دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عصر مدرن است که با خود اختلالات و بیماری‌های دیگر هم (از جمله آسیب کلیوی) به همراه می‌آورد. اما اینکه دیابت دارید، به این معنا نیست که در نهایت حتما با مشکلات کلیوی مواجه خواهید شد. اگر چند قدم ساده بردارید، می‌توانید از آسیب دیدن کلیه‌های‌تان جلوگیری کنید. در این نوشتار به چند نکته برای مراقبت از کلیه افراد دیابتی پرداخته‌ایم.
دیابت و بیماری کلیوی
دیابت و سلامت کلیه‌ها دست در دست هم هستند. این دو بیماری با یکدیگر تعامل دارند، بنابراین هرگونه تغییر مثبتی که بتوانید در سبک زندگی خود ایجاد کنید به دیابت، کلیه ها و سلامت قلب نیز کمک می‌کند.
متأسفانه، هیچ درمانی برای آسیب کلیه ناشی از دیابت وجود ندارد، و هیچ راهی هم برای معکوس کردن آن در دسترس نیست. اما می‌توانید از بدتر شدن آسیب جلوگیری کنید، بنابراین ارزش آن را دارد که تا آنجا که می توانید اطلاعات‌تان را در این زمینه بالا ببرید و هر قدم مثبتی که لازم است بردارید. هرچه آسیب کلیه زودتر تشخیص داده شود، می توان کمک بیشتری به شما کرد.
بیایید مروری بر چند اقدام مهم جهت مراقبت از کلیه های بیماران دیابتی داشته باشیم:
قند خون تان را تحت کنترل نگه دارید
اطمینان حاصل کنید که سطح قند خون‌تان (گلوکز) در محدوده هدف باقی می‌ماند. محدوده هدف چیزی است که پزشک به شما گفته است. اگر آسیب کلیوی دارید، کنترل مناسب سطح قند خون، احتمال بدتر شدن آن را کاهش می‌دهد.
فشار خون تان را پایین نگه دارید
اگر فشار خون بالا درمان نشود، می‌تواند به کلیه‌ها و همچنین قلب، چشم‌ها و سایر اندام‌ها آسیب برساند. عادات سبک زندگی سالم می‌تواند به کنترل فشار خون کمک کند مواردی چون:
- حفظ وزن سالم
- انجام ورزش منظم
- کاهش نمک در غذا
- کاهش میزان الکل مصرفی
- ترک سیگار
همچنین ممکن است نیاز به مصرف قرص فشار خون داشته باشید که این مورد باید به تجویز پزشک انجام شود.
پروفسور جرمی لوی، مشاور نفرولوژیست، امپریال کالج بهداشت و درمان NHS Trust می‌گوید: “شما باید به دقت فشار خون‌تان را تحت کنترل داشته باشید. اگرچه ممکن است احساس متفاوتی نداشته باشید، شواهد قابل قبولی وجود دارد که نشان می‌دهد فشار خون آسیب کلیه را – در صورت داشتن آن – بدتر می‌کند.
اگر سیگار می کشید، سیگار را ترک کنید
سیگار کشیدن می‌تواند بیماری کلیوی را بدتر کند و در عین حال خطر ابتلا به سرطان، بیماری ریوی، بیماری قلبی و سکته را افزایش می‌دهد. ترک سیگار ممکن است دشوار باشد، اما می‌توانید از پزشک عمومی یا پرستارتان کمک بخواهید.
تا حد امکان فعال باشید
پروفسور لوی می گوید: «برای افراد مبتلا به دیابت، ورزش منظم تقریباً مانند هر درمان دیگری مؤثر است چرا که ورزش و فعالیت روند کنترل قند خون را بهبود می‌بخشد، می‌تواند به کاهش وزن کمک کند، کنترل فشار خون را بهبود می‌بخشد و از خطر پیشرفت بیماری کلیوی جلوگیری می‌کند.
در صورت لزوم وزن‌تان را کاهش دهید
سعی کنید سالم غذا بخورید و اگر برنامه غذایی سالمی دارید به آن پایبند باشید. پروفسور لوی می‌گوید: «ما می‌دانیم که اکثر دیابتی‌هایی که دچار آسیب کلیوی می‌شوند، دیابتی‌های نوع 2 هستند. دیابت نوع 2 به شدت با افزایش وزن مرتبط است. بنابراین اگر اضافه وزن دارید و می‌توانید وزن کم کنید، در بسیاری از موارد می‌توانید اوضاع سلامتی‌تان را بهبود بدهید یا آسیب دیابت را بسیار کمتر کنید.»
از پزشک‌تان در مورد امکان مصرف دارو سوال کنید
پروفسور لوی می گوید: «اکنون دو نوع دارو وجود دارد که تقریباً همه افراد مبتلا به دیابت و بیماری کلیوی باید از آنها استفاده کنند. «اگر پزشک عمومی شما قبلاً برای شروع مصرف دارو با شما صحبت نکرده است، ممکن است لازم باشد خودتان پیگیر باشید. ممکن است برخی داروها بتوانند اوضاع سلامتی تان را بهبود دهند.
اولین نوع دارو، مسدود کننده سیستم رنین آنژیوتانسین است که شامل موارد زیر است:
- خانواده داروهایی که به «پریل» ختم می‌شوند – از جمله رامی‌پریل، لیزینوپریل یا پریندوپریل
- خانواده داروهایی که به «سارتان» ختم می‌شوند – از جمله ایربسارتان، کندسارتان یا اولمزارتان
اینها فشار خون را کاهش می دهند و همچنین از کلیه‌ها در برابر آسیب های مداوم محافظت می‌کنند.
نوع دوم داروها گروهی از داروها به نام مهارکننده های SGLT (برای بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 تجویز می‌شوند) هستند. اگرچه اینها آسیب کلیه را معکوس نمی‌کنند، اما سرعت بدتر شدن آن را کاهش می‌دهند. پروفسور لوی می‌گوید: بهترین دارو برای دیابتی‌های مبتلا به بیماری کلیوی داپاگلیفلوزین است.
این مهارکننده‌های SGLT گروه جدیدی از داروها هستند که تنها چند سال از تولیدشان می‌گذرد، اما اخیراً به‌سرعت برای استفاده در بریتانیا تأیید شده‌اند. همه آزمایش‌ها نشان می‌دهند که اگر هر دو دارو را با هم مصرف کنید، می‌توانند بسیار مؤثر باشند.
به طور مرتب با پزشک‌تان ملاقات داشته باشید
قرار ملاقات‌های پزشکی مهم است زیرا هر گونه آسیب کلیوی را می‌توان در مراحل اولیه تشخیص داد. به عنوان یک فرد مبتلا به دیابت، باید هر سال یک چکاپ منظم داشته باشید (معمولاً از طریق پزشک عمومی). این چکاپ باید شامل بررسی کلیه هم باشد.
بررسی کلیه‌ها به صورت زیر خواهد بود:
- آزمایش خون برای اندازه گیری میزان عملکرد کلیه‌ها. این آزمایش میزان فیلتراسیون گلومرولی (eGFR) را تعیین می‌کند، یعنی مقدار خونی که کلیه‌ها می‌توانند در هر دقیقه فیلتر کنند.
- آزمایش ادرار برای تشخیص اینکه آیا پروتئینی به نام آلبومین در بدن شما وجود دارد یا نه (کلیه های سالم این پروتئین را قبل از رسیدن به ادرار فیلتر می کنند).
پروفسور لوی می گوید: «چیزی که گاهی فراموش می‌شود نمونه ادرار است. بنابراین مطمئن شوید که برای این کار وقت گرفته‌اید و از پزشک عمومی خود بخواهید که ادرارتان را از نظر پروتئین بررسی کند. این بررسی مهم است زیرا هر پروتئینی در ادرار نشانه آسیب زودهنگام کلیه است. پس از هر معاینه و بررسی، در مورد قرار ملاقات بعدی خود جدی باشید.
