفید با آهن غنی می‌شوند و مصرف آن‌ها به درمان کم‌خونی کمک می‌کند
- لوبیا و حبوبات: انواع مختلف لوبیا منبع خوبی از آهن برای گیاهخواران هستند. همچنین دیگر حبوبات مثل نخود، لوبیا چشم بلبلی و سویا هم حاوی مقادیر زیادی از آهن هستند
- آجیل و مغزی جات: آجیل‌ها و مغزیجات یکی از بهترین مواد غذایی هستند که به درمان کم‌خونی کمک می‌کنند. شما می‌توانید این مواد غنی از مواد معدنی را هم به‌تنهایی بخورید یا آن‌ها را روی دیگر غذاها مانند ماست و سالاد بپاشید. تخمه‌کدو تنبل، بادام‌هندی، دانه چلغوز و پسته ازجمله بهترین آجیل‌هایی هستند که به درمان کم‌خونی کمک می‌کنند
توجه داشته باشید که صرفاً مصرف مواد غذایی غنی از آهن به درمان کم‌خونی کمک نمی‌کند. برای درمان کم‌خونی و کشف علت ایجاد آن، باید حتماً به پزشک مراجعه کرده و سپس در کنار تجویز پزشک از این مواد غذایی برای کمک به درمان کم‌خونی استفاده کنید.
سخن پایانی از هومکا
کم‌خونی یکی از مشکلات تقریباً رایج در سراسر جهان و البته ایران است که بیشتر زنان را درگیر می‌کند. برای درمان کم‌خونی با توجه به علت ایجاد آن، از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. در این مطلب ما راجع‌به درمان‌های موجود برای انواع مختلف کم‌خونی توضیح دادیم. اگر سوالی در مورد این بیماری دارید سوالات خود را مستقیماً از پزشکان هومکا بپرسید. برای این کار سوال خود را در قسمت پرسش و پاسخ با پزشک هومکا ثبت کنید (با وارد کردن شماره تماس خود از دریافت پاسخ پرسش خود مطلع می‌شوید).
همچنین اگر برای درمان کم‌خونی خود نیاز به انجام آزمایش دارید، می‌توانید از خدمات آزمایش در منزل هومکا استفاده کنید. برای ثبت درخواست آزمایش یا تفسیر آزمایش خون با شماره ۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید یا برای ثبت درخواست کلیک کنید.
