:
در ایران، سهمیه بندی بنزین در سال ۱۳۹۸ معرفی شد. به طور کلی، سهمیه بندی بنزین بر اساس تعداد اعضای خانوار و نوع خودروی متعلق به آن‌ها تعیین می‌شود. در سهمیه بندی بنزین، هر خانوار با دارا بودن کارت ملی می‌تواند در سامانه سهمیه‌بندی ثبت نام کرده و با توجه به تعداد اعضای خانوار و نوع خودروی خود سهمیه بندی بنزین خود را دریافت کند.سهمیه بندی بنزین در ایران بر اساس چهار گروه خودرویی برای خودروهای داخلی و خارجی به صورت جداگانه انجام می‌شود. سهمیه مصرف بنزین هر خودرو در هر دوره یک ماهه تعیین می‌شود.
محمد صادقی در این باره افزود: در مرحله نخست، این طرح در یک جایگاه به‌صورت پایلوت در شهر تهران اجرایی خواهد شد و در صورت آماده بودن بسترها و دریافت مجوزها و انجام مراحل خوداظهاری از سوی افراد، به سمت عرضه بنزین سوپر با کارت مغناطیسی در دیگر جایگاه‌ها خواهیم رفت.
وی با اشاره به اینکه عرضه بنزین سوپر فعلاً از طریق کارت آزاد انجام می‌شود، تأکید کرد: در حوزه توزیع سوخت نرخ اول، بستر ارتباطی ما باید آنلاین (برخط) باشد و اگر برخط نباشد، قطعاً استفاده از کارت بانکی چالش‌برانگیز است.
مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی گفت: برای استفاده از کارت بانکی در توزیع سوخت نیاز به اتصال به شبکه شتاب وجود ندارد و افرادی که کارت بانکی دارند، مانند طرح هدفمندی یارانه‌ها یک شماره حساب در دسترس به عنوان کارت سوخت معرفی می‌کنند.
صادقی افزود: سامانه هوشمند سوخت یک شبکه مستقل از سایر سامانه‌ها است که هیچ ارتباطی با پایگاه داده دیگر سامانه‌ها ندارد و فقط از کارت بانکی، برای توزیع سوخت استفاده می‌شود.
وی با اشاره به این که در توزیع سوخت کشور، خودمان را به یک راه‌حل منحصر نکرده‌ایم، گفت: سامانه هوشمند سوخت مزیت آفلاین بودن را دارد که سایر این کارت‌ها این مزیت را ندارند و هیچ‌کدام از اینها به‌طور کامل جایگزین کارت هوشمند سوخت نخواهد شد.
مدیر سامانه هوشمند سوخت کشور بیان کرد: بسیاری از جایگاه‌های سوخت در نقاط دورافتاده هستند که با توجه به آفلاین بودن سامانه هوشمند سوخت امکان توزیع سوخت در صورت قطعی هم وجود دارد، اما با توجه به آنلاین بودین شبکه بانکی، در صورت قطعی، در عمل جایگاه غیر عملیاتی می‌شود و به همین دلیل فعلاً تنها توزیع بنزین سوپر از طریق کارت بانکی در دستور قرار گرفته است.
صادقی امکان کپی‌برداری از کارت‌های بانکی را از دیگر موانع این طرح اعلام کرد و افزود: این در حالی است که کارت هوشمند سوخت به هیچ‌وجه امکان کپی‌برداری ندارد. در این زمینه هم باید رایزنی‌هایی انجام شود تا راه‌حل‌های اساسی برای این موضوع پیدا کنیم، اما همه این موانع، باعث نشده است به این سمت حرکت نکنیم و توزیع سوخت از طریق کارت بانکی یکی از طرح‌های اولویت‌داری است که در حال پیگیری و پیاده‌سازی آن هستیم.
وی درباره روند پیشرفت این پروژه گفت: کدنویسی این طرح در حال اتمام است و در حال رفع چالش‌های طرح و هماهنگی با دیگر دستگاه‌ها هستیم.
مدیر سامانه هوشمند سوخت کشور تأکید کرد: با توجه به موانع تأمین تراشه‌های کارت بانکی، این طرح نقش مهمی در کاهش هزینه‌های ارزی و رفع محدودیت‌های این حوزه خواهد داشت. هر تراشه بسته به نوع آن حدود یک دلار قیمت دارد که هزینه حمل و ثبتنام، صدور دوباره و توزیع آن نیز وجود دارد که با استفاده از کارت بانکی، در تمامی این هزینه‌ها و زمان صرف‌شده برای تولید و توزیع کارت سوخت صرفه‌جویی خواهد شد.
صادقی با اشاره به اینکه شرکت پژوهش و توسعه ناجی هزینه ثبتنام و شرکت پست، هزینه توزیع آن را به‌عهده دارند، گفت: هزینه تعمیر و نگهداشت، پالایش داده‌ها و شخصی‌سازی کارت‌ها نیز از دیگر هزینه‌های جانبی صدور کارت سوخت است که مجموع همه این موارد از بهای دریافتی بابت ثبتنام کارت سوخت بیشتر است.
رضا نواز، سخنگوی صنف جایگاه داران سوخت کشور گفت: هدف از ایجاد سامانه هوشمند سوخت از ابتدا این بوده که به ازای هر خودرو، سوختی را به صورت یارانه‌ای تخصیص دهیم، اما اکنون لازم است که با تکنولوژی‌های روز، نحوه توزیع سوخت را تغییر دهیم. در چند ماه گذشته چند میلیون کارت سوخت المثنی یا جدید صادر شده که هر کدام ۱۰۰ هزار تومان هزینه برای مردم داشته است؛ با این روند نه تنها مردم ناراضی می‌شوند، بلکه آن کسی که کارت را صادر می‌کند یا واردات تراشه انجام می‌دهد هم متضر می‌شود.
وی در ادامه افزود: اکنون کارت‌های سوخت هیچ نقشی به جز نشان دادن یک عدد (میزان سهمیه سوخت باقی‌مانده) ندارند؛ وقتی هم صحبت از حذف کارت سوخت می‌شود، منظور این است که شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با کارت‌های بانکی که در اختیار افراد است، همان یارانه و سهمیه را بتواند مدیریت کند اما نیازی به استفاده از دو کارت مختلف نباشد.
برنامه میز اقتصاد شبکه خبر به موضوع ساماندهی کارت‌های سوخت اختصاص داشت؛ رضا نواز سخنگوی صنف جایگاه داران سوخت کشور و محمد صادقی مدیر سامانه هوشمند سوخت، مهمانان حضوری و سردار حسین رمضانی مهمان تلفنی این برنامه بودند و به سوالات زیر پاسخ دادند:
محمدصادقی، مدیر سامانه هوشمند سوخت گفت: در طرح ساماندهی کارت‌های مجاری عرضه بر اساس قانونی که امسال به ما ابلاغ شده است، باید تا پایان همین شهریور ماه سال جاری ۹۰ درصد مردم از کارت سوخت خودشان استفاده کنند. جایگاه ها همچنان کارت سوخت دارند اما بر اساس میزان فروش، کارت سوخت در اختیار خواهند داشت.
وی افزود: به ازای هر جایگاه یک کارت آزاد در اختیار جایگاه های کم فروش قرار دادیم؛ جا‌هایی که فروش بالاتری دارند، به ازای هر دو سکو، چهار کارت تولید می‌کنیم که یکی در اختیار جایگاه دار است و بقیه اش در اختیار خود نواحی است تا اگر میزان سقفی که در کارت آزاد جایگاه ها وجود دارد تمام شود، نواحی ما بتوانند کارت را مجدد به آن‌ها بدهند.
در کلان شهر‌ها به ازای هر سکو دو کارت و به ازای هر سکو یک کارت در اختیار جایگاه ها قرار داده شده و در مجموع به ازای هر سکو، چهار کارت تولید شده است.
سخنگوی صنف جایگاه داران سوخت کشور: مشکلات نسبت به زمان آغاز طرح خیلی کم‌تر شده؛ چون اطلاع رسانی کاملی نشده بود. شیب اجرا هم نسبت به اوایل که تندتر بود کندتر شده، زیرا مردم در ابتدا پذیرای طرح نبودند.
اکنون وضعیت بهتر شده و آمار استفاده از کارت سوخت شخصی برای استفاده از سهیمه بنزین آزاد رو به افزایش است.
مهمترین مشکل، تاخیر در صدور کارت‌های سوخت یا مشکلات در تحویل آن هاست که به دلایل مختلف رخ می‌دهد.
آیا زیرساخت لازم در جایگاه‌های سوخت برای تخصیص سهیمه سوخت با کارت بانکی وجود دارد؟
سخنگوی صنف جایگاه داران سوخت کشور: هدف از ایجاد. سامانه هوشمند سوخت از ابتدا این بوده که به ازای هر خودرو، سوختی را به صورت یارانه‌ای یا سهمیه یارانه‌ای تخصیص دهد، اما اکنون لازم است که با تکنولوژی‌های روز، نحوه توزیع سوخت را تغییر دهیم.
در چند ماه گذشته چند میلیون کارت سوخت المثنی یا جدید صادر شده که هر کدام ۱۰۰ هزار تومان هزینه برای مردم داشته است؛ با این روند نه تنها مردم ناراضی می‌شوند، بلکه آن کسی که کارت را صادر می‌کند یا واردات تراشه انجام می‌دهد هم متضر می‌شود.
اکنون کارت‌های سوخت هیچ نقشی به جز نشان دادن یک عدد (میزان سهمیه سوخت باقی‌مانده) ندارند؛ وقتی هم صحبت از حذف کارت سوخت می‌شود، منظور این است که شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با کارت‌های بانکی که در اختیار افراد است، همان یارانه و سهمیه را بتواند مدیریت کند، اما نیازی به استفاده از دو کارت مختلف نباشد.
امکان فنی توزیع سوخت با کارت بانکی در جایگاه‌ها وجود دارد. با بانک مرکزی هم جلساتی داشتیم. الآن تاکسی‌های اینترنتی را داریم سهمیه با کارت بانکی می‌گیرند.
اکنون در هر سکوی جایگاه‌های سوخت چند کارت سوخت وجود دارد؟
صادقی مدیر سامانه هوشمند سوخت: در طرح ساماندهی کارت‌های مجاری عرضه بر اساس قانونی که امسال به ما ابلاغ شده است، باید تا پایان همین شهریور ماه سال جاری ۹۰ درصد مردم از کارت سوخت خودشان استفاده کنند. جایگاه‌ها همچنان کارت سوخت دارند، اما بر اساس میزان فروش، کارت سوخت در اختیار خواهند داشت.
به ازای هر جایگاه یک کارت آزاد در اختیار جایگاه‌های کم فروش قرار دادیم؛ جا‌هایی که فروش بالاتری دارند، به ازای هر دو سکو، چهار کارت تولید می‌کنیم که یکی در اختیار جایگاه دار است و بقیه اش در اختیار خود نواحی است تا اگر میزان سقفی که در کارت آزاد جایگاه‌ها وجود دارد تمام شود، نواحی ما بتوانند کارت را مجدد به آن‌ها بدهند.
در کلان شهر‌ها به ازای هر سکو دو کارت و به ازای هر سکو یک کارت در اختیار جایگاه‌ها قرار داده شده و در مجموع به ازای هر سکو، چهار کارت تولید شده است.
چه مشکلی وجود دارد که کارت‌های بانکی از چهار سال و نیم پیش تا کنون جایگزین کارت‌های بانکی نشده‌اند؟
صادقی مدیر سامانه هوشمند سوخت: کارت بانکی در وهله اول خیلی ساده به نظر می‌رسد؛ الآن در حوزه تاکسی‌های اینترنتی عملاً از کارت بانکی برای سوخت گیری استفاده نمی‌کنند، فقط برای پرداخت استفاده می‌کنند، همچنان از کارت هوشمند سوخت استفاده می‌کنند.
ما بعضی جایگاه هایمان داریم، نمی‌توانند آن بستر آنلاین را حفظ کنیم. شما تصور کنید به یک مجموعه کامل عرضه فراورده‌های نفتی را، کارت بانکی شما وقتی عنوان می‌کنی یعنی ۲۴ ساعته باید آنلاین باشد شبکه شما، بعضی موقع الزاماتی داریم که اصلاً نمی‌توانیم آنلاین باشیم، اما این نیست که ما به سمت کارت بانکی نرفتیم. ما الآن طرح‌ها و برنامه‌هایی در دستور کار خودمان داریم، هم کارت بانکی را انجام می‌دهیم و هم استفاده از سایر کارت‌های مغناطیسی.
چقدر طول می‌کشد تا از کارت‌های بانکی به جای کارت‌های سوخت برای سوختگیری استفاده شود؟
مدیر سامانه هوشمند سوخت: برای پیاده سازی اش ما تا یک ماه دیگر یک جایگاه به صورت آزمایشی داریم که در همان تهران داریم انجام می‌دهیم، یعنی کار مقدماتی اش انجام شده، برنامه نویسی هایش انجام شده، مستلزم این است که ما به سایر دستگاه‌هایی که می‌خواهیم در این شِیر اجرا کنیم باید وصل شویم، لینک شویم، مثل پلیس راهور که الآن انتقال به شرکت توسعه پژوهش ناجی از طریق آن اطلاعات را باید بگیریم.
اطلاعات لازم داریم، مثلاً احراز هویت فرد کنیم، نیازمند این است که به شرکت مخابرات باید وصل شویم که تلفن شان وصل شود؛ اینها مواردی است که در حوزه بانکی باید اتفاق بیفتد، چون شما می‌دانید در کارت بانکی پلاک خودرو و کلاس خودرو وجود ندارد، فقط یک بارکدی در آن دارد، فرض کنید یک شماره حساب فرد در آن جا دارد. من شماره حساب فرد را در دیتا بیس و بانک اطلاعاتی خودم ندارم. این مستلزم این است که یک فرایندی باید دیده شود که بتواند این را پوشش دهد.
