حقایقی درباره اینترنت ایران؛ شروع خدمات اینترنت تا ساختار و پیشرفت آن

چه مواردی را باید در خصوص اینترنت ایران دانست؟ این اینترنت بخش زیادی از زندگی توسعه یافته آدم را شکل داده و دارای ساختاری مبهم و فوق العاده ای با جزئیات بسیار است. جذاب تر برای ما این است که ساختار اینترنت در ایران به چه معناست و به چه صورت کار می کند؟ اگرچه احتمالا شرایط غم انگیز این روز های اینترنت در ایران، در مجموع اهمیت درک این ساختار را بی اثر نموده است. با این وجود در این مبحث می خواهیم در خصوص حقایقی در باره اینترنت در ایران بپردازیم. با ما تا پایان این مبحث همراه باشید.

اینترنت ایران در چه سالی به صورت کامل متصل شد؟

سوالی که ممکن است برای هر کسی پیش آید این است که اینترنت ایران در چه سالی وصل شد؟ مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات در سال ۱۳۶۸ شمسی برای نخستین مرتبه به شبکه بیت نت وصل شد. قصد این کار پیوند علمی و تحقیقاتی با سایر دانشگاه های جهان بود. ولی اینترنت به شکل عمومی تقریبا از سال ۱۳۷۲ جهت استفاده های دانشگاهی به ایران وارد شد‌.

قبل از احداث شبکه اینترنتی، همانطور که بیان شد بیت نت در جهان استفاده می شد. بیت نت با شبکه اینترنتی که هم اکنون بکار برده می شود تفاوت های متعددی دارد. کاربرد اصلی آن اخذ و ارسال نامه های الکترونیکی بود.

مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات در آغاز توسط اتصال با شماره گیری و با بکارگیری خط تلفن به دانشگاه در اتریش وصل شد. بعد از آن یک خط کرایه ای با دانشگاه وین برقرار شد. این اتصال به صورت رسمی از سال ۱۹۹۳ آغاز شد.

همانطور که بیان شد از سال ۱۳۷۲ اینترنت به شکل عمومی جهت استفاده های دانشگاهی به کشورمان وارد شد و این مرکز نخستین مرکزی بود که به سمت بکارگیری اینترنت قدم برداشت و توسط دانشگاه وین به نت وصل شد.

اینترنت ایران کجاست؟

اینترنت ایران به وسیله ارائه دهندگان خدمات اینترنت محلی مهیا شده است. هم اکنون در ایران چندین عرضه دهنده اینترنت مشغول به کار هستند که شامل موسسات ارتباطی و اینترنتی متنوع می باشند. این موسسات، زیر ساز های ضروری جهت اتصال به شبکه جهانی اینترنت را فراهم می سازند. همچنین خدمات اینترنت را توسط اتصالات شبکه های خود به مخاطبین عرضه می دهند.

توسط اینترنت ایران، مخاطبین می توانند به سایت ها، سرویس ها و ماخذ متنوع اینترنتی دست پیدا کنند. همچنین از خدمات متنوع اینترنتی نظیر فرستادن و اخذ ایمیل، بکارگیری شبکه های اجتماعی، سرچ اطلاعات، پخش فیلم و… استفاده کنند.

حائز اهمیت است که بدانید دستیابی به اینترنت در هر کشوری توسط زیر ساز های شبکه و توافقات جهانی میان موسسات و شرکت های وابسته تنظیم می شود.

منبع توزیع کننده اینترنت ایران

منبع توزیع کننده اینترنت ایران، موسسه ملی ارتباطات ایران می باشد. این موسسه به اسم مدیریت اصلی شبکه های اینترنتی و گیرنده اصلی ورود به اینترنت مشغول فعالیت می باشد. این موسسه نقش واردات و پخش پهنای باند اینترنتی در سراسر کشور را به شیوه انحصاری بر دوش دارد.

کلیه ارائه دهنده ها و سرویس دهنده های اینترنت داخلی در پایان از این منبع توزیع کننده اینترنت ایران، خدمات خود را تامین می کنند. حتی در صورت نیاز، موسسه موردنظر می تواند به مصلحت دید خود ارتباط ایران با شبکه های جهانی نت را قطع یا محدود نماید.

ساختار اینترنت ایران در زمان حال

گیرنده ورود اینترنت ایران، موسسه ارتباطات زیر ساخت به اسم یک موسسه کاملا دولتی می باشد. این موسسه به صورت انحصاری واردات و توزیع اینترنت کشور را در دسترس دارد. موسسه ارتباطات زیر ساخت، نت جهانی را به وکالت از تمام مخاطبین ایرانی تهیه نموده و در دسترس ارائه دهندگان سرویس اینترنت داخلی می گذارد.

قسمتی از نت دریافتی از زیر ساز به شرکت های پژوهشی و دانشگاه ها تخصیص داده می شود که اکثرا جهت مرکز تحقیقاتی بنیادی است و کمتر با مخاطبان عادی و مشاغل سروکار دارد. اینترنت توسط تامین کنندگان ثابت و سیار در دسترس مردم و مشاغل قرار می گیرد.

نقاط تبادل ترافیک، نقاطی می باشند که در آن بخش های زیرساختی نت چون اپراتور ها و دیتاسنتر ها به آسانی با همدیگر ارتباط برقرار نموده و به تبادل داده ها می پردازند. دیتاسنتر ها، کانون ذخیره سازی داده هایی می باشند که کلیه سایت ها، عرضه دهندگان خدمات ابری و برنامه ها، داده های خود را بر روی آنها آپلود نموده و در دسترس مخاطبان خود قرار می دهند.

زیر ساخت ارتباطی اینترنت ایران

در این بخش روال شکل گیری و تقویت زیرساخت ارتباطی اینترنت ایران را ارزیابی نموده و موسسات پیشرو در این حیطه را نام خواهیم برد.

پیدایش و پیشرفت اینترنت ایران

به بیان بعضی از پیشتازان گستره فناوری در آخر دهه ۶۰ شمسی با وارد شدن سرویس ساده ای به نام ایمیل کم کم اینترنت در بیشتر مراکز آموزشی ایران گسترش یافت.

به بیان دیگر، ایمیل نقطه آغاز آشنایی ایرانیان با نت بود. به مرور و در سال ۱۳۷۱، نهاد تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات به نهاد شبکه پژوهشی اروپا وصل شد و پیوند کشورمان با شبکه اینترنت که در آن موقع بیت نت بود، صورت گرفت.

در آن هنگام اینترنت یک ابزار ارتباطی جهانی جهت پیشبرد امور پژوهش های دانشجویان همچون اخذ مقالات و مجلات علمی و ارتباط با استاد ها بود. ولی در کشورمان دانشجو ها با مسائل بسیاری، جهت دسترسی به اینترنت را روبرو بودند. به تدریج احتیاج به دسترسی به اینترنت افزایش یافت و با ملاحظه تقاضای زیاد، موسسه ندا رایانه در سال ۷۳ احداث شد. این موسسه نخستین موسسه عرضه دهنده خدمات اینترنتی به مردم بود.

کارت اینترنت و Dial-Up

قبل از سال ۱۳۸۰ شمسی و تاسیس نهاد کل دیتا در مخابرات کشور ایران همچنان ارتباطات اینترنت ایران رسمی نشده بود. در آن هنگام نت Dial-Up توسط ماهواره ها فراهم می شد. بدین صورت که چند مرکز من جمله نهاد تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات دانشگاه شریف، نهاد داده پردازی ایران، نهاد پژوهش ها و مراکز دارای ماهواره بودند و بدین وسیله با جهان، ارتباط اینترنتی برقرار می نمودند.

موسساتی که می خواستند اینترنت را به شکل تجاری به مخاطبان خود ارائه دهند بایستی پهنای باند مورد نظر خود را از یکی از نهاد های دارای ماهواره تهیه نموده و بعد میان مشترکین، پخش می کردند. مفهوم پهنای باند، حجم و مقدار اطلاعاتی است که در یک پیوند اینترنتی انتقال داده می شود که به ترافیک اینترنت هم معروف می باشد. این موسسات قسمت ارسال سیگنال را توسط ماهواره های این نهاد ها انجام می دادند. همچنین جهت اخذ سیگنال ها، خود آنها دیش خریداری می کردند و کار اخذ اطلاعات را انجام می دادند. کاربران هم با تهیه کارت اینترنت این موسسات می توانستند به مدت محدود از نت Dial-Up بهره ببرند.

قانونمند شدن فضای اینترنت ایران

پس از تاسیس سازمان دیتا در مخابرات ISP ها نمی توانستند هم از سازمان دیتا و هم از مراکز ماهواره ای دست به خرید اینترنت بزنند. این روال تا سال ۸۲ شمسی ادامه داشت. بعد از آن گفته شد که کلیه ISP ها بایستی پهنای باند مورد نظر خود را از سازمان دیتای مخابرات خریداری کنند. در نهایت دولت به گرد آوری دیش های ماهواره ای دست زد که این عمل تا سال ۱۳۸۴ ادامه پیدا کرد و بعد از آن نت در مخابرات متمرکز شد.

در سال ۱۳۸۲ اداره تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی تاسیس شد تا بتواند مدیریت فضای ارتباطی کشور را برعهده بگیرد. در سال ۱۳۸۳ موسسه ارتباطات زیر ساخت مخابرات کشور هم احداث شد. بدین شکل تمرکز اخذ، تامین و توزیع اینترنت به مخابرات واگذار شد. این روال تا ۱۳۸۷ به طول انجامید تا اینکه در این هنگان موسسه ارتباطات زیر ساخت، فراهم کننده اصلی نت جهانی شد‌.

شروع اینترنت پر سرعت با ADSL

سال ۱۳۸۲ نهاد پست و تلگراف و تلفن وقت با اخذ حق لیسانس برای ۱۳ موسسه جهت دادن اینترنت پرسرعت به شیوه ADSL مجوز صادر کرد. در همان آغاز دو موسسه انصراف دادن و ۱۱ موسسه دیگر به عرضه نت پرسرعت به مردم وارد بازار شدند. اینترنت گوشی های همراه GPRS هم نخستین بار به وسیله ایرانسل در سال ۸۶ شمسی در دسترس مخاطبین قرار گرفت. حدودا در همان زمان همراه اول نسل دوم اینترنت سیار را به کاربران خود ارائه داد.

ساختار فنی اینترنت ایران

اینترنت ایران همانطور که با فیلترینگ در جدال است، از ساختار فنی ویژه ای پیروی می کند. به بیانی ساده، موسساتی که نقش فیلترینگ را بر دوش دارند، ابزار خود را در پردازش های ورودی پخش اینترنت و زیر ساز مستقر نموده است. بدین شکل تمام ترافیک ورودی نت از این ابزار عبور کرده، پس از آن به موسسه عرضه دهنده خدمات، به مخاطب نهایی می رسد. در حقیقت این تجهیزات و ابزار می باشند که اجازه می دهند چه ترافیکی فرستاده شود و کدام سایت ها در دسترس باشند.

بعد از این است که موسسات تامین کننده و ارائه دهنده خدمات چون اپراتور های سیار و ثابت به جریان اینترنت دسترسی پیدا می کنند. آنها به اسم سازمان های دلال توزیع اینترنت، میان کاربر و درگاه های ورود نت ارتباط برقرار نموده اند. همچنین نقش گسترده ای در مدیریت پهنای باند ارتباطی و ایجاد ارتباط نرم افزاری و سخت افزاری مخاطبان نهایی دارند. در این بخش IXP به مسیر این شبکه وارد می شود.

کلیه اپراتور ها و موسسات ارائه دهنده خدمات و سرویس های اینترنتی و فراهم کننده محتوا در نواحی به هم دیگر وصل می شوند. تا بدین وسیله بتوانند داده را فوری و بهینه میان یکدیگر رد و بدل نمایند. در کشورمان ایران هم کلیه تامین کنندگان نت، اپراتور ها و مراکز داده به این نقطه تبادل اطلاعات اینترنتی وصل می باشند. حتی ترافیکی که منشاء و هدف داخلی داشته باشد توسط آنها تبادل می شود. این IXP ها تاثیر بسزایی در بالا بردن سطح کیفی دسترسی مردم به مضمون و خدمات داخلی دارند.

حتی همانطور که داده ها به جای اینکه به شبکه جهانی فرستاده شود و مجدد در جریان ارسال به مخاطب قرار گیرد، مستقیما مبادله می شود و بدین صورت است که سرعت نت را هم افزایش می دهند. هم اکنون ۶ مرکز نقطه تبادل اطلاعات اینترنتی (IXP) در ایران وجود دارند. نقطه تبادل اطلاعات اینترنتی تهران به علت فوکوس بالای سیاسی- اقتصادی کشور، عمده ترین آنها می باشد. حداکثر ۹۰ ٪ ترافیک شبکه داخلی اینترنت ایران توسط این نقطه تبادل اطلاعات مبادله می شود.

سیاست گذاران اینترنت ایران

در دهه ۷۰ با بالا رفتن بکارگیری تدریجی مردم از اینترنت ایران، شورای عالی انقلاب فرهنگی، عرصه های ورود حکمرانی به موضوع سیاست گذاری و قانونمند نمودن فضای نت را ایجاد نمود. بعد از گذشت حدود بیست سال بالا و پایین شدن در این عرصه، بعدتر در سالهای نخست دهه ۹۰ شورای عالی فضای مجازی تاسیس و به اسم سیاست گذار فضای مجازی معرفی شد. این شورا شامل یک اهرم اجرایی به اسم مرکز ملی فضای مجازی می باشد و وظیفه آن رسیدگی، رصد و ابلاغ مصوبات این شورا می باشد.

شورای عالی فضای مجازی مطابق تدابیر بالادستی، نقش مقنن و توجیه چهارچوب این حیطه را بر دوش دارد. پس از آن مجلس شورای اسلامی وظیفه دارد که ضوابط و تدابیر شورای عالی فضای مجازی را تصویب نماید. در این بخش، بخش نامه های مرکز فضای مجازی به همراه مصوبات مجلس، حاکمیت فضای مجازی را ایجاد می کند.

در نتیجه ضوابط و مصوبات انجمن تنظیم مقررات و شورای عالی اجرایی در چارچوب ضوابط پایین دستی به نهاد داده شده و اجرا می شود. همچنین توانایی این را دارند که در دیوان عدالت اداری باطل شوند. در حیطه تنظیم صوت و تصویر هم مدت زمان کمی است که ساترا به منزله زیر شاخه صدا و سیما به فضای آیین گذار کشور وارد شده است.

مطلب مشابه: شماره مجازی چیست؟ نحوه تهیه و راه اندازی شماره مجازی