کبد چرب یک بیماری خاموش و شایع است که افراد زیادی به آن مبتلا می شوند. یکی از عوامل ایجاد کبد چرب، اضافه وزن و چاقی مفرط است که در ابتدا هیچ علائمی ایجاد نمی کند اما می تواند مشکلات جدی برای سلامت ایجاد کند. مصرف الکل و زیاده روی در غذا خوردن باعث می شود مقداری از کالری های مصرفی ما به چربی تبدیل شوند و این چربی در سلول های کبد ذخیره شود. اما با تغییر در سبک زندگی و تغذیه مناسب می توان کبد چرب را درمان کرد. در این مطلب می توانید با روش های مختلف درمان کبد چرب آشنا شوید. با ما همراه باشید.
فهرست موضوعات این مطلب
کبد چرب چیست؟
کبد چرب یکی از شایع ترین بیماری های کبد است که به دلیل تجمع چربی در آن ایجاد می شود. جذب مواد غذایی ضروری و دفع مواد زائد از بدن بر عهده کبد است. وجود مقدار کمی چربی در کبد طبیعی است، اما تجمع بیش از حد چربی به واسطه عادت های غذایی ناسالم یا عوامل ژنتیکی، می تواند منجر به بیماری کبد چرب یا هپاتیک استئاتوز شود.
بنابراین اگر بیش از 5 تا 10 درصد از وزن کبد شما چربی است احتمالا به بیماری کبد چرب مبتلا هستید. کبد چرب یک بیماری خاموش است چون می تواند بدون ایجاد علائم رخ دهد.
شیوع این بیماری در بسیاری از نقاط جهان، به خصوص در کشورهای غربی در حال افزایش است و حدود 25 درصد از مردم جهان را تحت تاثیر قرار می دهد. اما خوشبختانه این بیماری با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی، قابل درمان است.
انواع کبد چرب
به طور کلی دو نوع کبد چرب وجود دارد و علت بروز هر کدام متفاوت می باشد. در این جا به انواع کبد چرب می پردازیم:
کبد چرب الکلی (AFLD)
عامل اصلی ایجاد بیماری کبد چرب الکلی، زیاده روی در مصرف نوشیدنی های الکلی است. نوشیدن زیاد الکل باعث تجمع چربی در کبد می شود. افراد مبتلا با قطع مصرف الکل می توانند بهبود یابند. کبد چرب الکی خود به سه نوع ورم کبد، هپاتیتیس الکلی و سیروز الکلی تقسیم می شود.
وجود درد در قسمت بالا و سمت راست پهلو نشانه ورم کبد است که با قطع مصرف الکل، علائم رفع می شوند. اگر فرد مصرف الکل را همچنان ادامه دهد، احتمال ابتلا به هپاتیت الکلی افزایش می یابد. شدیدترین نوع کبد چرب الکلی، سیروز الکلی است که منجر به خونریزی داخلی ورم شکمی می شود.
کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)
کبد چرب غیر الکلی به دلیل عواملی مانند ژنتیک، چاقی، دیابت، مصرف دارو و … ایجاد می شود و ارتباطی با مصرف الکل ندارد. کبد چرب غیر الکلی هم دو نوع کبد چرب ساده و استئاتوهپاتیت غیر الکلی است. کبد چرب ساده بیماری خطرناکی نیست و با رعایت رژیم غذایی مناسب و تغییرات ساده در عادت های زندگی قابل درمان است.
اما استیتوهپاتیتیس خطرناک است و حاکی از التهاب ساختار سلولی کبد می باشد. در صورتی که رفع نشود، به از کار افتادگی یا عدم کم کاری حاد کبدی (سیروز)، فیبروز (آسیب جداره کبد) و یا حتی سرطان کبد تبدیل خواهد شد.
دلایل چرب شدن کبد
از دلایل چرب شدن کبد می تواند به عوامل ژنتیکی، سبک زندگی نا سالم، مصرف الکل، مصرف زیاد نمک و چربی، اضافه وزن، دیابت، چربی خون بالا، هضم نامناسب و میکروب های دستگاه گوارش اشاره کرد. بر اساس طب سنتی اگر مزاج اصلی کبد که گرم و مرطوب است به هم بخورد موجب ناراحتی کبد می شود.
پرخوری زیاد، نوشیدن آب سرد بلافاصله بعد از غذای گرم و همچنین زیاده روی در مصرف گوشت قرمز، شیرینی جات و نوشیدنی های گازدار از جمله عواملی هستند که باعث به هم خوردن مزاج طبیعی کبد و سردی کبد می شوند.
انواع گریدهای کبد چرب
بیماری کبد چرب دارای 4 مرحله است که از گرید 1 تا 4 طبقه بندی می شوند:
- کبد چرب گرید ۱ (کبد چرب ساده): در کبد چرب ساده، چربی اضافی در کبد تجمع پیدا می کنند. اگر بیماری کبد چرب از گرید ۱ پیشرفت نکند می توان گفت خطرناک نیست.
- کبد چرب گرید۲ (استئو هپاتیت): در کبد چرب گرید۲ علاوه بر چربی اضافی، التهاب نیز در کبد وجود دارد.
- کبد چرب گرید ۳ (فیبروز کبدی): التهاب در کبد باعث ایجاد زخم می شود و التهاب مداوم باعث ایجاد اسکار در کبد می شود. اما کبد هنوز می تواند عملکرد طبیعی داشته باشد.
- کبد چرب گرید ۴ (سیروز کبدی): در کبد چرب گرید ۴ زخم کبد بسیار گسترش پیدا می کند. سیروز یک بیماری بالقوه خطرناک است که می توانند باعث نارسایی کبدی شود و معمولا غیر قابل برگشت است. به همین دلیل حتما باید از پیشرفت آن جلوگیری کنید.
علائم کبد چرب
بیماری کبد چرب علائم و نشانه های مختلفی دارد. البته ممکن است همه این علامت ها را نداشته باشید و حتی گاهی متوجه نشوید که به این بیماری مبتلا شده اید. نشانه های کبد چرب عبارتند از:
- ضعف
- خستگی شدید
- از دست دادن اشتها
- تهوع و استفراغ
- درد در ناحیه مرکز شکم یا در قسمت راست و بالای شکم
- زرد شدن پوست یا چشم ها
- خارش طولانی مدت
- کاهش وزن
بهترین روش های درمان کبد چرب
تغییر در سبک زندگی و مصرف غذاهای سالم برای درمان کبد چرب بسیار موثر است. در ادامه موثرترین راه های درمان کبد چرب را بررسی خواهیم کرد.
1. ورزش کردن
طبق آمار مهم ترین دلیل ابتلا به بیماری های کبدی، نداشتن تحرک بدنی است. برای درمان کبد چرم باید سبک زندگی خود را تغییر دهید. انجام ورزش روزانه خطر ابتلا به کبد چرب را کاهش می دهد و از رسوب کلسترول و چربی در کبد و رگ ها جلوگیری می کند. برای درمان کبد چرب باید روزانه به مدت 30 دقیقه ورزش کنید.
2. سیر
سیر یکی از بهترین سبزیجاتی است که می تواند به رفع چربی کبد کمک کند. بر اساس مطالعات انجام شده، مصرف سیر یا پودر سیر باعث کاهش چربی در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب می شود. در یک مطالعه که در سال 2020 انجام شد، مشخص شد که مصرف 800 میلی گرم پودر سیر در روز به مدت 15 هفته می تواند منجر به کاهش توده چربی بدن و همچنین کاهش چربی در کبد شود و به بهبود آنزیم های کبد و درمان کبد چرب کمک کند.
3. قهوه
مصرف قهوه می تواند به خنثی کردن آنزیم های کبدی کمک کند. بر اساس تحقیقات پزشکی، قهوه ی بدون خامه و شکر، یکی از بهترین راه ها برای بهبود و درمان کبد چرب است و از بروز کبد چرب، آسیب به کبد و پیشرفت بیماری های کبد جلوگیری می کند. برای درمان کبد چرب می توانید روزانه یک فنجان قهوه مصرف کنید.
قهوه می تواند نفوذ پذیری روده را کاهش دهد و جذب چربی را برای بدن کند تر کند. مطالعات نشان می دهد که مصرف منظم قهوه با کاهش خطر پیشرفت فیبروز کبدی مرتبط است و به کم شدن آنزیم های غیر طبیعی کبد در افراد مبتلا به بیماری های کبدی کمک می کند.
4. شیر بادام یا شیر گاو کم چرب
افراد مبتلا به بیماری کبد چرب باید به مصرف کلسیم توجه کنند. مصرف کلسیم و ویتامین D به میزان لازم، می تواند به جلوگیری از پیشرفت بیماری کبد چرب کمک کند. علاوه بر آن، بیماران مبتلا به بیماری کبدی پیشرفته به دلیل عوارض زیاد تغذیه ای دچار مشکل می باشند و ممکن است به پوکی استخوان مبتلا شوند. بنابراین افراد مبتلا به کبد چرب هم بزرگسالان و هم کودکان روزانه دو تا سه لیوان شیر بادام یا شیر گاو کم چرب بنوشند.
5. سرکه سیب
سرکه سیب یکی از موثر ترین و محبوب ترین خوراکی های درمان خانگی کبد چرب با طب سنتی است. در واقع سرکه سیب از تجمع چربی در کبد جلوگیری می کند و باعث کاهش وزن می شود. همچنین روی کارکرد کبد تأثیر می گذارد، التهاب های کبدی را کاهش می دهد و از کبد محافظت می کند.
برای درمان کبد چرب با سرکه سیب باید روزی دو بار یک قاشق غذا خوری سرکه سیب خام را همراه با یک لیوان آب گرم قبل از غذا میل کنید. در صورت تمایل می توانید یک قاشق چای خوری عسل هم به آن اضافه کنید.
6. ماهی
استفاده از ماهی های چرب مانند ماهی سالمون، ماهی تن، قزل آلا و ساردین به دلیل داشتن امگا 3 نقش بسیار مهمی در کاهش چربی کبد دارد. مطالعات نشان می دهد که مصرف ماهی برای کاهش سطح چربی کبد و کاهش التهاب مفید است و مقدار کلسترول خوب خون (HDL) را افزایش می دهد.
7. آب
متخصصان تغذیه توصیه می کنند که روزانه به میزان لازم آب بنوشید و آب را جایگزین نوشیدنی های شیرین ، گازدار و پرکالری کنید. برای مثال یک شخص سالم که سابقه بیماری و ممنوعیت ندارد، در مصرف مایعات با وزن 50 کیلو، باید روزانه حداقل 3 لیتر آب بنوشد تا از کمبود آب بدن و اثرات منفی آن بر روی کبد جلوگیری کند.
8. سبزیجات
مواد موجود در انواع سبزیجات می تواند به درمان کبد چرب کمک کند. مطالعات انجام شده در سال 2021 نشان می دهد که مصرف اسفناج و سبزیجات خام به دلیل نیترات و پلی فنول های متمایز می تواند بر درمان کبد چرب موثر باشد.
9. شربت سکنجبین
مصرف شربت سکنجبین یکی از سریع ترین درمان ها برای کبد چرب است. برای درست کردن شربت سکنجبین باید یک واحد سرکه انگور طبیعی را با 2 واحد عسل و 8 واحد آب ترکیب کنید. سپس این مواد را روی حرارت قرار دهید تا به آرامی بجوشند. هنگامی که حدود یک سوم آن بخار شد، می توانید یک دسته نعناع به آن اضافه کنید. در آخر این شربت را صبح ها به صورت ناشتا و یا یک ساعت بعد از غذا میل کنید تا کبد چرب درمان شود.
10. تخمه آفتاب گردان
تخمه آفتاب گردان سرشار از ویتامین E است. تحقیقات نشان می دهد که مصرف ویتامین E می تواند به کاهش چربی کبد و بهبود عملکرد آن کمک زیادی کند. هر 100 گرم تخمه آفتاب گردان حدود 20 میلی گرم ویتامین E دارد که می تواند بیشتر از 100 درصد نیاز روزانه بدن به این ویتامین را تامین کند.
11. چای سبز
چای سبز یکی از بهترین دمنوش ها برای تقویت عملکرد کبد است. این چای دارای آنتی اکسیدان هایی است که به کاهش کلسترول بدن کمک می کند و از تجمع بیش از حد چربی در کبد نیز جلوگیری می کند. مصرف چای سبز باعث سم زدایی کبد و اندام های دیگر بدن می شود.
علاوه بر چربی سوز بودن چای سبز و تاثیر آن در کاهش وزن، چای سبز دارای میزان زیادی کاتچین است که عملکرد کبدی را بهتر می کند و چربی انباشته شده در بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی را کاهش می دهد. برای از بین بردن علائم کبد چرب می توانید روزانه 2 تا 3 فنجان چای سبز مصرف کنید.
12. حبوبات
مطالعات انجام شده روی انواع حبوبات نشان می دهد که مصرف انواع حبوبات مانند نخود، لوبیا، عدس، سویا و نخود فرنگی می تواند به بهبود سلامت روده، کاهش گلوکز و کاهش تری گلیسیرید خون کمک کند و خطر ابتلا به بیماری های کبدی را هم کاهش دهد.
13. زرد چوبه
زردچوبه حاوی آنتی اکسیدان است، بنابراین یک درمان موثر برای بیماری کبد چرب محسوب می شود و همچنین باعث جلوگیری از ابتلا به این بیماری می شود. زردچوبه کبد را سم زدایی می کند و برای حفظ عملکرد طبیعی کبد نیز مفید می باشد.
علاوه بر آن، زردچوبه ویژگی هضم چربی دارد و به همین دلیل مانع از تجمع چربی اضافی در کبد می شود. برای مصرف زردچوبه برای درمان کبد چرب، می توانید نصف قاشق چای خوری پودر زردچوبه را با دو لیوان آب بجوشانید و روزی دو بار میل کنید.
همچنین می توانید نصف قاشق چای خوری را با یک لیوان شیر گرم ترکیب کنید و روزی یک بار میل کنید. با مشورت با پزشک می توانید کپسول یا مکمل زردچوبه هم مصرف کنید. طب سنتی برای درمان کبد چرب با زردچوبه شربتی را تجویز می کند که با نام شربت درمان کبد چرب معروف است.
شربت زردچوبه که دارای ترکیب زردچوبه، دارچین، زیره، زنجبیل و عسل است و غنی است ویتامین، آهن، کربوهیدرات، پتاسیم، منگنز و … این شربت درمان کبد چرب با سم زدایی بدن باعث تقویت سیستم گوارش و کبد می شود.
14. خاکشیر
استفاده از خاکشیر یکی دیگر از روش های موثر برای درمان کبد چرب در طب سنتی است. برای مصرف خاکشیر می توانید جوشانده آن را به صورت ناشتا میل کنید. خاکشیر خاصیت سم زدایی دارد و کبد را از سموم و چربی های اضافی پاکسازی می کند.
15. روغن های خاص
برخی از روغن ها مانند روغن زیتون و روغن آووکادو می توانند چربی های سالم بدن را تأمین کنند. این روغن ها به احساس سیری کمک می کنند و سطح آنزیم های کبدی را کاهش می دهند. انواع دیگر این روغن ها که سرشار از چربی های اشباع نشده هستند شامل روغن کنجد، بادام زمینی، آفتابگردان و کلزا می باشند.
16. دانه چیا و کتان
دانه چیا و دانه کتان منابع گیاهی اسیدهای امگا 3 می باشند. این اسیدها برای کبد چرب الکلی و غیر الکلی مناسب هستند چون باعث کاهش محتوای چربی در کبد می شوند.
17. چغندر
چغندر سرشار از فلانوئید گیاهی و بتا کاروتن است و باعث بهبود عملکرد کبد می شود. همچنین چغندر، تصفیه کننده طبیعی خون است. 1 فنجان چغندر خرد شده، 2 قاشق غذاخوری روغن زیتون و آب نصف لیمو را با هم ترکیب کنید و به مدت یک هفته هر روز، هر دو ساعت، دو قاشق از این سالاد بخورید.
بهترین میوه ها برای درمان کبد چرب
مصرف میوه و سبزیجات برای درمان و کنترل کبد چرب بسیار موثر است. در ادامه بهترین میوه ها برای درمان کبد چرب را بررسی می کنیم.
1. موز
وجود پتاسیم در موز با کمک به هضم مواد غذایی و دفع فلزات سنگین و توکسین ها یکی از بهترین میوه ها برای درمان و کنترل کبد چرب به شمار می رود.
2.خربزه و طالبی
خربزه و طالبی منافذ کبد را باز می کنند و با استفاده از آن ها می توان کبد چرب را درمان کرد. البته زیاده روی در مصرف این میوه ها ممکن است اثرات سوء داشته باشد.
3. گریپ فروت
گریپ فروت و دارابی میوه های مفید برای درمان کبد چرب هستند. آنزیم موجود در گریپ فروت، کبد را تحریک می کند و چربی ها و مواد سمی را از آن دفع می کند. اسید مالیک و کاراتنوئید موجود در دارابی هم باعث پاکسازی و تقویت کبد می شوند.
4. بادام زمینی
بادام زمینی نقش مهمی در پیشگیری از بیماری کبد چرب دارد، چون اشتهای کاذب را مهار می کند. مصرف روزانه چند عدد بادام زمینی در فاصله های مشخص، باعث ایجاد حس سیری و عدم تمایل به خوردن تنقلات ناسالم و پرخوری می شود که از دلایل اصلی ابتلا به کبد چرب هستند.
5. سیب سبز
سیب سبز باعث پاکسازی کبد می شود و یکی از بهترین میوه ها برای درمان کبد چرب است. بهتر است سیب را با پوست میل کنید چون سیب دارای مواد معدنی مفیدی است که با چربی ها مقابله می کند و فلزات سنگین را از بدن دفع می کند.
6. لیمو ترش
لیمو ترش برای کبد چرب بسیار موثر است و مورد استفاده قرار می گیرد. هر روز صبح ناشتا آب لیموترش تازه را با یک لیوان آب گرم ترکیب کنید و میل کنید. مصرف لیمو ترش در هضم و جذب مواد مفید در بدن موثر است و برای پاکسازی معده و روده هم مفید است.
7. بادام تلخ
در طب سنتی برای تصفیه کبد، مصرف بادام تلخ را توصیه کرده اند. البته اگر معده شما سرد یا ضعیف است بهتر است بادام را همراه با شکر میل کنید.
8. عناب
تحقیقات نشان داده است که عناب می تواند از کبد در برابر برخی از بیماری ها محافظت کند. مصرف میوه عناب باعث کاهش چشمگیر سطوح آنزیم های کبدی می شود و نقش مؤثری در درمان کنترل کبد چرب دارد.
9. آووکادو
آووکادو دارای ترکیباتی است که باعث می شود چربی اضافی کمتری در کبد جمع شود و عملکرد کبد را بهبود می بخشد. این میوه سرشار از گلوتاتیون است که موجب پاکسازی سموم مضر کبد می شود. برای چند ماه، هر هفته 1 یا 2 عدد آووکادو میل کنید.
10. پاپایا
مصرف پاپایا، یکی دیگر از روش های مناسب برای از بین بردن علائم کبد چرب در طب سنتی است. پاپایا و دانه های آن به از بین بردن چربی های اضافی کبد کمک می کنند و جلوی تجمع چربی در کبد را می گیرند. می توانید روزانه از آب پاپایا همراه دانه های آسیاب شده آن استفاده کنید.
11. لبو
یکی دیگر از راه های درمان کبد چرب، نوشیدن آب لبو است. لبو را حلقه حلقه کنید و آن را روی بخاری یا شوفاژ خشک کنید، سپس آن را پودر کنید و مانند زعفران دم کنید. آب لبو را در قالب یخ بریزید و هنگام نیاز یک حبه از آن را از فریزر دربیاورید و برای تزئین پلو، رنگ دسر، رنگ فرنی و حتی رنگ مربا به استفاده کنید.
12. انواع توت
توت ها انواع مختلفی دارند و یکی از منابع غنی آنتی اکسیدان محسوب می شوند. انواع توت های تازه و خشک می توانند کبد را ترمیم کنند و برای درمان کبد چرب موثر هستند. بنابراین می توانید برای از بین بردن چربی از سلول های کبد، از انواع توت ها استفاده کنید.
13. انگور
انگور هم برای درمان فوری کبد چرب بسیار مفید است. شما می توانید یک لیوان آب انگور تازه بنوشید و یا از خوردن یک خوشه انگور کامل همراه با صبحانه لذت ببرید.
منبع: webmd.com – healthline.com
