صادق هدایت نویسنده، مترجم و روشنفکر برجسته ایرانی در ۲۸ بهمن ۱۲۸۱ به دنیا آمد و در ۱۹ فروردین ۱۳۳۰ در گذشت. از وی نیز مانند بزرگ علوی، محمد علی جمال زاده و صادق چوبک به عنوان پدر داستان نوسی نام برده می شود. در ادامه زندگینامه صادق هدایت را مرور می کنیم.
آشنایی با زندگینامه صادق هدایت
صادق هدایت نویسنده مشهور ایرانی فرزند هدایت قلی خان (اعتضاد الملک و فرزند نیرالملک وزیر علوم در دوران ناصر الدین شاه) و زیور الملوک (دختر عموی هدایت قلی خان و دختر حسین قلی مخبرالدوله) است. ضمن اینکه جد وی، رضا قلی خان هدایت طبرستانی از رجال معروف دوره ناصری و صاحب آثاری همچون مجمع الفصحا و اجمل التواریخ می باشد.
صادق کوچکترین عضو خانواده و دارای دو برادر و دو خواهر بزرگتر و نیز یک خواهر کوچکتر از خود بوده است. برادرش محمود خان قاضی دیوان عالی کشور بود که در زمان نخست وزیری رزم آرا، سمت معاون وی را برعهده داشت. برادر دیگرش عیسی خان، سرلشکر و از روسای سابق در دانشگاه جنگ بود که هر دوی آنها نیز دستی در هنر و ادبیات داشتند. ناگفته نماند که سپهبد حاج علی رزم آرا (چون در شب عید قریان به دنیا آمده بود، لقب حاج را بر وی نهاده بودند) همسر انورالملوک و شوهر خواهر هدایت بود.
وی تحصیلات ابتدایی خود را در ۶ سالگی و در مدرسه علمیه تهران آغاز کرد و در سن ۱۲ سالگی روزنامه دیواری «ندای اموات) را در مدرسه اش منتشر نمود. او دوران دبیرستان خود را در مدرسه دارالفنون شروع کرد، ولی به دلیل بیماری چشم درد آن را رها کرد، تا اینکه دو سال بعد در یک مدرسه فرانسوی مشهور به سن لویی به تحصیل پرداخت و به گفته خود او، اولین آشنایی اش با ادبیات جهانی در آنجا اتفاق افتاد. وی به کشیش آن مدرسه، فارسی یاد می داد و در ازای آن کشیش هم هدایت را با ادبیات جهانی آشنا می کرد، ضمن اینکه او در همین مدرسه به متافزیک و علوم خفیه علاقمند شد و بعد ها نوشته هایی در این زمینه منتشر کرد و در همان سال اولین مقاله اش را در روزنامه هفتگی با مدیریت نصرالله فلسفی به چاپ رسانید و جایزه آن را که سه ماه اشتراک رایگان روزنامه بود، دریافت کرد. وی همچنین با مجله ترقی همکاری داشت.
صادق هدایت در این دوران گیاه خوار شده بود و علی رغم اصرار خانواده و اطرافیانش حاضر به ترک کردن این عادت خود نبود. او در سال ۱۳۰۳، در حالی که در مقطع متوسطه تحصیل می کرد، کتاب کوچکی با عنوان «انسان و حیوان» که در رابطه با مهربانی با حیوانات بود، منتشر کرد. او همچنین کتابی در این رابطه با عنوان «فواید گیاه خواری» نوشت و تا پایان عمرش به گیاه خواری ادامه داد. وی داستان کوتاه خود در مورد «شرح حال یک الاغ هنگام مرگ» را در مجله وفا منتشر کرد. صادق هدایت معتقد بود که ” اگر انسان بخواهد دست از جنگ بردارد باید اول دست از کشتن و خوردن حیوانات بردارد.”
سفر به اروپا
هدایت بعد از فارغ التحصیل شدنش از مدرسه سن لویی در سال ۱۳۰۳ با تقی رضوی آشنا شد و در سال ۱۳۰۵ با اولین گروه از دانش آموزان اعزامی رهسپار بلژیک گردید و در رشته ریاضیات محض تحصیل نمود، او از شرایط تحصیل در این کشور رضایت نداشت و تمایل داشت به فرانسه و نهایتا به پاریس که در آن زمان، مرکز تمدن غرب بود، برود تا اینکه در اسفند ۱۳۰۵ و بعد از دوندگی های زیاد برای پاریس انتقالی گرفت و در همان سال نسخه کامل تر کتاب «انسان و حیوان» و نیز کتاب دیگری با نام «فواید گیاهخواری» را به چاپ رسانید.
وی یکی از پیشگامان داستان نویسی نوین ایران، مترجم و روشنفکری برجسته بود. رمان «بوف کور» وی از مشهور ترین و درخشان ترین آثار ادبیات داستانی معاصر ایران می باشد، اگر چه صادق هدایت بیشتر به داستان نویسی شهره است، اما بسیاری از داستان های کهن ایرانی و نیز آثار برخی نویسندگان مشهور را ترجمه کرده است.
زندگینامه صادق هدایت ، او علاوه بر نویسندگی، نقاشی هم می کرد. مجموعه نقاشی های هدایت در کتابی تحت عنوان «آهوی تنها» که به کوشش برادرزاده اش جهانگیر هدایت جمع آوری شده، منتشر گردید. برادرزاده او در اسفند سال ۱۳۹۲ اظهار داشت که هم اکنون، هیچ کتابی از عمویش صادق هدایت، بدون سانسور و با نوشته های اصلی در دسترس نیست، مگر کتاب های به چاپ رسیده در نسخه های اولیه و کتاب های چاپ شده نیز دچار تحریف، تغییر و حذف شده اند.
خودکشی نافرجام هدایت
هدایت یکبار دیگر نیز اقدام به خودکشی کرده بود. او در سال ۱۳۰۷ در رودخانه مارن فرانسه قصد خودکشی داشت که توسط یکی از سرنشینان قایقی که از آنجا می گذشت، نجات پیدا کرد، او در این دوران در پاریس با دختری به نام ترز دوست بوده و گویا خودکشی اش در رابطه با مسائل عاطفی بوده است. هدایت در آن زمان در مورد خودکشی اش در نامه ای خطاب به برادرش نوشت که «یک دیوانگی کردم که به خیر گذشت».
وی در همان سالها، نمونه داستان های کوتاهی از جمله «مادلن» و نمایشنامه «پروین دختر ساسان» و «زنده به گور» را نویسندگی کرده است.
بازگشت به ایران
وی در سال ۱۳۰۹ و با وجود اینکه هنوز تحصیلاتش نیمه تمام بود، قصد بازگشت به کشورش را کرد و در قسمت محاسباتی و دفتر ارسال مرسلات بانک ملی مشغول به کار شد، اما در عین حال از کارش راضی نبود. او در این دوران با حسن قائمیان آشنا شد که بعد از مرگ هدایت، تاثیر زیادی در شناساندن او و آثارش داشت. انتشار مجموعه داستان «زنده به گور» و نمایشنامه «پروین دختر ساسان» نیز در همان سال در تهران انتشار یافت. ضمن اینکه او در این دوران با بزرگ علوی، مسعود فرزاد و مجتبی مینوی آشنا شد و در ادامه دوستی آنها محکم تر شده و به تشکیل گروه ربعه انجامید.
سفر به هندوستان
هدایت در فاصله بین سال های ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۴، داستان های کوتاه نوشته و به چاپ رسانید و در سال ۱۳۱۵ به همراه دوستش علی شیراز پور که به شین پرتو معروف بود به هند سفر کرده و مشغول یادگیری زبان پهلوی شد. او در طول اقامتش در هندوستان، کتاب «بوف کور» را بعد از تغییراتی اندک درآن به چاپ رسانیده و برای دوستانش در ایران فرستاد.
بازگشت هدایت از هند به ایران
هدایت، حدودا یکسال در هند ماند و بعد از آن به کشورش بازگشت و دوباره در بانک مشغول به کار شد، اما یکسال بعد، از کارش استعفا داده و به استخدام وزارت فرهنگ درآمد.
وی بعد از شروع و پایان جنگ جهانی دوم و حضور متفقین در ایران، شروع به نوشتن داستان ها و کتاب های سیاسی کرد و بر خلاف دوستانش که به عضویت حزب توده در آمده بودند، هیچگاه به این حزب نپیوست.
منزل صادق هدایت
خانه وی قبل از انقلاب توسط دفتر فرح پهلوی خریداری شده تا به موزه تبدیل گردد، اما با شروع انقلاب و بعد از آن مصادره شده و به عنوان مهد کودک کارکنان دانشگاه علوم پزشکی مورد استفاده قرار گرفت، در نهایت این خانه در سال ۱۳۷۸ ثبت ملی شده و در سال ۱۳۸۱ با اعتراض برادرزاده اش و برخی نویسندگان، از مهد کودک به کتابخانه تغییر پیدا کرد و هم اکنون نیز به انبار ضایعات بیمارستان تبدیل شده است.
ازدواج هدایت
این نویسنده معروف در دوران زندگی خود ازدواج رسمی نداشت، اما به گفته دوستانش، در ایران و پاریس روابط عاشقانه و عاطفی را تجربه کرده است.
در زندگینامه صادق هدایت ذکر شده است که بسیاری از نوشته هایش، مخالف اسلام و بیگانه ستیز می باشد. گویا وی بی دین بوده و اعتقادی به خدا نداشته است و بیشتر به ایران باستان به ویژه دوران ساسانی علاقمند بود.
محل خاکسپاری صادق هدایت
وی سرانجام در ۱۹ فروردین ۱۳۳۰ در پاریس خودکشی کرد و چند روز بعد، او را در قطعه ۸۵ گورستان پر لاشز به خاک سپردند؛ وی در سن ۴۹ سالگی و در آپارتمان اجاره ای اش واقع در خیابان شامپیونه پاریس به وسیله گاز خودکشی کرد، درحالی که چند روز قبل از این اتفاق، اقدام به از بین بردن بسیاری از داستان های چاپ نشده اش کرده بود. در اینجا زندگینامه صادق هدایت را مطالعه کردید، در صورت تمایل برای آشنایی با آثار مشهور شعر و ادبیات ایران و نیز خواندن زندگینامه بزرگان این عرصه همچون زندگینامه نظامی گنجوی، زندگینامه پروین اعتصامی، زندگی نامه صائب تبریزی و … می توانید از مطالب قبلی آرگا دیدن نمایید.
