پدر و مادر دو فرشته ی زمینی هستند کـه برای فرزندان خود از جان مایه گذاشتند. و هزاران کار نیک برایمان کرده اند کـه واقعا جبران ناپذیر اسـت. حال اگر فرزندان خوبی نباشیم چه می شود؟ اگر دل پدر و مادر خودرا بشکنیم چه می شود؟ اگر احترام بـه این دو فرشته نگذاریم باز چه می شود؟ احادیثی ذکر شده اسـت مربوط بـه ناراحت کردن پدر و مادر کـه چه گناهی در بر دارد امیدوارم قدر پدر و مادر خودرا تا زنده هستند بدانیم و هر چند کارهای خوبی کـه برایمان کرده اند نمیشود جبران کرد ولی اگر ذره اي دل این دو عزیز را شاد کنیم خداوند غیر از این‌که بسیار شاد می شود برایمان پاداش هم درنظر میگیرد و واقعا خشنودی پدر و مادر بسیار کار ارزشمندی اسـت.
حدیث های مهم مربوط به ناراحت کردن پدر و مادر که چه اتفاقی می افتد؟
حواسمان باشد خدای ناکرده کوچک ترین بی احترامی نسبت بـه عزیزترین آفریده‌هاي الهی یعنی پدر و مادرانمان نکنیم و مبادا دل آنان را بشکنیم.
حواسمان باشد خدای ناکرده کوچک ترین بی احترامی نسبت بـه عزیزترین آفریده‌هاي الهی یعنی پدر و مادرانمان نکنیم و مبادا دل آنان را بشکنیم.
عاق والدین «خشم آوردن و دل شکستن و آزردن خاطر پدر و مادر» از گناهان کبیره و سبب بدبختی انسان در دنیا و آخرت اسـت کـه موجب کوتاهی عمر و تلخ و سخت شدن زندگی بر انسان، و فقر و پریشانی انسان میشود ودر آیات و روایات از اینکار مذمت شده و بدترین نوع قطع رحم اسـت.
مطلب مرتبط : روایات و احادیث در مورد روابط جنسی زن و شوهر از نظر اسلام
پیامبر خدا«ص» درباره کیفر و عقوبت عاق والدین فرمودند: ” بـه فرزند نافرمان گفته میشود: هر کار «عبادی» کـه میخواهی بکن. امّا من تو را نمی‌آمرزم1″.
امام صادق«ع» نیز می‌فرمایند: “هرکه بـه پدر و مادر خود کینهتوزانه نگاه کند، خداوند هیچ نمازی از او نپذیرد2”.
امام هادی«ع» نیز در حدیثی درباره عواقب این عمل ناپسند، فرمودند: ” نافرمانی والدین، تنگدستی در پی دارد و بـه ذلّت می‌کشاند3″.
همچنین پیامبر خدا«ص» در حدیثی بسیار پندآموز فرمودند: سه گناه اسـت کـه کیفرشان در همین دنیا میرسد و بـه آخرت نمی‌افتد: آزردن پدر و مادر، زورگویی و ستم بـه مردم و ناسپاسی نسبت بـه خوبی‌هاي دیگران 4″.
منابع روایات:
1- بحارالأنوار: 74 / 80 / 82 منتخب میزان‌الحکمة: 614
2- بحارالأنوار: 74 / 61 / 26 منتخب میزان‌الحکمة: 614
3- بحارالأنوار: 74 / 84 / 95 منتخب میزان‌الحکمة: 614
4- أمالی‌المفید: 237 / 1 منتخب میزان الحکمة: 222
احادیث زیبا درباره ناراحت کردن پدر و مادر
پیامبر صلى الله علیه وآله :
اَلصَّدَقَةُ عَلى وَجهِها و َاصطِناعُ المَعروفِ وَ بِرُّ الوالِدَینِ و َصِلَةُ الرَّحِمِ تُحَوِّلُ الشِّقاءَ سَعادَةً وَ تَزیدُ فِى العُمرِ وَ تَقى مَصارِ عَ السُّوءِ؛
صدقه بجا، نیکوکارى، نیکى بـه پدر و مادر و صله رحم، بدبختى را بـه خوشبختى تبدیل و عمر را زیاد و از پیشامدهاى بد جلوگیرى مى کند.
نهج الفصاحه ص549 ؛ ح 1869
امام صادق علیه السلام :
اِن اَحبَبتَ اَن یَزیدَ اللّهُ فى عُمُرِکَ فَسُرَّ اَبَـوَیکَ ؛
اگر دوست دارى کـه خداوند عمرت را زیاد کند، پدر و مادرت را شاد کن.
وسایل الشیعه ج18 ؛ ص372 – بحارالأنوار«ط-بیروت» ج 71 ؛ ص 81
امام صادق سلام الله علیه :
ثَلَاثٌ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لِأَحَدٍ مِنَ النَّاسِ فِیهِنَّ رُخْصَةً بِرُّ الْوَالِدَیْنِ بَرَّیْنِ کَآنَا أَوْ فَاجِرَیْنِ وَ وَفَاءٌ بِالْعَهْدِ لِلْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ أَدَاءُ الْأَمَآنَةِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِر
سه چیز اسـت کـه ترک آن براى هیچکس جایز نیست: نیکى بـه پدر و مادر نیکو کار باشند یا فاجر ؛ وفاى بـه عهد با نیکو کار یا فاجر و اداى امانت بـه نیکو کار یا فاجر .
تحف العقول ص367
پیامبر صلى الله علیه و آله :
اثنان یعجّلهما اللَّه فی الدّنیا البغى و عقوق الوالدین.
دو چیز را خداوند دراین جهان کیفر مى دهد تعدى و ناسپاسى پدر و مادر.
نهج الفصاحه ص165
امام صادق علیه السلام :
بِرُّوا آباءَکُمْ یَبِرَّکُمْ اَبْناؤُکُمْ وَ عِفُّوا عَنْ نِساءِ النّاسِ تَعِفَّ نِساؤُکُمْ؛
بـه پدر و مادر خود نیکى کنید تا فرزندانتان بـه شـما نیکى کنند و بـه زنان مردم عفّت ورزید تا زنانتان عفّت ورزند.
کافی«ط-الاسلامیه» ج5 ؛ ص554 – من لایحضرالفقیه ج4 ؛ ص21
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله:
یُقالُ لِلعاقِّ إعمَل مَا شَئتَ فانّی لا أغفِرُ لک
بـه فرزندی کـه عاق «والدین» شده گفته می شود: هر کاری می خواهی انجام بده کـه من تو را نمی آمرزم.
بحار الانوار«ط-بیروت» ج71؛ ص 80
پیامبراکرم صلی الله علیه و آله:
اَحَبُّ الاعمالِ اِلَی اللهِ الصَّلاةُ لِوَقتِها ثُمَّ بِرُّ الوالِدَین ثُمَّ الجِهادُ فی سَبیلِ اللهِ؛
بهترین کارها در نزد خدا نماز بـه وقت اسـت ؛ آنگاه نیکی بـه پدر و مادر ؛ آنگاه جنگ در راه خدا.
نهج الفصاحه ص167
امام هادی علیه السلام :
العقوق یعقب القلة و یؤدی الی الذلة؛
نارضایتی پدر و مادر ؛ کم توانی را بـه دنبال دارد و آدمی را بـه ذلت می کشاند.
مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل ج 15 ؛ ص195
امام صادق علیه السلام :
مَنْ نَظَرَ إِلَى أَبَوَیْهِ نَظَرَ مَاقِتٍ وَ هُمَا ظَالِمَآنِ لَهُ لَمْ یَقْبَلِ اللَّهُ لَهُ صَلَاةً.
هر کـه بـه پدر و مادر خود – گرچه بـه وی ستم کرده باشند – با نگاه غضب آلود بنگرد خداوند نمازش را نمی پذیرد.
کافی«ط-الاسلامیه» ج2
امام هادی علیه السلام :
اَلعُقوقُ یُعقِبُ القِلَّةَ و یُؤَدِّی إلَى الذِّلَّةِ
آزردن و نافرمانى [پدر و مادر]؛ ندارى مى آورد و بـه خوارى مى کشاند.
بحارالأنوار«ط-بیروت» ج 71 ؛ ص 84
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
هر فرزند نیکوکاری کـه با مهربانی بـه پدر و مادر خویش نگاه کند، در مقابل هر نگاه، ثواب یک حجّ کامل مقبول بـه او داده می شود. سئوال کردند اي رسول خدا، حتّی اگر در هرروز صد مرتبه نگاه کند؟ فرمودند: آری خداوند بزرگ‌تر و پاک تر اسـت.
بحارالانوار، ج 74؛ ص 73
امام علی علیه السّلام فرمودند:
بزرگ ترین تکلیف الهی نیکی کردن بـه پدر و مادر اسـت.
تصنیف غرر الحکم، ص 407؛ ح 9339
امام صادق «ع»:
احسان بـه پدر و مادر اینست کـه رفتارت رابا آنها نیکو کنى و مجبورشان نکنى تا چیزى کـه نیاز دارند از تو بخواهند«یعنى قبل از تقاضای آنان نیازشان را برطرف کنى».
بحارالأنوار، ج 74؛ ص 79
امام علی«ع»:
اموات خودرا زیارت کنید زیرا آنان از دیدار شـما خوشحال مى شوند و انسان باید بعد ازآن کـه بر سر قبر پدر و مادر خود برایشان دعا کرد حاجت خودرا از خدا بخواهد
الخصال618/10
امام صادق علیه السلام:
کمترین بى احترامى بـه پدر و مادر،«افّ» گفتن اسـت و اگر خداوند عز و جل چیزى کمتر ازآن سراغ داشت، بى گمان ازآن نهى مى کرد.
الکافی : 2/348/1.
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
نگاه کردن بـه سه چیز عبادت اسـت: بـه صورت پدر و مادر، بـه قرآن و بـه دریا.
بحار الأنوار، ج 10؛ ص 368
رسول خدا«ص»فرمودند:
درهای رحمت آسمان در چهار هنگام گشوده میشود: هنگام بارش باران، هنگام نگاه فرزند بـه صورت پدر و مادر، هنگام گشوده شدن درب کعبه و هنگام عقد ازدواج.
جامع الاخبار، ص ١٠١
امام باقر«ع» فرمود:
اگر کسی بـه پدر و مادر خود در زمان حیات آن دو نیکوکار بود، ولی پس از مرگ آنان بدهکاریشان را نمیپردازد و برای آنان استغفار نمیکند، خدا وی را عاق والدین بـه شمار می آورد.
الزهد، ص ٣٣
امام علی علیه السّلام فرمود:
کسی کـه بـه پدر و مادر خویش نیکی کند، فرزندان او نیز بـه او نیکی خواهند کرد.
«تصنیف غرر الحکم، ص 407؛ ح 9341»
امام رضا علیه السلام :
نیکى کردن بـه پدر و مادر واجب اسـت ؛ گرچه مشرک باشند و نباید در معصیت خالق از آنان اطاعت کرد
«بحار الأنوار، ج 74؛ ص 72»
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:
عقاب و مجازات سه دسته از گناهان زودرس می‌باشد و بـه قیامت کشانده نمیشود: ایجاد ناراحتی برای پدر و مادر، ظلم در حقّ مردم، ناسپاسی در مقابل کارهای نیک دیگران.
بحارالأنوار، ج 70؛ ص 373؛ ح 7
رسول اعظم صلوات الله علیه و آله می فرمایند:
کلّ الذّنوب یؤخّر اللَّه تعالى ما شاء منها إلى یوم القیامة إلّا عقوق الوالدین فإنّ اللَّه یعجّله لصاحبه فی الحیاة الدّنیا قبل الممات.
خداى والا، از همه ی گناهان هر چه را خواهد تا روز رستاخیز مؤخر دارد مگر نارضائى پدر و مادر کـه خدا سزاى آنرا در زندگى دنیا پیش از مرگ دهد.
نهج الفصاحه جلد ۳ حدیث ۲۱۶۴
امام علی علیه السّلام فرمودند:
بزرگ ترین تکلیف الهی نیکی کردن بـه پدر و مادر اسـت.
تصنیف غرر الحکم
امام صادق «ع»:
احسان بـه پدر و مادر اینست کـه رفتارت رابا آنها نیکو کنى و مجبورشان نکنى تا چیزى کـه نیاز دارند از تو بخواهند«یعنى قبل از تقاضای آنان نیازشان را برطرف کنى».
بحارالأنوار، ج 74؛ ص 7
امام علی علیه السّلام فرمودند:
بزرگ ترین تکلیف الهی نیکی کردن بـه پدر و مادر اسـت.
تصنیف غرر الحکم، ص 407؛ ح 9339
امام رضا علیه السّلام فرمودند:
خداوند بـه سپاس گزارى از خود و پدر و مادر فرمان داده اسـت ؛ پس هر کـه از پدر و مادرش سپاس گزارى نکند ؛ خداوند را سپاس نگفته اسـت .
الخصال ؛ ص 156
مطلب مرتبط: دلیل تولد نوزاد ناقص الخلقه چیست ؟ «فیلم»
امام باقر – علیه السلام – «به جابر» فرمود:
بـه خدا قسم شیعه ما نیست مگر کسی کـه دارای تقوی الهی اسـت و از خدا اطاعت میکند، اي جابر انها را نمی شناسی مگر از راه تواضع، خشوع، امانت داری، زیادی ذکر خدا، روزه داری، نماز، نیکی بـه پدر و مادر، پایبندی بـه اخلاق حسنه، احترام بـه همسایه و توجه بـه فقراء و درماندگان ودر سفر ماندگان و یتیمان، راستگویی، تلاوت قرآن، خویشتن داری و پرهیز از مردم آزاری و درستکاری در زندگی.
«روضة المتقین، ج 12؛ ص 78»
امام علی«ع»:
اموات خودرا زیارت کنید زیرا آنان از دیدار شـما خوشحال مى شوند و انسان باید بعد ازآن کـه بر سر قبر پدر و مادر خود برایشان دعا کرد حاجت خودرا[از خدا] بخواهد
الخصال618/10
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند:
ایمان انسان پاک و خالص نمی‌گردد مگر این‌که خداوند در نزد او محبوبتر و دوست داشتنی تر از جان، مال، پدر، مادر، فرزند و خانواده اش و همه ی مردم باشد.
«بحارالانوار، ج 7؛ ص 25»
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
پدر و مادر را بر فرزند سه حقّ اسـت: در همه ی حال شکرگزار آنها باشد ؛ در هر چه وی را امر و نهى مى کنند ؛ بـه جز معصیت خدا ؛ اطاعتشان کند ودر نهان و آشکار خیرخواه آنان باشد.
تحف العقول ؛ ص 322
رسول اعظم صلوات الله علیه و آله می فرمایند:
ثلاث لیس لأحد النّاس فیه رخصة: برّ الوالدین مسلما کان أو کافرا و الوفاء بالعهد لمسلم أو کافر و الأمانة إلى مسلم کان أو کافر.
سه چیز اسـت کـه هیچکس بترک آن مجاز نیست، نیکى با پدر و مادر مسلمان باشند یا کافر وفاى بعهد براى مسلمان یا کافر و رد امانت مسلمان یا کافر.
نهج الفصاحه جلد ۲ حدیث ۱۲۶۴
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
همان چیزهایى کـه سبب مى شود تا فرزند مورد نفرین پدر ومادرش قرار گیرد، سبب مى شود کـه پدر و مادر نیز مورد نفرین فرزندشان قرار گیرند.
«قال الله تعالی:
و قضی ربک الا تعبدوا الا ایاه و بالوالدین احسانا اما یبلغن عندک الکبر احدهما، او کلاهما فلا تقل لهما اف و لا تنهرهما و قل لهما قولا کریما. . . »سوره اسراء: 23.
و خدای تو حکم فرموده کـه، هیچکس را جز او نپرستید و بـه پدر و مادر نیکی کنید اگر هردو یا یکی از آنها بـه پیری برسند «کـه موجب رنج و زحمت باشند» زنهار کلمه اي کـه رنجیده خاطر شوند مگو و کمترین آزار بـه آنان مرسان و با ایشان با احترام و بزرگوارانه سخن بگو.و همیشه پر و بال تواضع و تکریم رابا کمال مهربانی نزدشان بگستران و بگو: پروردگارا، بـه پدر و مادرم رحمت و مهربانی فرما، آنگونه کـه آنان مرا در کوچکی تربیت کردند.
گرچه هستی ما از خداست، لیکن سبب زندگی و وجود ما، پدر و مادر اسـت و ما شاخه اي از وجود این دو عزیزیم و میوه اي از بوستان محبت و تربیت و مهر و عاطفه بی نظیر پدر و مادریم.انسان فراموشکار، وقتی بـه قدرت و موقعیتی رسید، دوران عجز و کوچکی خویش را از یاد میبرد و پدر و مادر و زحمات طاقت فرسای آنان را فراموش میکند، و چه ناسپاسی و کفرانی بدتر از این؟
انسانیت و اخلاق ایجاب میکند کـه پاسدار این دو گوهر باشیم ودر حال حیاتشان از نیکی و احسان و پس از مرگشان از صدقات و یاد نیک غفلت نکنیم. ما امتداد وجودی والدین خودیم و فرزندان ما تداوم وجود مایند، چگونگی برخورد ما با پدر و مادر و احترام و نیکی ما بـه آنان سبب می شود: کـه فرزندان ما نیز در نسل آینده، حق شناس و قدردان و نیکوکار بـه بار آیند. فرزندان ما همان طور خواهند بود کـه ما با والدین خویش رفتار میکنیم.
باری. . . ادای حق والدین و انجام سپاس زحمات آنان نیز مانند حق خدا و شکر نعمتهایش از عهده توانائی ما خارج اسـت و تنها باید زبان بـه عجز بگشائیم و بال تواضع و فروتنی بـه زیر پای آندو فرشته بگستریم.با اینحال، توجه بـه مقام پدر و مادر و شناخت قدر و منزلت آنان نزد خداوند، زمینه ادای بخشی از حق بزرگ آنان را فراهم می سازد.
روایاتی کـه دراین مجموعه چهل حدیث والدین مطالعه میکنید، ما رابا گوشه اي از وظایف خود در برابر والدین آشنا میکند.توفیق الهی یارمان باد کـه از نیکوکاران بـه پدر و مادر خویش بـه حساب آئیم چرا کـه رضایت خدا در رضایت آنان اسـت.خدایا! ما را قدردان زحمات پدر و مادر بگردان.خدایا! ما را بـه تربیت نسلی با ایمان و حق شناس و پاکدل و نیکوکار موفق بدار.
1- بزرگترین واجب
قال امیر المؤمنین علی«ع»: بِرُّ الوالِدَینِ أکبَرُ فَریضَةٍ.
امیر المؤمنین علی«ع» فرمود:
بزرگ ترین و مهمترین تکلیف الهی نیکی بـه پدر و مادر اسـت.میزان الحکمة، ج 10؛ ص 709.
2- برترین اعمال
قال الصادق«ع»:اَفْضَلُ الْأَعْمالِ اَلصَّلاةُ لِوَقْتِها، وَبِرُّ الْوالِدَینِ وَالْجِهادُ فِی سَبیلِ اللّهِ
امام صادق«ع» فرمود: برترین کارها عبارتست از:
1 – نماز در وقت 2 – نیکی بـه پدر و مادر 3 – جهاد در راه خدا. بحار الانوار، ج 74؛ ص 85.
3- انس با پدر و مادر
« أَتَی رَجُلٌ رَسُولَ اللَّهِ ص فَقَالَ یا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّی رَاغِبٌ فِی الْجِهَادِ نَشِیطٌ قَالَ فَقَالَ لَهُ النَّبِی ص فَجَاهِدْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَإِنَّک إِنْ تُقْتَلْ تَکنْ حَیاً عِنْدَ اللَّهِ تُرْزَقْ وَ إِنْ تَمُتْ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُک عَلَی اللَّهِ وَ إِنْ رَجَعْتَ رَجَعْتَ مِنَ الذُّنُوبِ کمَا وُلِدْتَ قَالَ یا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ لِی وَالِدَینِ کبِیرَینِ یزْعُمَآنِ أَنَّهُمَا یأْنَسَآنِ بِی وَ یکرَهَآنِ خُرُوجِی فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَقِرَّ مَعَ وَالِدَیک فَوَ الَّذِی نَفْسِی بِیدِهِ لَأُنْسُهُمَا بِک یوْماً وَ لَیلَةً خَیرٌ مِنْ جِهَادِ سَنَةٍ»
مردی خدمت پیامبر اکرم«ص» آمد و گفت: پدر و مادر پیری دارم کـه بـه خاطر انس با من مایل نیستند بـه جهاد بروم، رسول خدا«ص» فرمود: پیش پدر و مادرت بمان، قسم بـه آنکه جانم در دست اوست انس یکروز آنان با تو از جهاد یک سال بهتر اسـت. «البته در صورتی کـه جهاد واجب عینی نباشد».بحار الانوار، ج 74؛ ص 52-
4- محبوبترین کارها
عن ابن مسعود قال: سئلت رسول الله«ص»: اي الاعمال احب الی الله عز و جل؟ قال: الصلاة لوقتها، قلت ثم اي شی ء؟قال: بر الوالدین، قلت: ثم اي شی ء؟ قال: الجهاد فی سبیل الله.
ابن مسعود می گوید:
از پیامبر گرامی«ص» سؤال کردم محبوبترین کار پیش خدا کدام اسـت؟فرمود: نماز در وقت، گفتم: بعد از آن چه چیز؟فرمود: نیکی بـه پدر و مادر، گفتم: بعد از آن چه چیز، فرمود: جهاد در راه خدا. بحار الانوار، ج 74؛ ص 70.
5- نگاه به پدر و مادر
قال رسول الله«ص»: ما ولد بار نظر الی ابویه برحمة الا کان له بکل نظرة حجة مبرورة. فقالوا: یا رسول الله و آن نظر فی کل یوم مائة نظرة؟قال: نعم، الله اکبر و اطیب.
پیامبر خدا«ص» فرمود:
هر فرزند نیکو کاری کـه با مهربانی بـه پدر و مادرش نگاه کند در مقابل هر نگاه، ثواب یک حج کامل مقبول باو داده می شود، سؤال کردند، حتی اگر روزی صد مرتبه بـه آنها نگاه کند؟فرمود: آری خداوند بزرگ تر و پاکتر اسـت. بحار الانوار، ج 74؛ ص 73.
6- عظمت پدر و مادر
عن ابی الحسن الرضا«ع» قال: آن الله عز و جل امر بثلاثة مقرون بها ثلاثة اخری: امر بالصلاة و الزکاة، فمن صلی و لم یزک لم تقبل منه صلاته و امر بالشکر له و للوالدین، فمن لم یشکر والدیه لم یشکر الله، و امر باتقاء الله و صلة الرحم، فمن لم یصل رحمه لم یتق الله عز و جل.
امام رضا«ع» فرمود:
خداوند متعال فرمان داده سه چیز همراه سه چیز دیگر انجام گیرد:
1- بـه نماز همراه زکات فرمان داده اسـت، پس کسی کـه نماز بخواند و زکات نپردازد نمازش نیز پذیرفته نمیشود.
2- بـه سپاسگزاری از خودش و پدر و مادر فرمان داده اسـت، پس کسی کـه از پدر و مادرش سپاسگزاری نکند، خدا را شکر نکرده اسـت.
3- بـه تقوای الهی فرمان داده و بـه صله رحم، پس کسی کـه صله رحم انجام ندهد تقوای الهی را هم بجا نیاورده اسـت. بحار الانوار، جلد 74؛ ص 77.
7- احترام پدر و مادر
قال الصادق«ع»: بر الوالدین من حسن معرفة العبد بالله اذ لا عبادة اسرع بلوغا بصاحبها الی رضی الله من حرمة الوالدین المسلمین لوجه الله تعالی.
امام صادق«ع» فرمود:
نیکی بـه پدر و مادر نشانه شناخت شایسته بنده خداست. زیرا هیچ عبادتی زودتر از رعایت حرمت پدر و مادر مسلمان بـه خاطر خدا انسان را بـه رضایت خدا نمی‌رساند. بحار الانوار، ج 74؛ ص 77.
8- اطاعت از والدین
قال رسول الله«ص»: من اصبح مطیعا لله فی الوالدین اصبح له بابان مفتوحان من الجنة و آن کان واحدا فواحدا.
پیامبر خدا«ص» فرمود:
کسی کـه دستور الهی را در مورد پدر و مادر اطاعت کند، دو درب از بهشت برویش باز خواهد شد، اگر فرمان خدا را در مورد یکی از آنها انجام دهد یک درب گشوده می شود. کنز العمال، ج 16؛ ص 467.
9- ارزش اطاعت از پدر و مادر
قال رسول الله«ص»: العبد المطیع لوالدیه و لربه فی اعلی علیین.
پیامبر اکرم«ص» فرمود:
بنده اي کـه مطیع پدر و مادر و پروردگارش باشد، روز قیامت در بالاترین جایگاه اسـت.کنز العمال، ج 16؛ ص 467.
10- پرداخت بدهی والدین
عن رسول الله«ص»: من حج عن والدیه او قضی عنهما مغرما بعثه الله یوم القیامة مع الابرار.
رسول خدا«ص» فرمود:
کسی کـه بـه نیت پدر و مادرش حج انجام دهد یا بدهکاری آنها را بپردازد خداوند وی را در روز قیامت با نیکان بر می انگیزد. کنز العمال، ج 16؛ ص 468.
11- خشنودی پدر و مادر
قال رسول الله«ص»: من ارضی والدیه فقد ارضی الله و من اسخط والدیه فقد اسخط الله.
پیامبر اکرم«ص» فرمود:
آنکه پدر و مادرش را خشنود کند، خدا را خشنود کرده و کسی کـه پدر و مادر خودرا بـه خشم آورد، خدا را بـه خشم آورده اسـت. کنز العمال، ج 16؛ ص 470.
12- عاقبت نیکی به پدر و مادر
عن الصادق«ع» قال: بینا موسی بن عمران یناجی ربه عز و جل اذ رای رجلا تحت عرش الله عز و جل فقال: یا رب من هذا الذی قد اظله عرشک؟فقال: هذا کان بارا بوالدیه، و لم یمش بالنمیمة.
امام صادق«ع» فرمود:
هنگامی کـه حضرت موسی«ع» مشغول مناجات با پروردگارش بود، مردی را دید کـه در زیر سایه عرش الهی در ناز و نعمت اسـت، عرض کرد: خدایا این کیست کـه عرش تو بر او سایه افکنده اسـت؟خداوند متعال فرمود: او نسبت بـه پدر و مادرش نیکوکار بودو هرگز سخن چینی نمیکرد. بحار الانوار، ج 74؛ ص 65.
13- سفر برای نیکی به پدر و مادر
قال رسول الله«ص»: سر سنتین بر والدیک، سر سنة صل رحمک.
پیامبر خدا«ص» فرمود:
دو سال راه برو بـه پدر و مادرت نیکی کن، یک سال راه برو و صله رحم انجام بده، «یعنی اگر پدر و مادرت در فاصله دوری هستند کـه دو سال باید راه بروی تا بـه آنها برسی و نیکی کنی ارزش دارد».بحار الانوار، ج 74؛ ص 83.
14- پدر و مادر و افزایش عمر و روزی
قال رسول الله«ص»: من احب آن یمد له فی عمره و آن یزاد فی رزقه فلیبر والدیه و لیصل رحمه.
پیامبر خدا«ص» فرمود:
کسی کـه دوست دارد عمرش طولانی و روزیش زیاد شود، نسبت بـه پدر و مادرش نیکی کند و صله رحم به جای آورد. کنز العمال، ج 16؛ ص 475.
مطلب مرتبط : مراحل رهایی از احساس عزت نفس پایین
15- آثار نیکی به پدر و مادر
عن حنان بن سدیر قال: کنا عند ابی عبد الله«ع» و فینا میسر فذکروا صلة القرابة فقال ابو عبد الله«ع»:
یا میسر قد حضر اجلک غیر مرة و لا مرتین، کل ذلک یؤخر الله اجلک، لصلتک قرابتک، و آن کنت ترید آن یزاد فی عمرک فبر شیخیک یعنی ابویک.
حنان بن سدیر میگوید:
در حضور امام صادق«ع» بودیم کـه میسر هم در بین ما بود، از رابطه خویشاوندی سخن بـه میان آمد، امام صادق«ع» فرمود:اي میسر چند بار اجل و مرگ تو فرا رسیده و هر بار خداوند آنرا بـه خاطر صله رحم با خویشاوندانت تاخیر انداخته اسـت، اگر می خواهی خداوند عمر تو را زیاد کند بـه پدر و مادرت نیکی کن.بحار الانوار، ج 74؛ ص 84.
16- اول نیکی به مادر
عن ابی عبد الله«ع» قال: جاء رجل الی النبی«ص» فقال: یا رسول الله من ابر؟قال«ص»: امک، قال: ثم من؟قال«ص»: امک، قال: ثم من؟قال«ص»: امک، قال: ثم من؟قال«ص»: اباک.
امام صادق«ع» فرمود:
مردی خدمت پیامبر«ص» آمد و گفت: اي رسول خدا بـه چه کسی نیکی کنم؟فرمود: بـه مادرت، عرض کرد، بعد از او بـه چه کسی؟فرمود: بـه مادرت، گفت: سپس بـه چه کسی؟فرمود: بـه مادرت، سؤال کرد: سپس بـه چه کسی؟فرمود: بـه پدرت؟بحار الانوار، ج 74؛ ص 49.
17- نتیجه نیکی به پدر و مادر
عن رسول الله«ص» قال: بروا اباءکم یبرکم ابناءکم، عفوا عن نساء الناس تعف نسائکم.
رسول خدا«ص» فرمود:
بـه پدرانتان نیکی کنید تا فرزندانتان بـه شـما نیکی کنند، از زنان مردم چشم پوشی کنید تا دیگران نسبت بـه زنهای شـما چشم پوشی کنند. کنز العمال، ج 16؛ ص 466.
18- حق پدر
عن ابی الحسن موسی«ع» قال: سال رجل رسول الله«ص»: ما حق الوالد علی ولده؟ قال: لا یسمیه باسمه، و لا یمشی بین یدیه، و لا یجلس قبله و لا یستسب له.
از امام کاظم«ع» نقل شده کـه فرمود:
مردی از پیامبر خدا«ص» سؤال کرد: حق پدر بر فرزند چیست؟ حضرت فرمود: 1 – وی را با نام صدا نکند 2 – در راه رفتن از او جلو نیفتند. 3 – قبل از او ننشیند. 4 – کاری انجام ندهد کـه مردم پدرش را فحش بدهند. بحار الانوار، ج 74؛ ص 45.
19- عبادت در نگاه
قال رسول الله«ص»: نظر الولد الی والدیه حبا لهما عبادة.
رسول خدا«ص» فرمود: نگاه محبت آمیز فرزند بـه پدر و مادرش عبادت اسـت.بحار الانوار، ج 74؛ ص 80.
20- رفتار با والدین
عن ابی ولاد الحناط قال: سالت ابا عبد الله«ع» عن قول الله: «و بالوالدین احسانا»«1»فقال: الاحسان آن تحسن صحبتهما و لا تکلفهما آن یسالاک شیئا هما یحتاجان الیه.
ابی ولاد میگوید:
معنای آیه «و بالوالدین احسانا» را از امام صادق«ع» پرسیدم، فرمود: احسان بـه پدر و مادر اینست کـه رفتارت رابا آنها نیکو کنی و مجبورشان نکنی تا چیزی کـه نیاز دارند از تو بخواهند. «یعنی قبل از تقاضای آنان » نیازشان را برطرف کنی ». بحار الانوار، ج 74؛ ص 79.
21- وظیفه در برابر والدین
قال ابو عبد الله«ع»: لا تملا عینیک من النظر الیهما الا برحمة و رقة، و لا ترفع صوتک فوق اصواتهما، و لا یدیک فوق ایدیهما و لا تتقدم قدامهما.
امام صادق«ع» فرمود:
چشمهایت را جز از روی دلسوزی و مهربانی با پدر و مادر خیره مکن و صدایت را بلندتر از صدای آنها نکن دستهایت را بالای دستهای آنها مبر، و جلوتر از آنان راه مرو. بحار الانوار، ج 74؛ ص 79.
22- نیابت از پدر و مادر
قال ابو عبد الله«ع»: ما یمنع الرجل منکم آن یبر والدیه حیین او میتین، یصلی عنهما و یتصدق عنهما و یحج عنهما و له مثل ذلک، فیزیده الله«عز و جل» ببره و صلاته خیراً کثیراً.
امام صادق«ع» فرمود:
چه چیز مانع شخص می شود وقتی کـه پدر و مادرش زنده یا مرده اند بـه آنها نیکی کند، باین صورت کـه بـه نیت آنها نماز بخواند، صدقه بدهد، حج بجا بیاورد و روزه بگیرد، زیرا اگر چنین کند ثواب آنها بـه پدر و مادر می رسد و بـه خود شخص هم همانقدر ثواب داده می شود، بـه علاوه خداوند متعال بـه واسطه کارهای نیک و نماز او خیر زیادی بـه او عطا میکند. بحار الانوار، ج 74؛ ص 46.
23- نیکی به والدین بد
عن ابی جعفر«ع» قال: ثلاث لم یجعل الله «عز و جل» لاحد فیهن رخصة اداء الامانة الی البر و الفاجر و الوفاء بالعهد للبر و الفاجر و بر الوالدین برین کانا او فاجرین.
امام باقر«ع» فرمود:
در سه چیز خداوند متعال بـه احدی اجازه ترک آنها را نداده اسـت.
1 – ادای امانت بـه مرد نیکوکار و فاسق.
2 – وفای بـه عهد و پیمان نسبت بـه نیکوکار و فاسق.
3 – نیکی بـه پدر و مادر، نیکو کار باشند یا فاسق و لا ابالی. بحار الانوار، ج 74؛ ص 56.
24- برخورد با پدر و مادر مشرک
فیما کتب الرضا«ع» للمامون: بر الوالدین واجب، و آن کانا مشرکین و لا طاعة لهما فی معصیة الخالق.
در نوشته حضرت رضا«ع» بـه مامون آمده کـه: نیکی بـه پدر و مادر واجب و لازم اسـت اگر چه مشرک و کافر باشند، ولی در معصیت خدا نباید اطاعتشان کرد.بحار الانوار، ج 74؛ ص 72.
25- زیارت قبر والدین
عن رسول الله«ص» قال: من زار قبر والدیه او احدهما فی کل جمعة مرة غفر الله له و کتب برا.
رسول خدا«ص» فرمود: کسی کـه قبر پدر و مادر یا یکی از آندو را در هر جمعه یک‌بار زیارت کند خداوند وی را می بخشد و وی را نیکوکار مینویسد. کنز العمال، ج 16؛ ص 468.
26- بهشت و نیکی به والدین
عن ابی الحسن«ع» قال: قال رسول الله«ص»: کن بارا و اقتصر علی الجنة و آن کنت عاقا فاقتصر علی النار.
از امام رضا«ع» نقل شده کـه فرمود: رسول خدا«ص» فرمود: نسبت بـه پدر و مادر نیکوکار باش تا پاداش تو بهشت باشد ولی اگر عاق آنها شوی جهنمی خواهی بود. اصول کافی، ج 2؛ ص 348.
27- نگاه تیز به پدر و مادر
عن ابی عبد الله«ع» قال: لو علم الله شیئا ادنی من اف لنهی عنه، و هو من ادنی العقوق و من العقوق آن ینظر الرجل الی والدیه فیحد النظر الیهما.
امام صادق«ع» فرمود: اگر خداوند چیزی کمتر از اف «اوه» گفتن سراغ داشت ازآن نهی میکرد: و اف گفتن از کمترین مراتب عاق شدن اسـت. نوعی از عاق شدن اینست کـه انسان بـه پدر و مادرش تیز نگاه کند. «خیره شود».اصول کافی، ج 4؛ ص 50.
28- نگاه خشم آلود به پدر و مادر
عن ابی عبد الله«ع» قال: من نظر الی ابویه نظر ماقت، و هما ظالمان له، لم یقبل الله له صلاة.
امام صادق«ع» فرمود: کسی کـه از روی نفرت بـه پدر و مادرش کـه باو ستم کرده اند نگاه کند، نمازش در درگاه الهی پذیرفته نمیشود. اصول کافی، ج 4؛ ص 50.
29- غمگین کردن پدر و مادر
قال امیرالمؤمنین«ع»: من احزن والدیه فقد عقهما.
امیرالمؤمنین«ع» فرمود: کسی کـه پدر و مادر خویش را غمگین سازد عاق والدین شده اسـت. «حق آنها را رعایت نکرده اسـت. »بحار الانوار، ج 74؛ ص 64.
30. نتیجه بی ادبی به والدین
عن ابی جعفر«ع» قال: آن ابی نظر الی رجل و معه ابنه یمشی و الابن متکی ء علی ذراع الاب، قال: فما کلمه ابی مقتا له حتی فارق الدنیا.
امام صادق«ع» فرمود: پدرم مردی را دید کـه پسرش همراهش راه می رفت و بـه بازوی پدر تکیه کرده بود، «وقتی این جریان را دید» تا زنده بود از روی ناراحتی و خشم با او صحبت نکرد. بحار الانوار، ج 74؛ ص 64.
31- درگیری با پدر
قال ابو عبد الله«ع»: ثلاثة من عازهم ذل: الوالد و السلطان و الغریم.
امام صادق«ع» فرمود: هر کس با این سه نفر کشمکش کند خوار می‌گردد: پدر، سلطان حق و شخص بدهکار.بحار الانوار، ج 74؛ ص 71.
32- محرومیت عاق والدین
قال رسول الله«ص»: ایاکم و عقوق الوالدین، فان ریح الجنة توجد من مسیرة الف عام و لا یجدها عاق و لا قاطع رحم.
پیامبر خدا«ص» فرمود:
از عاق والدین شدن بپرهیزید، زیرا با این‌که بوی بهشت از مسافت هزار سال بـه مشام می رسد، عاق والدین و کسی کـه قطع رحم کند آن بو را احساس نخواهد کرد. «یعنی بیش از هزار سال از بهشت فاصله دارد.»بحار الانوار، ج 74؛ ص 62.
33- بدبختی عاق والدین
عن الصادق«ع» قال: لا یدخل الجنة العاق لوالدیه و المدمن الخمر و المنان بالفعال للخیر اذا عمله.
امام صادق«ع» فرمود: عاق والدین و شرابخوار و انسان خیر منت گذار وارد بهشت نمی‌شوند. بحار الانوار، ج 74؛ ص 74.
34- عاقبت عاق والدین
قال رسول الله«ص»: اربعة لا ینظر الله الیهم یوم القیامة، عاق و منان و مکذب بالقدر و مدمن خمر.
رسول خدا«ص» فرمود:
در قیامت خدا بـه چهار گروه نظر رحمت نخواهد کرد:
1 – عاق والدین 2 – منت گذار3 – منکر قضاء و قدر4 – شرابخوار.
بحار الانوار، ج 74؛ ص 71.
35- مجازات عاق والدین
قال رسول الله«ص»: ثلاثة من الذنوب تعجل عقوبتها و لا تؤخر الی الاخرة: عقوق الوالدین، و البغی علی الناس و کفر الاحسان.
پیامبر گرامی اسلام«ص» فرمود:
کیفر سه گناه بـه قیامت نمی‌ماند «یعنی در همین دنیا مجازات می شود. »
1- عاق پدر و مادر2- ظلم و تجاوز بـه مردم 3- ناسپاسی در مقابل احسان و نیکی. بحار الانوار، ج 74؛ ص 74.
36- عاق والدین
عن ابی عبد الله«ع» قال: الذنوب التی تظلم الهواء عقوق الوالدین.
امام صادق«ع» فرمود: از گناهانی کـه هوا را تیره و تار میکند عاق والدین شدن اسـت.بحار الانوار، ج 74؛ ص 74.
37- شقاوت عاق والدین
قال الصادق«ع»: عقوق الوالدین من الکبائر لان الله «عز و جل» جعل العاق عصیا شقیا.
امام صادق«ع» فرمود: عاق پدر و مادر شدن از گناهان کبیره اسـت، زیرا خداوند متعال عاق والدین را گناهکار شقی شمرده اسـت. بحار الانوار، ج 74؛ ص 74.
38- هلاکت عاق والدین
عن ابی عبد الله«ع»: آن رسول الله«ص» حضر شابا عند وفاته فقال«ص» له: قل: لا اله الا الله، قال«ع»: فاعتقل لسانه مرارا فقال«ص» لامراة عند راسه: هل لهذا ام؟قالت: نعم انا امه، قال«ص»: افساخطة انت علیه؟قالت: نعم ما کلمته منذ ست حجج، قال«ص» لها: ارضی عنه، قالت: رضی الله عنه برضاک یا رسول الله فقال له رسول الله«ص»: قال: لا اله الا الله قال«ع»: فقالها. . . ثم طفی. . .
امام صادق«ع» فرمود:
هنگام مرگ جوانی، پیامبر اکرم«ص» کنار بستر او حضور یافتند و بـه جوان فرمودند: بگو لا اله الا الله، فرمود: زبانش بند آمد، چندبار تکرار کرد ولی زبان او بند شد، پیامبر«ص» بـه زنی کـه کنار جوان بود فرمود: آیا این جوان مادر دارد؟ زن گفت: بله، من مادر او هستم، فرمود: آیا از او ناراضی هستی؟ زن گفت: بله شش سال اسـت با او صحبت نکرده ام، فرمود: از او راضی شو، زن گفت: یا رسول الله بخاطر رضایت تو خدا از او راضی شود. «من از او راضی شدم» سپس پیامبر«ص» بجوان فرمود: بگو لا اله الا الله، جوان دراین هنگام گفت: لا اله الا الله و پس از لحظاتی مرد. بحار الانوار، ج 74؛ ص 75.
39- اعمال عاق والدین
قال رسول الله«ص»: یقال للعاق اعمل ما شئت فانی لا اغفر لک و یقال للبار اعمل ما شئت فانی ساغفر لک.
رسول خدا«ص» فرمود:
بـه عاق والدین از «طرف خدا» گفته می شود: هر کاری می خواهی انجام بده دیگر تو را نمی بخشم و بـه نیکوکار «نسبت بـه پدر و مادر» هم گفته می شود: هر چه می خواهی انجام ده تو را می بخشم.بحار الانوار، ج 74؛ ص 80.
40. نیکی به والدین و آمرزش گناه
قال علی بن الحسین«ع»: جاء رجل الی النبی«ص» فقال: یا رسول الله ما من عمل قبیح الا قد عملته فهل لي توبة؟فقال له رسول الله«ص»: فهل من والدیک احد حی؟قال: ابی قال: فاذهب فبره. قال: فلما ولی قال رسول الله«ص»: لو کانت امه.
امام سجاد«ع» فرمود:
مردی خدمت رسول خدا«ص» رسید و گفت: اي رسول خدا، من هیچ کار زشتی نمانده کـه انجام نداده باشم، آیا میتوانم توبه کنم؟ رسول خدا«ص» فرمود: آیا هیچیک از پدر و مادرت زنده هستند؟ گفت: بله، پدرم. حضرت فرمود: برو بـه او نیکی کن «تا آمرزیده شوی». وقتی او راه افتاد پیامبر«ص» فرمود: کاش مادرش زنده بود. «یعنی اگر او زنده بودو بـه او نیکی میکرد، زودتر آمرزیده می شد. »بحار الانوار، ج 74؛ ص 82.
پی نوشت ها:
1» سوره بقره، آیه 83.
دیگر حدیث های مهم ناراحت کردن پدر و مادر و عواقب آن
«قال الله تعالی: و قضی ربک الا تعبدوا الا ایاه و بالوالدین احسانا اما یبلغن عندک الکبر احدهما، او کلاهما فلا تقل لهما اف و لا تنهرهما و قل لهما قولا کریما. . . »سوره اسراء: 23.
و خدای تو حکم فرموده کـه، هیچکس را جز او نپرستید و بـه پدر و مادر نیکی کنید اگر هردو یا یکی از آنها بـه پیری برسند «کـه موجب رنج و زحمت باشند» زنهار کلمه اي کـه رنجیده خاطر شوند مگو و کمترین آزار بـه آنان مرسان و با ایشان با احترام و بزرگوارانه سخن بگو.و همیشه پر و بال تواضع و تکریم رابا کمال مهربانی نزدشان بگستران و بگو: پروردگارا، بـه پدر و مادرم رحمت و مهربانی فرما، آنگونه کـه آنان مرا در کوچکی تربیت کردند.
گرچه هستی ما از خداست، لیکن سبب زندگی و وجود ما، پدر و مادر اسـت و ما شاخه اي از وجود این دو عزیزیم و میوه اي از بوستان محبت و تربیت و مهر و عاطفه بی نظیر پدر و مادریم.انسان فراموشکار، وقتی بـه قدرت و موقعیتی رسید، دوران عجز و کوچکی خویش را از یاد میبرد و پدر و مادر و زحمات طاقت فرسای آنان را فراموش میکند، و چه ناسپاسی و کفرانی بدتر از این؟
انسانیت و اخلاق ایجاب میکند کـه پاسدار این دو گوهر باشیم ودر حال حیاتشان از نیکی و احسان و پس از مرگشان از صدقات و یاد نیک غفلت نکنیم. ما امتداد وجودی والدین خودیم و فرزندان ما تداوم وجود مایند، چگونگی برخورد ما با پدر و مادر و احترام و نیکی ما بـه آنان سبب می شود: کـه فرزندان ما نیز در نسل آینده، حق شناس و قدردان و نیکوکار بـه بار آیند. فرزندان ما همان طور خواهند بود کـه ما با والدین خویش رفتار میکنیم.
باری. . . ادای حق والدین و انجام سپاس زحمات آنان نیز مانند حق خدا و شکر نعمتهایش از عهده توانائی ما خارج اسـت و تنها باید زبان بـه عجز بگشائیم و بال تواضع و فروتنی بـه زیر پای آندو فرشته بگستریم.با اینحال، توجه بـه مقام پدر و مادر و شناخت قدر و منزلت آنان نزد خداوند، زمینه ادای بخشی از حق بزرگ آنان را فراهم می سازد.
روایاتی کـه دراین مجموعه چهل حدیث والدین مطالعه میکنید، ما رابا گوشه اي از وظایف خود در برابر والدین آشنا میکند.توفیق الهی یارمان باد کـه از نیکوکاران بـه پدر و مادر خویش بـه حساب آئیم چرا کـه رضایت خدا در رضایت آنان اسـت.خدایا! ما را قدردان زحمات پدر و مادر بگردان.خدایا! ما را بـه تربیت نسلی با ایمان و حق شناس و پاکدل و نیکوکار موفق بدار.
1- بزرگترین واجب
قال امیر المؤمنین علی«ع»: بِرُّ الوالِدَینِ أکبَرُ فَریضَةٍ.
امیر المؤمنین علی«ع» فرمود: بزرگ ترین و مهمترین تکلیف الهی نیکی بـه پدر و مادر اسـت.میزان الحکمة، ج 10؛ ص 709.
2- برترین اعمال
قال الصادق«ع»:اَفْضَلُ الْأَعْمالِ اَلصَّلاةُ لِوَقْتِها، وَبِرُّ الْوالِدَینِ وَالْجِهادُ فِی سَبیلِ اللّهِ
امام صادق«ع» فرمود: برترین کارها عبارتست از: 1 – نماز در وقت 2 – نیکی بـه پدر و مادر 3 – جهاد در راه خدا. بحار الانوار، ج 74؛ ص 85.
3- انس با پدر و مادر
« أَتَی رَجُلٌ رَسُولَ اللَّهِ ص فَقَالَ یا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّی رَاغِبٌ فِی الْجِهَادِ نَشِیطٌ قَالَ فَقَالَ لَهُ النَّبِی ص فَجَاهِدْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَإِنَّک إِنْ تُقْتَلْ تَکنْ حَیاً عِنْدَ اللَّهِ تُرْزَقْ وَ إِنْ تَمُتْ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُک عَلَی اللَّهِ وَ إِنْ رَجَعْتَ رَجَعْتَ مِنَ الذُّنُوبِ کمَا وُلِدْتَ قَالَ یا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ لِی وَالِدَینِ کبِیرَینِ یزْعُمَآنِ أَنَّهُمَا یأْنَسَآنِ بِی وَ یکرَهَآنِ خُرُوجِی فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَقِرَّ مَعَ وَالِدَیک فَوَ الَّذِی نَفْسِی بِیدِهِ لَأُنْسُهُمَا بِک یوْماً وَ لَیلَةً خَیرٌ مِنْ جِهَادِ سَنَةٍ»
مردی خدمت پیامبر اکرم«ص» آمد و گفت: پدر و مادر پیری دارم کـه بـه خاطر انس با من مایل نیستند بـه جهاد بروم، رسول خدا«ص» فرمود: پیش پدر و مادرت بمان، قسم بـه آنکه جانم در دست اوست انس یکروز آنان با تو از جهاد یک سال بهتر اسـت. «البته در صورتی کـه جهاد واجب عینی نباشد».بحار الانوار، ج 74؛ ص 52-
4- محبوبترین کارها
عن ابن مسعود قال: سئلت رسول الله«ص»: اي الاعمال احب الی الله عز و جل؟ قال: الصلاة لوقتها، قلت ثم اي شی ء؟قال: بر الوالدین، قلت: ثم اي شی ء؟ قال: الجهاد فی سبیل الله.
ابن مسعود میگوید: از پیامبر گرامی«ص» سؤال کردم محبوبترین کار پیش خدا کدام اسـت؟فرمود: نماز در وقت، گفتم: بعد از انچه چیز؟فرمود: نیکی بـه پدر و مادر، گفتم: بعد از انچه چیز، فرمود: جهاد در راه خدا. بحار الانوار، ج 74؛ ص 70.
5- نگاه به پدر و مادر
قال رسول الله«ص»: ما ولد بار نظر الی ابویه برحمة الا کان له بکل نظرة حجة مبرورة. فقالوا: یا رسول الله و آن نظر فی کل یوم مائة نظرة؟قال: نعم، الله اکبر و اطیب.
پیامبر خدا«ص» فرمود: هر فرزند نیکو کاری کـه با مهربانی بـه پدر و مادرش نگاه کند در مقابل هر نگاه، ثواب یک حج کامل مقبول باو داده می شود، سؤال کردند، حتی اگر روزی صد مرتبه بـه آنها نگاه کند؟فرمود: آری خداوند بزرگ تر و پاکتر اسـت. بحار الانوار، ج 74؛ ص 73.
6- عظمت پدر و مادر
عن ابی الحسن الرضا«ع» قال: آن الله عز و جل امر بثلاثة مقرون بها ثلاثة اخری: امر بالصلاة و الزکاة، فمن صلی و لم یزک لم تقبل منه صلاته و امر بالشکر له و للوالدین، فمن لم یشکر والدیه لم یشکر الله، و امر باتقاء الله و صلة الرحم، فمن لم یصل رحمه لم یتق الله عز و جل.
امام رضا«ع» فرمود: خداوند متعال فرمان داده سه چیز همراه سه چیز دیگر انجام گیرد:
1- بـه نماز همراه زکات فرمان داده اسـت، پس کسی کـه نماز بخواند و زکات نپردازد نمازش نیز پذیرفته نمیشود.
2- بـه سپاسگزاری از خودش و پدر و مادر فرمان داده اسـت، پس کسی کـه از پدر و مادرش سپاسگزاری نکند، خدا را شکر نکرده اسـت.
3- بـه تقوای الهی فرمان داده و بـه صله رحم، پس کسی کـه صله رحم انجام ندهد تقوای الهی را هم بجا نیاورده اسـت. بحار الانوار، جلد 74؛ ص 77.
7- احترام پدر و مادر
قال الصادق«ع»: بر الوالدین من حسن معرفة العبد بالله اذ لا عبادة اسرع بلوغا بصاحبها الی رضی الله من حرمة الوالدین المسلمین لوجه الله تعالی.
امام صادق«ع» فرمود: نیکی بـه پدر و مادر نشانه شناخت شایسته بنده خداست. زیرا هیچ عبادتی زودتر از رعایت حرمت پدر و مادر مسلمان بـه خاطر خدا انسان را بـه رضایت خدا نمی‌رساند. بحار الانوار، ج 74؛ ص 77.
8- اطاعت از والدین
قال رسول الله«ص»: من اصبح مطیعا لله فی الوالدین اصبح له بابان مفتوحان من الجنة و آن کان واحدا فواحدا.
پیامبر خدا«ص» فرمود: کسی کـه دستور الهی را در مورد پدر و مادر اطاعت کند، دو درب از بهشت برویش باز خواهد شد، اگر فرمان خدا را در مورد یکی از آنها انجام دهد یک درب گشوده می شود. کنز العمال، ج 16؛ ص 467.
9- ارزش اطاعت از پدر و مادر
قال رسول الله«ص»: العبد المطیع لوالدیه و لربه فی اعلی علیین.
پیامبر اکرم«ص» فرمود: بنده اي کـه مطیع پدر و مادر و پروردگارش باشد، روز قیامت در بالاترین جایگاه اسـت.کنز العمال، ج 16؛ ص 467.
10- پرداخت بدهی والدین
عن رسول الله«ص»: من حج عن والدیه او قضی عنهما مغرما بعثه الله یوم القیامة مع الابرار.
رسول خدا«ص» فرمود: کسی کـه بـه نیت پدر و مادرش حج انجام دهد یا بدهکاری آنها را بپردازد خداوند وی را در روز قیامت با نیکان بر می انگیزد. کنز العمال، ج 16؛ ص 468.
مطلب مرتبط : حرف های خواندنی از پسر صادق آهنگران
11- خشنودی پدر و مادر
قال رسول الله«ص»: من ارضی والدیه فقد ارضی الله و من اسخط والدیه فقد اسخط الله.
پیامبر اکرم«ص» فرمود: آنکه پدر و مادرش را خشنود کند، خدا را خشنود کرده و کسی کـه پدر و مادر خودرا بـه خشم آورد، خدا را بـه خشم آورده اسـت. کنز العمال، ج 16؛ ص 470.
12- عاقبت نیکی به پدر و مادر
عن الصادق«ع» قال: بینا موسی بن عمران یناجی ربه عز و جل اذ رای رجلا تحت عرش الله عز و جل فقال: یا رب من هذا الذی قد اظله عرشک؟فقال: هذا کان بارا بوالدیه، و لم یمش بالنمیمة.
امام صادق«ع» فرمود: هنگامی کـه حضرت موسی«ع» مشغول مناجات با پروردگارش بود، مردی را دید کـه در زیر سایه عرش الهی در ناز و نعمت اسـت، عرض کرد: خدایا این کیست کـه عرش تو بر او سایه افکنده اسـت؟خداوند متعال فرمود: او نسبت بـه پدر و مادرش نیکوکار بودو هرگز سخن چینی نمیکرد. بحار الانوار، ج 74؛ ص 65.
13- سفر برای نیکی به پدر و مادر
قال رسول الله«ص»: سر سنتین بر والدیک، سر سنة صل رحمک.
پیامبر خدا«ص» فرمود: دو سال راه برو بـه پدر و مادرت نیکی کن، یک سال راه برو و صله رحم انجام بده، «یعنی اگر پدر و مادرت در فاصله دوری هستند کـه دو سال باید راه بروی تا بـه آنها برسی و نیکی کنی ارزش دارد».بحار الانوار، ج 74؛ ص 83.
14- پدر و مادر و افزایش عمر و روزی
قال رسول الله«ص»: من احب آن یمد له فی عمره و آن یزاد فی رزقه فلیبر والدیه و لیصل رحمه.
پیامبر خدا«ص» فرمود: کسی کـه دوست دارد عمرش طولانی و روزیش زیاد شود، نسبت بـه پدر و مادرش نیکی کند و صله رحم به جای آورد. کنز العمال، ج 16؛ ص 475.
15- آثار نیکی به پدر و مادر
عن حنان بن سدیر قال: کنا عند ابی عبد الله«ع» و فینا میسر فذکروا صلة القرابة فقال ابو عبد الله«ع»:
یا میسر قد حضر اجلک غیر مرة و لا مرتین، کل ذلک یؤخر الله اجلک، لصلتک قرابتک، و آن کنت ترید آن یزاد فی عمرک فبر شیخیک یعنی ابویک.
حنان بن سدیر میگوید: در حضور امام صادق«ع» بودیم کـه میسر هم در بین ما بود، از رابطه خویشاوندی سخن بـه میان آمد، امام صادق«ع» فرمود:اي میسر چند بار اجل و مرگ تو فرا رسیده و هر بار خداوند آنرا بـه خاطر صله رحم با خویشاوندانت تاخیر انداخته اسـت، اگر می خواهی خداوند عمر تو را زیاد کند بـه پدر و مادرت نیکی کن.بحار الانوار، ج 74؛ ص 84.
16- اول نیکی به مادر
عن ابی عبد الله«ع» قال: جاء رجل الی النبی«ص» فقال: یا رسول الله من ابر؟قال«ص»: امک، قال: ثم من؟قال«ص»: امک، قال: ثم من؟قال«ص»: امک، قال: ثم من؟قال«ص»: اباک.
امام صادق«ع» فرمود: مردی خدمت پیامبر«ص» آمد و گفت: اي رسول خدا بـه چه کسی نیکی کنم؟فرمود: بـه مادرت، عرض کرد، بعد از او بـه چه کسی؟فرمود: بـه مادرت، گفت: سپس بـه چه کسی؟فرمود: بـه مادرت، سؤال کرد: سپس بـه چه کسی؟فرمود: بـه پدرت؟بحار الانوار، ج 74؛ ص 49.
17- نتیجه نیکی به پدر و مادر
عن رسول الله«ص» قال: بروا اباءکم یبرکم ابناءکم، عفوا عن نساء الناس تعف نسائکم.
رسول خدا«ص» فرمود: بـه پدرانتان نیکی کنید تا فرزندانتان بـه شـما نیکی کنند، از زنان مردم چشم پوشی کنید تا دیگران نسبت بـه زنهای شـما چشم پوشی کنند. کنز العمال، ج 16؛ ص 466.
18- حق پدر
عن ابی الحسن موسی«ع» قال: سال رجل رسول الله«ص»: ما حق الوالد علی ولده؟ قال: لا یسمیه باسمه، و لا یمشی بین یدیه، و لا یجلس قبله و لا یستسب له.
از امام کاظم«ع» نقل شده کـه فرمود:مردی از پیامبر خدا«ص» سؤال کرد: حق پدر بر فرزند چیست؟ حضرت فرمود: 1 – وی را با نام صدا نکند 2 – در راه رفتن از او جلو نیفتند. 3 – قبل از او ننشیند. 4 – کاری انجام ندهد کـه مردم پدرش را فحش بدهند. بحار الانوار، ج 74؛ ص 45.
19- عبادت در نگاه
قال رسول الله«ص»: نظر الولد الی والدیه حبا لهما عبادة.
رسول خدا«ص» فرمود: نگاه محبت آمیز فرزند بـه پدر و مادرش عبادت اسـت.بحار الانوار، ج 74؛ ص 80.
20- رفتار با والدین
عن ابی ولاد الحناط قال: سالت ابا عبد الله«ع» عن قول الله: «و بالوالدین احسانا»«1»فقال: الاحسان آن تحسن صحبتهما و لا تکلفهما آن یسالاک شیئا هما یحتاجان الیه.
ابی ولاد میگوید: معنای آیه «و بالوالدین احسانا» را از امام صادق«ع» پرسیدم، فرمود: احسان بـه پدر و مادر اینست کـه رفتارت رابا آنها نیکو کنی و مجبورشان نکنی تا چیزی کـه نیاز دارند از تو بخواهند. «یعنی قبل از تقاضای آنان » نیازشان را برطرف کنی ». بحار الانوار، ج 74؛ ص 79.
********
امام صادق «ع» فرمودند:
کمترین آزار «بـه پدر و مادر» گفتن اف «بـه آنها»ست و اگر خدا چیزی را آسان تر و خوارتر ازآن می‌دانست از آنها نهی می فرمود.
********
امام صادق عليه السلام فرمودند:
في قَولِهِ تعالى : «و قُلْ لَهُما قَوْلاً كَرِيما» ـ : إن ضَرَباك فَقُلْ لَهُما : غَفَرَ اللّه ُ لَكُما.
امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه «و بـه آن دو بـه شايستگى سخن بگو» ـ فرمودند : اگر تو را كتک زدند، بگو: خدا شـما را بيامرزد.
********
امام صادق «ع» فرمودند: هر کس بـه پدر و مادر خود نظر دشمنی کند، در صورتی کـه آن دو بـه او ستم «نیز» کرده باشند، خداوند نمازش را نپذیرد.
********
امام صادق «ع» نیز فرمودند: “هرکه بـه پدر و مادر خود کینهتوزانه نگاه کند، خداوند هیچ نمازی از او نپذیرد.”
********
امام صادق عليه السلام فرمودند : «و اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ» – : لا تَملَأْ عَينَيكَ من النَّظَرِ إلَيهِما إلاّ بِرَحمَةٍ و رِقَّةٍ ؛ و لا تَرفَعْ صَوتَكَ فَوقَ أصواتِهِما ؛ و لا یَدَكَ فَوقَ أيديهِما ؛ و لا تَقَدَّمْ قُدّامَهُما.
********
درباره آيه «و از روى مهربانى، در برابر آنان خوار و متواضع باش» – فرمودند : نگاهت را جز از سر مهر و دلسوزى بـه آنان خيره مكن و صدايت را از صداى آنها بلندتر مگردان و رو دست آنها نيز بلند نشو و از آنها جلو نَیُفت.
********
امام هادی «ع» نیز در حدیثی درباره عواقب این عمل ناپسند، فرمودند: ” نافرمانی والدین، تنگدستی در پی دارد و بـه ذلت می‌کشاند.”
و در پایان
زندگی کوتاهتر ازآن اسـت کـه بخواهیم دل کسی را بشکنیم یا ناراحت کنیم و از همه ی مهم تر دل پدر و مادر کـه دو عزیزی هستند کـه برایمان فداکاری زیاد کرده اند و قطعا از خود گذشتگی فراوانی برایمان کرده اند.و واقعا گناه اسـت کـه باعث ناراحت کردن پدر و مادر خود باشیم. تیم تالاب برای شـما عزیزان سعی کرد کـه احادیثی کـه بسیار مهم اسـت و از نقل و گفتگو هاي پیامبر و اهل بیت عزیزمان هستند را برای شـما بـه اشتراک بگذاریم کـه ببینید چه گناهی دارد دلخورشدن پدر ومادر در کل سعی کنید باعث شادی دیگران مخصوصا این دو عزیز شوید نه دلشکستن …خداوند کسانی کـه بـه پدر و مادرشان نیکی کنند را بسیار دوست دارد و جزء بند ه هاي خوبشان قرار میدهد و همچنین پاداش بسیار خوبی درنظر میگیرد. امیدوارم یک روزی دراین جهان فقط مهربانی و نیکی کردن بـه یک دیگر باشد نه دلخوری دلشکستن دیگران کـه مطمعن باشید گناه دارد و هچنین عواقب..
