وقتی حرف از شعر فارسی می‌شود؛ نام یک شاعر بزرگ ایرانی بیشتر از همه به چشم می‌خورد. کسی که با شعرهای خود نه بر شعر فارسی بلکه بر کل ادبیات جهان تاثیر گذاشت. این شخص کسی نبود به جز سعدی شیرازی. اگر شما نیز به شعر فارسی و همچنین به زندگی استاد سعدی بزرگ علاقه دارید، در ادامه متن همراه سایت هنری و ادبی روزانه باشید.
فهرست موضوعات این مطلب
تولد و اوایل زندگی
ابومحمّد مُشرف‌الدین مُصلِح بن عبدالله بن مشرّف متخلص به سعدی در سال 585 هجری قمری در شیراز به دنیا آمد. نامِ کوچک سعدی، برگرفته از اسم پدربزرگ وی یعنی “مصلح” گرفته شده است. پدر او ملازم دربار سعد بن زنگی، اتابک فارس، بود و هم‌زمان به علوم دینی نیز اشتغال داشت؛ البته اطلاعات چندان زیادی درباره دوران کودکی وی در دسترس نیست اما طبق گفته‌ها سعدی در سن 12 الی 15 سالگی پدر خود را از دست داد. سعدی بعدها در برخی آثار خود، از پدرش به نیکی و خوبی یاد کرده است.
همچنین جالب است تا بدانید که سعدی خواهرزاده قطب‌الدین شیرازی بود؛ یکی از علمای ایرانی قرن هفتم که نقش مهمی در گسترش حکمت، فلسفه، علوم طبیعی، هنر و پزشکی ایفا کرد.
تحصیلات و سفرها
سعدی در جوانی در مدرسه نظامیه بغداد تحصیل می‌کرد که مهم‌ترین مرکز علم و دانش جهان اسلام در آن زمان به شمار می‌رفت. او به تحصیل ادب، تفسیر، فقه، کلام و حکمت پرداخت و پس از مدتی به‌عنوان خطیب به شام، مراکش، حبشه و حجاز سفر کرد.
بعد از پایان تحصیلات سعدی بزرگ، او به عنوان واعظ (سخنران) مشغول شد که نیاز این شغل سفر به مناطق مختلف و سخنرانی و ارشاد کردنِ مردم به صورت دوره‌گردی بود.
طبق شواهد موجود از زندگی وی؛ سعدی تا سن چهل و پنج سالگی در شهرها و کشورهای مختلفی همچون دمشق، حجاز، هندوستان، فلسطین، آذربایجان و بخش عمده‌ای از آسیا سفر کرده و مشغول تدریس و مواعظه بود. همچنین طبق روایت‌های مختلف از زندگینامه سعدی شیرازی؛ این سفر جهانگردی و آموزشی به مدت سی سال به طول انجامیده است!
مطلب مشابه: زندگینامه حافظ شیرازی؛ اطلاعات مهم بیوگرافی این شاعر و مجموعه آثار و اشعار او
سال‌های اسارات
زمانی که سعدی بزرگ در دمشق مشغول زندگی بود؛ با دوستان نزدیک خود درگیر شده و از آن‌ها دلگیر و ناراحت سر به دشت و بیابان می‌گذارد تا در تنهایی زندگی کند. او به مدت چندین هفته در کوه بیابان زندگی کرد اما روزی از شانس بدِ وی، راهزنان مقابل راه او سبز شده و او را دستگیر می‌کنند. بعد از این اتفاق این راهزنان، سعدی را به عنوان برده فروخته و سعدی نیز تا چندین سال در شهر لیبی برده بود. البته این اوضاع دیری نپایید و یکی از اربابان او وقتی که پی برد سعدی عارف بزرگی است؛ وی را آزاد کرد. بعد از آزادی سعدی به شیراز بازگشته و دگر هرگز این شهر را ترک نکرد.
ازدواج
البته قبل از بازگشت به ایران؛ سعدی در کشور لیبی که در آن زمان تحت نفوذ مسیحیان بود؛ با دختر همان اربابی که وی را آزاد کرده بود، ازدواج کرد. نخست سعدی از ازدواج با دختر زیباروی این تاجر لذت می‌برد اما رفته رفته مشخص شد که همسر او یک انسان بسیار بد اخلاق و حسود است. همین موضوع باعث شد تا سعدی او را رها کرده و به شهر دیگری در سرزمین‌های مقدس برود. سعدی باری دیگر ازدواج کرده و از این ازدواج خود صاحب یک دختر شد. اما این دختر در سنین بسیار پایین و به دلیل بیماری درگذشت. مرگ دختر سعدی تا مدت‌ها وی را افسرده کرد که آثار این مرگ در شعرهای او نیز دیده می‌شود.
مطلب مشابه: حکایت کوتاه گلستان سعدی از باب های هشت گانه با زبان ساده
بازگشت به ایران و حمله مغول‌ها
همان‌طور که گفتیم سعدی بعد از سی سال به ایران بازگشت. اما بازگشت او با اتفاق شومی همراه شد. مهم‌ترین واقعه قرن هفتم هجری، حمله مغول‌ها به ایران است. حمله مغول در سال 616 هجری که چنگیز آغاز کرد و در نهایت در سال 656 هجری، هلاکو با تصرّف بیشتر قسمت‌های سرزمین ایران و عراق به سرانجام رساند.
این هجوم با ویران کردن شهرها، سوزاندن کتابخانه‌ها و غارت و کشتار مردم همراه بود. چند میلیون نفر از مردم در این حملات کشته شدند و بسیاری از شهرها با خاک یکسان شدند. نخستین سرزمینی که مورد هجوم واقع شد، سرزمین فرارود بود و این حملات باعث شد تا بخشی از مردم به مناطق امن‌تر مانند پارس، اصفهان، هند و آسیای صغیر پناه ببرند.
سعدی در زمان حکومت اتابکان فارس (یا سَلغُریان) می‌زیست. این سلسله از سال 543 هجری شروع شد و نزدیک به صد و پنجاه سال بعد، یعنی در سال 685 هجری، به پایان رسید. ششمین و مشهورترین اتابک این سلسله ابوبکر بن سعد بن زنگی بود که در سال 623 هجری به فرمان‌دهی رسید و 35 سال حکومت کرد.
در این زمان که ایران در آتش تاخت و تاز مغولان می‌سوخت؛ سعدی خود را به دربار نزدیک کرده و تا جایی که ممکن بود، سعی کرد از آتش خشم مغولان در امان باشد.
از سوی دیگر، روزگار سعدی مقارن با متداول شدن سبک عراقی در ادبیات فارسی است. رواج سبک عراقی به اواخر قرن ششم هجری و روی کار آمدن سلجوقیان بازمی‌گردد. در این دوره بسیاری از حکما و ادبا به مناطق مرکزی و جنوبی ایران مهاجرت کردند که به عراق عجم شهرت داشت. این روند مهاجرت با هجوم مغول به ایران سرعت و شدت بیشتری گرفت. با انتقال کانون‌های تأثیرگذار بر زبان فارسی به مناطق مرکزی و جنوبی، زمینه بروز تغییرات در سبک سخنوَری فارسی (که به سبک خراسانی مشهور بود) پدید آمد.
کتاب بوستان
با توجه به شواهدی که در کتاب بوستان وجود دارد، سعدی در بازگشت از سفر تصمیم گرفت که “سخن‌های شیرین‌تر از قند به سوغات آوَرَد” و بدین جهت کتاب بوستان را در سال 655 قمری نوشت و به ابوبکر بن سعد زنگی، حاکم وقت شیراز، تقدیم کرد.
بوستان سعدی یا سعدی‌نامه، نخستین اثر سعدی است که به‌صورت نظم تألیف شده‌است. او این اثر را زمانی که در سفر بوده‌است، سروده و هنگام بازگشت به شیراز، آن را به دوستانش عرضه کرده‌است. این اثر در قالب مثنوی و در بحر متقارب (فعولن) سروده شده و از نظر قالب و وزن شعری «حماسی» است، هر چند که از نظر محتوا به اخلاق و تربیت و سیاست و اجتماعیات پرداخته‌است.
این کتاب در سال ششصد و پنجاه و پنج سروده شده است:
به روز همایون و سال سعید
به تاریخ فرخ میان دو عید
ز ششصد فزون بود پنجاه و پنج
که پر در شد این نامبردار گنج
بوستان ده باب دارد و هر باب به موضوعی ربط دارد. این کتاب به انتخاب نشریه گاردین جزو 100 کتاب برتر تاریخ بشریت برگزیده شده است. این کتاب در ده باب نوشته که عبارت‌اند از عدل،احسان، عشق، تواضع، رضا، قناعت، تربیت، شکر، توبه، مناجات.
از شعرهای این کتاب می‌شود به دیباچه معروف آن اشاره کرد:
به نام خداوند جان آفرین
حکیم سخن در زبان آفرین
خداوند بخشندهٔ دستگیر
کریم خطا بخش پوزش پذیر
عزیزی که هر کز درش سر بتافت
به هر در که شد هیچ عزت نیافت
سر پادشاهان گردن فراز
به درگاه او بر زمین نیاز
نه گردن کشان را بگیرد به فور
نه عذرآوران را براند به جور
وگر خشم گیرد ز کردار زشت
چو بازآمدی ماجرا در نوشت
اگر با پدر جنگ جوید کسی
پدر بی گمان خشم گیرد بسی
وگر خویش راضی نباشد ز خویش
چو بیگانگانش براند ز پیش
وگر بنده چابک نباشد به کار
عزیزش ندارد خداوندگار
وگر بر رفیقان نباشی شفیق
به فرسنگ بگریزد از تو رفیق
البته شعر زیر نیز یکی از معروف‌ترین اشعار این کتاب شاهکار است:
به مجنون کسی گفت کای نیک پی
چه بودت که دیگر نیایی به حی؟
مگر در سرت شور لیلی نماند
خیالت دگر گشت و میلی نماند؟
چو بشنید بیچاره بگریست زار
که ای خواجه دستم ز دامن بدار
مرا خود دلی دردمند است ریش
تو نیزم نمک بر جراحت مریش
نه دوری دلیل صبوری بود
که بسیار دوری ضروری بود
بگفت ای وفادار فرخنده خوی
پیامی که داری به لیلی بگوی
بگفتا مبر نام من پیش دوست
که حیف است نام من آنجا که اوست
مطلب مشابه: حکایات بوستان سعدی؛ 10 داستان و حکایت از بوستان سعدی
افسردگی سعدی به هنگام نگارش کتاب‌ها و آغاز شاهکار گلستان
محمدعلی همایون کاتوزیان، منتقد ادبی، با توجه به شواهدی در گلستان، معتقد است که سعدی پس از نگارش بوستان دچار نوعی افسردگی شد و با این فکر که عمر خود را به بطالت گذرانده و به ایام پیری رسیده‌است، دست از کار کشید.
البته طبق شواهد دوست یا دوستانی او را به نوشتن کتاب جدیدی مصمم کردند. سعدی نگارش کتاب گلستان را کمتر از یک سال بعد از تدوین بوستان، در 1 اردیبهشت سال 656 هجری شروع کرد و نگارش آن را به پایان رساند.
بنابراین کتاب گلستان در مدت پنج یا شش ماه نوشته شد که به نظر محمدعلی همایون کاتوزیان شبیه به معجزه است و می‌تواند نشانی از فرح و انبساطی باشد که پس از یک دوره افسردگی به‌صورت موقت بروز می‌کند.
سعدی این کتاب را تلویحاً به سعدبن ابوبکر زنگی، ولیعهد جوان فارس تقدیم و ابراز امیدواری کرد که مورد پسند وی واقع شود. یان ریپکا می‌گوید این‌که سعدی توانسته در این مدت کوتاه این دو اثر بلیغ را در نهایت کمال تصنیف کند، از این مسئله نشات می‌گیرد که مطالبش را پیش‌تر نگاشته بوده است.
او به هنگام تقدیم این کتاب به شاهزاده چنین گفت:
امید هست که روی ملال درنکشد
از این سخن که گلستان نه جای دل تنگی است
علی‌الخصوص که دیباچه همایونش
به نام سعد ابوبکر سعد بن زنگی است
کتاب گلستان
به باور بسیاری، گلستان سعدی تأثیرگذارترین کتابِ نثر در ادبیات فارسی‌است. که در یک دیباچه و هشت باب به نثر مسجَّع (آهنگین) نوشته شده‌است. بیشترِ نوشته‌های آن کوتاه و به شیوه داستان‌ها و پندهای اخلاقی است.
این کتاب به نثر آهنگین و آمیخته با نظم و در هشت فصل (اصطلاحاً هشت باب) نوشته شده‌است. هشت باب گلستان عبارتند از: «سیرت پادشاهان»، «اخلاق درویشان»، «فضیلت قناعت»، «فوائد خاموشی»، «عشق و جوانی»، «ضعف و پیری»، «تأثیر تربیت»، و «آداب صحبت». گلستان یکی از تأثیرگذارترین کتاب‌های نثر در ادبیات فارسی است.
این کتاب، مجموعه‌ای از حکایت‌های مستقل و حاوی اندرزها و جمله‌های قصار است. اما هنر داستان‌گویی و ایجاز نگارنده، مانع از آن می‌شود که وجه تعلیمی آن باعث ملالت خواننده شود. سعدی در گلستان، از پرداختن به تاریخ‌نگاری و تذکره‌نویسی پرهیز می‌کند و صرفاً به بیان امور مربوط به زندگی و منش اشخاص می‌پردازد. کتاب گلستان را می‌توان گزارش سعدی از جامعه زمان خود دانست، که در آن اوضاع فرهنگی و اجتماعی مردم به صورت واقعی به تصویر کشیده شده‌است.
حکایت‌های گلستان، فراخور موضوع، کوتاه یا بلند می‌شود. در برخی از حکایت‌ها شخصیت‌های خیالی یا واقعی ثالثی وجود دارند و ایفای نقش می‌کنند؛ اما در برخی از حکایت‌ها، نگارنده حاضر و ناظر است. برخی از این رخدادها، رخدادهای واقعی زندگی او و برخی نیز صرفاً رخدادهای تخیلی است.
مطلب مشابه: تک بیتی سعدی؛ مجموعه اشعار کوتاه تک بیتی عاشقانه و با معنی سعدی
یکی از معروف‌ترین حکایت‌های سعدی در گلستان
پادشاهی را شنیدم به کشتنِ اسیری اشارت کرد. بیچاره در آن حالت نومیدی ملک را دشنام دادن گرفت و سقط گفتن، که گفته‌اند هر که دست از جان بشوید، هر چه در دل دارد بگوید.
وقت ضرورت چو نماند گریز
دست بگیرد سر شمشیر تیز
اذا یئِسَ الانسانُ طالَ لِسانُهُ
کَسَنَّورِ مغلوبٍ یَصولُ عَلی الکلبِ
ملک پرسید چه می‌گوید؟ یکی از وزرای نیک‌محضر گفت: ای خداوند همی‌گوید: وَ الْکاظِمینَ الغَیْظَ وَ الْعافِینَ عَنِ النّاسِ. ملک را رحمت آمد و از سر خون او در گذشت. وزیر دیگر که ضدّ او بود گفت: ابنای جنس ما را نشاید در حضرت پادشاهان جز به راستی سخن گفتن. این ملک را دشنام داد و ناسزا گفت. ملک روی از این سخن در هم آورد و گفت: آن دروغ وی پسندیده‌تر آمد مرا زین راست که تو گفتی که روی آن در مصلحتی بود و بنای این بر خبثی. و خردمندان گفته‌اند: دروغی مصلحت‌آمیز به که راستی فتنه‌انگیز.
هر که شاه آن کند که او گوید
حیف باشد که جز نکو گوید
بر طاق ایوان فریدون نبشته بود:
جهان ای برادر نماند به کس
دل اندر جهان‌آفرین بند و بس
مکن تکیه بر ملک دنیا و پشت
که بسیار کس چون تو پرورد و کشت
چو آهنگ رفتن کند جان پاک
چه بر تخت مردن چه بر روی خاک
مطلب مشابه: اشعار عرفانی سعدی و مجموعه شعر عارفانه این شاعر
کتاب غزلیات
سعدی بعد از نگارش گلستان و بوستان به شهرت زیادی دست یافت. بعد از این آثار درخشان او کتاب شعری تحت عنوان غزلیات را آغاز کرد. غزلیات سعدی به مجموعه شعرهایی گفته می‌شود که سعدی در قالب غزل سرود. سعدی حدود 700 غزل دارد که در آن‌ها به زبان سنایی و انوری توجه ویژه‌ای داشته است.
بیشتر غزل‌های سعدی بر پایه عشق سروده شده و برخلاف اشعار اغلب شاعران، غزل‌های عاشقانه سعدی تا پایان، عاشقانه باقی می‌ماند. سعدی علاوه بر غزل‌های عاشقانه، غزل‌های عارفانه و پندآموز زیادی هم سروده است که بسیار زیبا و قابل تامل هستند.
هزلیات
در مجموعه آثار سعدی، سه رساله با نام‌های مطایبات، مضحکات و خبیثات به چشم می‌خورد که به مجموعه آن‌ها «هزلیات» گفته می‌شود. مطایبات، مجموعه‌ای از لطیفه‌ها و داستان‌های جنسی را شال می‌شود که در نگارش آن‌ها از الفاظ جسورانه و بی‌پروا استفاده شده است. مضحکات و خبیثات هم به زبان نثر نوشته شده‌اند. گفته می‌شود سعدی، هزلیات را به دستور عالی‌مقامان زمان خود سروده است.
مرگ
تاریخ مرگ سعدی را در منابع گوناگون، یکی از سال‌های 690 تا 695 هجری قمری ذکر کرده‌اند. اما مورد اعتمادترین روایت که سعید نفیسی طرح می‌کند، این است که وی در 27 ذیحجه سال 690 هجری درگذشته و در همان خانقاهی که اقامت گزیده‌بود، به خاک سپرده شده است.
ویژگی آثار
به طور کلی سعدی را می‌بایست از شاعران سبک عراقی به‌حساب آورد. با این حال، نشانه‌هایی از سبک خراسانی در آثار وی مشاهده می‌شود. وی در دوره‌ای که استفاده سخنوران از انواع آرایه‌های ادبی رواج پیدا کرده‌بود، به سادگی زبان رودکی و فردوسی روی آورده‌است. سبک شعریِ سعدی از تخیّل و تصویرآفرینی پیچیده‌ای بهره دارد و در عین حال بسیار ساده و روان است؛ که حاصل از شیوه موجز، نرم و دل‌نشین بیان اوست.
یکی دیگر از ویژگی‌های بارز سعدی، شوخ‌طبعی، نکته‌دانی و طنازی اوست. در آثار گوناگون او اعم از غزلیات، بوستان، گلستان و غیره، همه‌جا آثاری آشکار یا پنهان از نکته‌سنجی و طنز سعدی می‌توان یافت. وی مفاسد و معایب جامعه خود را با طنز ملایمی به تصویر می‌کشد و از آن انتقاد می‌کند.
مطلب مشابه: اشعار سعدی + مجموعه شعر بلند و کوتاه عاشقانه سعدی شیرازی
ارادت سعدی به فردوسی بزرگ
سعدی به شاهنامه فردوسی علاقه‌مند بود و از آن تأثیر می‌پذیرفت؛ چنان‌که بارها از شاهنامه یاد کرده‌است و اشاره‌های مختلفی به نام‌های اساطیری شاهنامه، ابیات شاهنامه و خودِ فردوسی داشته‌است.
این تأثیرپذیری را به‌خصوص در کتاب بوستان می‌توان دید، که سعدی آن را در وزن و قالب شعری شاهنامه سروده‌است.
علاوه بر این، شباهت‌های محتوایی و دیدگاه‌های فکری مشترک را نیز می‌توان در آثار سعدی یافت. سعدی به قصد پند و اندرز سیاسی، بیش از همه چیز از داستان‌های شاهنامه کمک می‌گیرد.
در بوستان حکایتی هست با این مضمون که کسی در محفلی، از شعر سعدی تمجید می‌کند، اما در عین حال، وی را شاعری حماسه‌سرا قلمداد نمی‌کند.
سعدی در جواب این فرد پراکنده‌گو، عنوان می‌کند که «سَرِ جنگ» ندارد؛ وگرنه، «مجال سخن» بر او «تنگ نیست». سعدی، در پی آن، دو حکایت حماسی نقل می‌کند و واژگانی مشابه واژگان شاهنامه را برای نامیدن سلاح‌ها و حرکت‌های جنگی به‌کار می‌برد. با این حال علی‌رغم ادعای خود در آفریدن یک اثر حماسی ناموفق بوده‌است.
نظر بزرگان درباره سعدی بزرگ
محمدعلی فروغی
سرافرازانه میگویم که قوم ایرانی، در هر رشته از علم و حکمت و ادب و هنرهای دیگر، فرزندان نامی بسیار پرورانده است؛ ولیکن اگر هم به جز سعدی کسی دیگر نپرورده بود، تنها یکی برای جاوید کردن نام ایرانیان بس بود…
عبدالحسین زرینکوب
سعدی مهندس و معمار بزرگ نثر فارسی، استاد و سرمشق تقلیدناپذیر غزل عاشقانه در شعر دری و ممتازترین سراینده شعر تحقیقی و تعلیمی عرفانی در تمام اعصار شعرفارسی است.
جواد طباطبایی
انقلاب غزل که با سعدی آغاز شد و با حافظ کمالی بی‌سابقه یافت، دوره‌ای مهم در تحول اندیشگی در جهام اسلام بود که به دنبال تثبیت زبان فارسی به عنوان نخستین زبان «ملی» در جهان اسلام نخستین نمایندگان اهل ادب ایرانی پدیدار شدند و… شالوده ادبیات فارسی را استوار کردند که درون‌مایه اصلی آن اندیشه ایرانشهری بود.
ملک‌الشعرا بهار
سعدیا چون تو کجا نادره گفتاری هست
یا چو شیرین سخنت نخل شکرباری هست
یا چو بستان و گلستان تو گلزاری هست
هیچم ار نیست، تمنای توام باری هست
مشنو ای‌دوست که غیراز تو مرا یاری هست
یا شب و روز به جزفکر توام کاری هست
خواجه شمس‌الدین محمد حافظ
استاد سخن سعدی‌ست بیش از همه کس اما
دارد سخن حافظ طرز سخن خواجو
مطلب مشابه: 10 گزیده اشعار بوستان و غزلیات سعدی + گلچین بهترین اشعار زیبای سعدی
آنا کنتس متیو دونوآی (شاعر فرانسوی)
سعدیا، تا دلی در دنیا می تپد و تا نگاهی از شیفتگی به نگاهی دوخته می شود، تو با مردمان جهان راز عشق و هوس خواهی گفت… زبان فرانسه ما، با همه کمال خود، قدرت آن را ندارد که زیبایی سخن تو و عمق آن را کاملاً منعکس کند. ولی عطر پنهان این سخن، از خلال ترجمه کلام تو به مشام همه می رسد
گوته، شاعر بزرگ آلمان
دیوان شرقی-غربی خود را با این ابیات سعدی به پایان برد:
ما نصیحت به جای خود کردیم
روزگاری در این بسر بردیم
گر نیاید به گوش رغبت کس
بر رسولان پیام باشد و بس
ویکتور هوگو
(شاعر و نویسنده بزرگ فرانسوی سده نوزدهم)
همه چیز گذران است، شرق عظمت خود را از دست داده است. غرب نیز به زودی از دست خواهد داد. پس چه باید کرد؟ همان کاری که سعدی شیراز کرده است: باید گلستانی ساخت که “باد خزان را بر ورق او دست تطاول نباشد و گردش زمان، عیش ربیعش را به طیش خریف مبدل نکند
ارنست رنان
(فیلسوف و زبان‌شناس فرانسوی)
در حقیقت سعدی یکی از خود ماست. عقل سلیم خدشه‌ناپذیر او، لطافت و اندیشه‌ای که به گفته‌های وی روح می‌بخشد، لحن شوخِ ملایمی که سعدی بدان وسیله عیوب و انحراف‌های عالم بشری را انتقاد می‌کند، همه این محسنات که در شرق کمیاب است، سعدی را در چشم ما عزیز می‌دارد.
الکساندر پوشکین
شاعر و نویسنده بزرگ روس، چنان از سعدی تاثیر گرفته که یکی از حکایات بوستان را در منظومه یوگنی انگین در قالب تضمین سروده است.
در همین زمینه، رهی معیری سروده است:
ای پوشکین درود فرستم تو را درود
وز اهل دل پیام رسانم تو را پیام
گفتی سخن ز سعدی آثار وی از آنک
گوهرشناس بود، دل تابناک تو
کلام آخر
کاش میشد بیشتر درباره سعدی نوشت… او نابغه ادبیات است که ایران و ایرانی باید به وجود او افتخار کند. ما نیز امیدواریم که در سهم خود توانسته باشیم شما را با این اسطوره شعر ایرانی بیشتر آشنا کنیم. در پایان امیدواریم از خواندن این مقاله نهایت لذت را برده باشید.
مطلب مشابه: عکس نوشته اشعار سعدی برای پروفایل + مجموعه شعر عاشقانه و زیبای شاعر معروف
