چگونه پاهای پرانتزی را با ورزش اصلاح کنیم؟

به فاصله غیر طبیعی و زیاد بین قوزک پاها در حالت ایستاده پای پرانتزی می گویند. در این حالت پاها به حالت کمانی قرار می گیرند همچنین درجه و  شدت آن در افراد مختلف متفاوت است.این مشکل اگر به موقع تشخیص داده شود نیاز به جراحی ندارد. درمان پای پرانتزی با حرکات اصلاحی و کششی صورت می گیرد ولی در بعضی موارد حاد خصوصا در بزرگسالان جراحی انجام می شود.

معاینه پای پرانتزی و درمان آن

قبل از شروع درمان پاهای پرانتزی ابتدا باید نوع و شدت آن با معاینه مشخص شود. برای معاینه بهتر است که نزد پزشک بروید اما با یک راهکار ساده هم می توان میزان انحراف را تشخیص داد. برای این کار ابتدا دراز بکشید و در حالت طاق باز قرار بگیرید, پاهایتان را کنار هم با فاصله قرار داده. در این حالت می توان فاصله داخلی بین رانها را مشاهده و اندازه گیری کرد. میزان فاصله در حدود ۲.۵ سانتی‌متر است که درجات آن ممکن است در افراد متفاوت باشد. گفتنی است در افرادی که شدت انحراف زیاد است در حالت ایستاده هم قابل تشخیص است.

دلایل پای پرانتزی

دلایل زیادی باعث ایجاد زانوی پرانتزی خصوصا در کودکان می‌شود. یکی از عوامل, استفاده دائمی از پوشک بچه در کودکان است. از دیگر عوامل به وجود آورنده پای پرانتزی در کودکان اضافه وزن می باشد. ناگفته نماند که ضعف عضلانی, پارگی لیگامان جانبی یا کوتاهی ماهیچه های پا هم می تواند عاملی در پیدایش نرمی استخوان یا راشیتیسم باشد و برای درمان پاهای پرانتزی حتما باید علت آن و نوع و میزان انحراف آن درست تشخیص داده شود.

زانوهای پرانتزی به دلایل مختلف به وجود می آید و حتی ممکن است یکی از پاها را درگیر کند. اگر یکی از پاها پرانتزی بود احتمالا دلیل آن عفونتی است که در ران ها وجود دارد و همچنین ناهنجاری در رشد استخوانهای یکی از پاها ممکن است دلیل بوجود آمدن راشیتیسم در یک پا باشد.

همچنین کمبود ویتامین دی در بدن می تواند باعث رشد و یا تشدید نرمی استخوان شود و منجر به پای پرانتزی شود. با بالا رفتن سن ابتلا به آرتروز زانو هم در سالمندان زیاد شده که می تواند زمینه ساز بروز این بیماری شود.

علائم زانوی پرانتزی

همانطور که گفته شد بسیاری از انحرافات و قوس های ناشی از راشیتیسم با چشم هم قابل تشخیص است خصوصا در کودکان در حالت ایستاده یا راه رفتن زانوهای خمیده مشخص است. برای بزرگسالان به علت فشارهای زیاد که بر روی ساق پای خمیده وارد می شود,  درد شدیدی به زانو , مچ پا, لگن و باسن وارد می کند.

اقدامات پیشگیرانه

بهترین اقدام برای جلوگیری از بروز این پدیده در پاها کنترل وزن است و در صورت چاقی حتما کاهش وزن را جدی بگیریم. همچنین وقتی کودکان در سنین کمتر هستند والدین باید به میزان انحراف پاهای آنها توجه کرده و در صورت مشاهده هر گونه انحراف غیر طبیعی حتما فرزندشان را نزد پزشک ببرند. چون تا قبل از چهار سالگی می توان با حرکات اصلاحی و تمرینات ورزشی این مشکل را رفع کرد اما بعد از چهار سالگی مشکل حادتر می شود و فقط با جراحی قابل درمان است.

در بعضی موارد هم ممکن است پای پرانتزی نوزاد به صورت مادرزادی باشد که این اتفاق به دلیل نوع قرار گرفتن نوزاد در شکم مادر بوده است. در این گونه موارد هیچ جای نگرانی نیست چون با بزرگتر شدن نوزاد و رشد پاها این انحراف کمتر می شود. و تا پایان دو سالگی هیچگونه علائم پای پرانتزی دیده نمی شود.

تشخیص پای پرانتزی

برای تشخیص وجود انحنا یا پرانتزی پا در کودکان باید کودک توسط پزشک معاینه گردد که برای تعیین شدت انحنا فاصله دو زانو از یکدیگر در حالت طبیعی بدن اندازه گیری می شود. البته معمولا پزشکان برای تشخیص دقیق، انجام آزمایش خون را توصیه می نمایند.

همچنین پزشک ممکن است در مواجه به مشکلاتی نظیر شدت یافتن حالت پرانتزی پا، یکسان نبودن انحنا و یا کمان دو پا با یکدیگر، کودکان بزرگتر از سه سال و تشخیص ابتلا به هر نوع بیماری دیگر با بررسی نتایج آزمایش ها، دستور به انجام اشعه ایکس و یا پرتونگاری دهد.

این احتمال وجود دارد که پای پرانتزی نوزادان چند ماهی بعد از راه رفتن نیز برطرف نگردد، با این حال معمولا با گذشت زمان حالت کمانی پاها صاف می گردد و در نتیجه رشد، حالت پاها راست تر می گردد و بنابراین راه رفتن نیز صحیح تر انجام می گیرد. این تغییرات ممکن است در بعضی از نوزادان برای چند ماه باشد و برای بعضی دیگر به مدت یک سال و حتی ممکن است بیشتر به طول بیانجامد. تا هر زمان که کودک در راه رفتن مشکل و دردی ندارد این موضوع نگران کننده نخواهد بود.

آنچه بعد از آن ممکن است اتفاق بیافتد وجود مشکل پای ضربدری است که درست برخلاف پای پرانتزی می باشد. در حالت پای ضربدری، زانوها به هنگام راه رفتن و یا دویدن به یکدیگر برخورد می کنند(تماس دارند) و بین ساق های پا زاویه ایجاد می گردد. این ایجاد زاویه بین بخش های پایینی پاها در بین سنین سه تا شش سال معمولا بروز پیدا می کند که این مشکل با رشد کودک همچون مشکل پای پرانتزی در اغلب موارد برطرف می گردد.

ورزش های توصیه شده برای درمان پاهای پرانتزی

این حرکات در دو نوع کششی و قدرتی برای درمان پاهای پرانتزی توصیه می شود و به سادگی و به تنهایی می توان آن را انجام داد فقط بیمارانی که فشار خون یا تنگی نفس دارند باید با احتیاط بیشتری این حرکات را انجام دهند و یا قبل از انجام آن با پزشک مشورت کنند.

• حرکات کششی

حرکت اول: این حرکات باید روزانه و در چند مرحله و دوبار انجام شود. کشش عضلات باید زیاد باشد و اگر ناراحتی یا گرفتگی جزئی هم بوجود آمد باید کشش را ادامه داد. هر کششی که انجام می شود  باید ۲۰ تا ۳۰ ثانیه در همان حال نگه داشته شود. می توان این حرکت را به مدت دو ماه به طور مرتب انجام داد.

برای شروع دراز بکشید و یکی از زانوهایتان را به طور مستقیم و بدون خمیدگی به سمت بالا بکشید حتی می توانید از یک وسیله کمکی هم استفاده کنید فقط دقت کنید که زانوهایتان حتما باز و صاف باشد. این حرکت را در صبح و شب میتوانید انجام دهید و هربار دوبار ادامه دهید.

حرکت دوم: ابتدا صاف بایستید. یکی از پایتان را پشت پای دیگر قرار دهید و با حفظ تعادل به سمت جلو خم شوید. این حرکت را هم دو مرتبه در روز و حدود ۲۰ تا ۳۰ ثانیه انجام دهید.

• حرکات قدرتی

برای اصلاح و درمان پاهای پرانتزی این حرکات اصلاحی را روزی سه بار و هر نوبت, ده بار تکرار کنید. و استراحت بین حرکات هم فراموش نشود.

حرکت اول: برای تقویت عضله های میانی و چهار قسمت ران بکار می رود. می توانید روی صندلی یا تخت این حرکت را انجام دهید. ابتدا بنشینید جوری که زانوهایتان در حالت آویزان قرار گیرد. سپس یکی از پاها را به سمت بالا حرکت دهید. ۲۰ ثانیه پایتان را در همین وضع ثابت نگه دارید و بعد به حالت اولیه برگردانید. بعد از هر نوبت که آن حرکت را انجام می دهید دو دقیقه استراحت کنید و حرکت را با پای دیگر امتحان کنید.

حرکت دوم: این حرکت برای تقویت عضله های داخلی ران پا انجام می شود. ابتدا توپی را میان دو زانو پایتان بگذارید و حدود ده ثانیه نگه دارید. حرکت را در ۳ مرحله و هربار ۱۰ بار انجام دهید.

حرکت سوم: این حرکت برای تقویت عضله های خارجی ران انجام می شود. در این حرکت هم می توانید از توپ یا حتی حوله استفاده کنید. شی را زیر ران قرار دهید و حدود ۱۰ ثانیه به شی فشار بیاورید.

جراحی پای پرانتزی

در برخی موارد نادر ممکن است فرد با انجام حرکات ورزشی و تمرین ها مشکل پای پرانتزی وی برطرف نگردد و در صورتی که شدت انحنا یا کمانی بودن پا زیاد باشد و اختلال در راه رفتن ایجاد نماید و یا اینکه موجب بدشکل شدن پاها گردد با تجویز پزشک فرد نیاز به عمل جراح استئوتوی خواهد داشت تا با تغییر در وضعیت استخوان ها، فشار وارده بر غضروف های پا کمتر گردد.

امیدواریم که خواندن این مقاله بتواند در تشخیص و درمان پاهای پرانتزی مفید باشد. اگر کودکانتان در سنین کم دچار این عارضه می شوند حتما آن را جدی بگیرید تا در بزرگسالی نیاز به جراحی های متعدد نباشد.