اولین و مهم ترین اصل شیردهی به نوزاد، قرارگیری صحیح نوک پستان در دهان نوزاد می باشد. اصل قرارگیری باید به گونه ای صورت بگیرد که هم نوزاد و هم مادر هر دو احساس آسودگی را برای زمان های متفاوت شیردهی، یکسان تجربه کنند.
شیردهی زمانی موثر و کافی است که احساس مکیده شدن پستان به کمک دهان نوزاد و شنیدن صدای قورت دادن شیر توسط مادر انجام پذیر باشد. اگر تغذیه نوزاد از شیر مادر غنی و به درستی باشد، نتایج زیر را شامل می شود:
با گذشت ساعت ها، روند رشد و وزن گیری نوزاد مطابق با نمودار دفترچه رشد او پیش می رود.
نوزاد روزانه حداقل ۶ عدد پوشک را مرطوب می کند.
نوزاد روزانه هر ۲ تا ۴ ساعت برای شیر خوردن، گریه می کند تا مادر را آگاه سازد.
روند شیردهی به نوزاد
مادرانی که برای اولین بار تجربه نگهداری از نوزاد را می گذرانید، هرگز ترس از چگونگی شیردهی به نوزاد را در خود نداشته باشید. بهتر است برای شروع این تجربه تمام بدن نوزاد را به نزدیکی خود قرار دهید، به وضعیتی که نوزاد سینه به سینه شما قرار بگیرد. پس از نگهداری نوک سینه روی لب های نوزاد، فرصت دهید تا او دهانش را باز کند. پس از آن آرام نوزاد را به سمت سینه بکشانید و برای راحتی او سینه را با دست نگه دارید.
اگر احساس دارید که نوزاد در پیدا کردن سینه و مکیدن آن دچار مشکل است، اصلا نگران نباشید. شیردهی نیاز به تمرین، صبر و حوصله دارد به این منظور می توانید از یک پرستار برای آموزش کمک بگیرید.
اگر نوزاد زودرس است، مسلما شیردهی آسان نبوده و بهتر است شیر مادر دوشیده شود. آنگاه شیر دوشیده شده به کمک یک لوله یا یک شیشه شیر به نوزاد تغذیه می شود.
دهان نوزاد باید جدای از نوک سینه، هاله رنگی اطراف نوک سینه را نیز به آغوش بکشد. حالا چه احساسی دارید؟ اگر چفت شدن نوک سینه در دهان نوزاد برای شما دردناک است، مکیدن او را با قراردهی انگشت کوچک بین گوشه دهان نوزاد فاصله دهید و دوباره از نو شروع کنید. هر زمان که نوزاد به غریزه دهانش را با نوک سینه چفت کند، ادامه کار را خود به تنهایی پیش می برد.
- چگونگی قرارگیری صحیح نوک سینه در دهان نوزاد:
- قرارگیری لب های نوزاد به فرم ماهی مانند دور هاله پستان
- کشیدن لب پایین نوزاد و مشاهده زبان او
- احساس مکش نوزاد و شنیده شدن صدای شیر خوردن او
تعداد دفعات شیردهی روزانه
رابطه افزایشی شیردهی به بچه و تولید شیر در پستان از نوع مستقیم است. برای تغذیه نوزاد به طور روزانه ۸ تا ۱۲ وعده مناسب است، اما این نیاز با چه نشانه هایی مادر را آگاه می کند؟
- افزایش هوشیاری
- فعالیت بیشتر
- لمس هر چیز
- مکیدن دست خود
- جست و جوی سینه با جهت دهی دهان
- گریه
در روز های ابتدایی، بچه در خواب بوده و به این منظور اجبار به برنامه بیدار کردن او برای تغذیه دارید اما او در میانه شیردهی دوباره به خواب می رود. برای بیدار نگه داشتن او می توان یک لایه از لباس هایش را از بدن خارج کرد و حتی برای اطمینان از حجم اندازه دریافتی مناسب شیر، بهتر است هر ۴ ساعت یکبار نوزاد را برای شیر خوردن بیدار کنید.
پیدا کردن روش و چگونگی شیردهی
هر وعده شیردهی بچه در ماه های اولیه تولد می تواند تا زمان ۴۰ دقیقه نیز طول بکشد. برای این منظور بهتر است فضایی را انتخاب داشته باشید که در امنیت لازم فرصت زمانی کافی را داشته باشید. چگونگی روش شیردهی به راحت بودن مادر ارتباط نزدیک دارد. اگر شیردهی بچه را در حالت نشسته انجام می دهید، قراردهی بالشت کوچک می تواند برای تکیه دهی بچه کمک کننده باشد و هر وضعیت دیگر که برای تغذیه بچه انتخاب می شود باید به گونه ای باشد که مادر و بچه را در وضعیت آسوده قرار دهد. اگر با گریه های بچه هنوز در وضعیت مناسب قرار نگرفته اید، هرگز شیردهی را آغاز نکنید چون مدت زمان زیادی در آن وضعیت خواهید بود.
آشنایی با انواع وضعیت مادر برای شیردهی به بچه
ایستاده شیر دادن به نوزاد:
ایستاده شیر دادن به بچه در وضعیتی صورت می گیرد که نوزاد روبروی سینه مادر قرار گرفته و با فرم ایستاده شیر می خورد. مادری که نوزاد مبتلا به شکاف کام دارد، باید نوزاد را در مقابل سینه خود نگه دارد و با دست دیگر شکاف کام را برای شیردهی به دست بگیرد. به این منظور روش شیردهی به حالت ایستاده برای نوزادان و شیرخواره هایی که دچار شکاف کام هستند، گزینه مناسبی می باشد که به آن شیردهی بیولوژیکی یا تکیه داده نیز می گویند.
دراز کشیده شیر دادن به نوزاد:
مادر می تواند در موقعیت های جسمانی متفاوت به نوزاد خود شیر دهد، چه اگر به صورت دراز کشیده باشد. این روش مناسب برای مادرانی است که جراحی سزارین داشته اند یا فرزندان دو قلو دارند. به این منظور نمی توانند در حالت های دیگر ثابت بمانند بنابراین ترجیح می دهند که روی مبل، تخت و یا تشک دراز بکشند. روش سنتی دراز کشیدن برای حفظ ارتباط میان پوست مادر و نوزاد بسیار چاره مفیدی بوده است که موجب آرامش بچه نیز می شود. یک دست را زیر سر بچه و دست دیگر را برای نگهداری سینه قرار دهید تا روند شیردهی به او را به انجام برسانید.
شیردهی به بچه با روش گهواره ای:
روش گهواره ای ارتباط به چگونگی نشستن مادر دارد. برای جلوگیری از خم شدن مادر، به کارگیری از یک تکیه گاه توصیه می شود. ابتدا آرنج را خم کرده تا سر بچه در خم آرنج قرار بگیرد و با همان دست نوزاد را به بدن خود نزدیک سازید. پس از آن بالشت شیردهی را میان هر دو پا قرار داده و بچه را روی بالشت بگذارید. بچه به پهلو خوابیده به صورتی که تمام صورت، بدن و زانو های او مقابل مادر است. شیردهی بچه هر سمت سینه باید با احتیاط صورت بگیرد و زاویه کمی از حالت افقی باشد. اگر از سینه راست است، سر نوزاد را در خم دست راست نگه دارید، ساعد را به پشت نوزاد گذاشته و تمام گردن، ستون فقرات و پشت را با دقت دست ثابت کنید.
این روش برای نوزادان ۹ ماهه ای که جراحی طبیعی داشته اند مناسب است چون در مادران سزارین شده فشار زیادی به شکم وارد می شود. شاید نوک پستان کمی سخت به دهان نوزاد وارد شود اما نوزاد در حدود یک ماهگی رشد عضلات قوی تری خواهد داشت.
در روش گهواره ای متقاطع تفاوتی که با روش معمولی دارد در این است که مادر سر بچه را در خم بازو و آرنج قرار نمی دهد بلکه دست ها به حالت عکس عمل می کنند به صورتی که اگر شیردهی را با سینه راست انجام می دهید باید برخلاف روش گهواره ای ساعد دست چپ را برای نگه داشتن بچه به کار بگیرید. این روش متقاطع برای نوزادان کوچکی که در گرفتگی نوک سینه مادر مشکل دارند مناسب تر است.
شیردهی با روش زیر بغل:
روش شیردهی زیر بغل به صورتی است که باید بچه را در کنار خود و زیر بغل قرار دهید. صورت نوزاد رو به مادر به حالتی که بینی او با نوک سینه در یک راستا و پاها رو به پشت باشد. برای راحت تر سازی این روش زیر دست را بالشت گذاشته تا شانه، گردن و سر نوزاد را آسوده تر به دست بگیرید. با دست دیگر سینه را با شکلی نیم دایره نگه داشته و نوزاد را برای شیردهی به خود نزدیک سازید.
روش خوابیده به پهلو:
این روش به گونه ای صورت می گیرد که مادر به پهلو خوابیده و از دیگران کمک گرفته می شود تا تکیه گاهی به پشت او گذارند یا مادر به دیوار تکیه می دهد. مادر به روی آرنج تکیه داده و با قرار دهی یک بالشت در زیر سر و شانه، بدن را در یک سطح هموار ثابت می کند.
پس از آن نوزاد را مستقیما رو به روی خود قرار داده و دست دیگر را از نوزاد دور می کند. ( این حالت چنین فرمی دارد که مادر با دست بالایی نوزاد را گرفته و دست تکیه داده شده را زیر سر قرار می دهد. )
روش بیولوژیکی یا همان قرار دهی تکیه:
روشی آسان که مادر فضای راحتی را انتخاب کرده و حالتی نیمه لم به خود می گیرد. در این وضعیت بدن و پاهای مادر زاویه ای ۳۰ درجه داشته و نوزاد روی شکم خوابانده می شود. شکم نوزاد باید روی شکم مادر و سر نوزاد نزدیک به نوک سینه باشد. برای امنیت جسمی، دست ها را به پشت بدن نوزاد بگذارید تا ثابت بماند.
زاویه شیر دادن به نوزاد:
اما زاویه شیردهی به بچه چگونه باید باشد؟ مادر باید صبر کند تا نوزاد، خود با استشمام بوی سینه دهانش را نزدیک سازد. اما باید حتما سینه به موازی لب بالایی و بینی نوزاد قرار بگیرد. پس از باز کردن دهان، مادر باید نوک سینه و هاله دور گرفته را به طور کامل در دهان نوزاد قرار دهد با حالتی که نوک سینه به سقف دهان نوزاد برخورد کند و سر و گردن در یک راستا قرار بگیرد و بینی او کیپ نشود. سر نه باید به حالت عقب باشد که نوزاد آسوده نتواند سینه مادر را به دهان بگیرد و نه به حالت جلو باشد که داخل سینه فرو رود.
شیردهی به بچه رفلاکسی:
اما چگونه باید به یک نوزاد رفلاکسی شیر داد؟ به سبک شیر دادن با زاویه. در این روش باید نوزاد به گونه ای به آغوش گرفته شود که پاهای او پایین تر از سر قرار بگیرد و از بازگشت شیر از معده پیشگیری شود. برای نوزادانی که به رفلاکس دچار هستند پیشنهاد می شود که بعد از شیردهی به مدت زمان ۲۰ دقیقه روی شانه آروغ گیری آن ها صورت بگیرد و سپس به صورت طاق باز خوابیده شوند.
کاپ شیردهی:
کاپ شیردهی برای دسته ای از نوزادان مناسب است که به هر دلیلی نمی توانند از سینه مادر شیر بخورند و حتی شیشه هم قبول نمی کنند. مادرانی که این روش را برای تغذیه رسانی به نوزاد انتخاب دارند باید به کمک کاپ شیر را دوشیده، سپس به نوزاد دهند. اما شاید بپرسید که آیا می توان از شیرخشک هم استفاده کرد؟ بله پس در ابتدای کاپ شیردهی او شروع به لیس زدن کرده و آهسته یاد می گیرد که شیر را چگونه بنوشد.
گزیده ای از مشکلات احتمالی در شیردهی
- احتقان پستان یا پرشدگی و دردناکی بیش از حد سینه
- زخم شدن یا ترک نوک سینه
- التهاب پستان یا نوعی عفونت شکل گرفته پستان
در پایان از همراهی شما دوستان عزیز آرگا متشکریم و پیشنهاد داریم تا به مطالعه مقالات پیشین دلیل ناتوانی در شیردهی، چطور درد سینه بعد از قطع شیردهی و سفت شدن سینه در شیردهی بپردازید.
