در نقاط مختلفی از ایران حمام های تاریخی وجود دارند که از نظر معماری خود و ویژگی های فرهنگی که دارند با ارزش می باشند. یکی از مهم ترین حمام های تاریخی در این کشور حمام نوبر شهر تبریز است. این حمام با نام حمام وزیر نیز شناخته می شود و یکی از مهم ترین جاذبه های تاریخی است که از آن دیدن خواهید کرد. شما با دیدن این بنا می توانید به گذشته بازگردید و به نوعی با نحوه زندگی مردمان در آن دوران آشنا شوید. اکنون این بنا یک سفره خانه سنتی است که پس از مرمت سازی هایی به این شکل در آمده و نظم بیشتری یافته است. اما این بنا چه ویژگی هایی دارد که ما باید از آن دیدن کنیم؟ این بنا یک نمونه ارزشمند از معماری اصیل ایرانی است، بنایی که متعلق به دوره قاجار می باشد. جالب است بدانید که این مجموعه تاریخی ارزشمند شامل بخش های مختلفی بوده است و هر یک از ویژگی های منحصر به فرد خود برخوردار می باشند. در ادامه این بخش با آن ها آشنا خواهیم شد.
حمام نوبر تبریز را بشناسید:
ابتدا بهتر است یک آشنایی کلی با این بنا داشته باشید. همانطور که اشاره کردیم این بنا یک نمونه ارزشمند و اصیل از معماری ایرانی می باشد. این مجموعه بی نظیر تاریخی مساحتی بالغ بر ۶۹۶ متر مربع دارد و در یکی از نواحی مرکزی شهر ساخته شده است. در آذر ماه سال ۱۳۷۸ این حمام به عنوان یکی از مجموعه آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا بازسازی و مرمت شده و در نهایت به یک سره خانه سنتی و ایرانی تبدیل گشته است. این بنا در حال حاضر یکی از مکان های دیدنی تبریز می باشد که برای گردشگران جذابیت های زیادی دارد.
این حمام در تقاطع خیابان امام خمینی و تربیت واقع شده است. در واقع شما رو به روی کاخ شهرداری می توانید این حمام را مشاهده کنید چگونه به این حمام برویم؟ برای بازدید از این حمام باید با استفاده از وسایل نقلیه عمومی یا خودرو شخصی خود تردد کنید. خط شماره یک اتوبوس تندرو مسیری است که به این حمام می رسد همچنین با استفاده از خودروی شخصی نیز می توانید در این مسیر تردد کنید.
آشنایی با تاریخچه حمام:
یکی از نکات برجسته درباره این بنا ارزش تاریخی ان است که به نوعی می تواند شما را با معماری اصلی ایرانی آشنا کند. ابتدا بهتر است اشاره کنیم که ساخت حمام های تاریخی متعلق به دوران ایلخانی است در آن دوران فعالیت های ساخت و ساز انجام می شده است و بسیاری از حمام ها در اطراف شهر بنا شده بودند بسیاری از این ساختمان ها به مرور زمان تخریب شدند و دلیل آن نیز وجود رطوبت زیاد و زلزله بوده است. همچنین گفته می شود بیشتر این بناها در کاروانسراها ساخته می شده است که با وقوع زلزله تمام آن ها تخریب شده اند و از بین رفته اند.
از این رو است که قدمت بسیاری از حمام های تاریخی در ایران به دوران قاجاریان باز می گردد. حمام نوبر یکی از مجموعه حمام های تاریخی بوده است که در این شهر بنا شده است و متعلق به دوران قاجاریان می باشد. این حمام یک نمونه تاریخی ارزشمند از معماری های آن دوران می باشد. اسناد تاریخی نشان می دهد قدمت این بنا ۱۴۰ ساله است. این بنا توسط بالا کاظم ساخته شده است که یکی از معماران مجرب دوران بوده است.
آشنایی با معماری حمام:
آشنایی با معماری این بنا نیز می تواند اطلاعات بسیار ارزشمندی را در اختیار شما قرار دهد. این حمام دارای دو بخش مجزا است بخش اصلی این حمام شامل سربینه و بخش دیگر نیز گرم خانه است سربینه یا رختکن یکی از بخش های این حمام است. این بخش یک فضای بزرگ است که هشت ضلعی می باشد. بخش میانی این بنا دارای طاق بندی است. همچنین گنبدی روی هشت ضلعی بنا ساخته شده است که بر روی هشت ستون استوار می باشد.
حوض زیبای هشت گوشی که در این بنا می بینید در وسط حمام نوبر واقع شده و گرداگرد این بنا نیز با استفاده از سکو احاطه شده است. یکی دیگر از بخش های این بنا بخش گرم خانه است که طاق های بلند و گنبد بزرگی دارند سرستون ها و ستون های این بنا زیبایی خاصی دارند که منقرس کاری شده اند. از دیگر ویژگی های معماری این بنا می توان به ترکیب آجر و کاشی ها اشاره کرد پوشش های مناسب و کتیبه های مصور از دیگر زیبایی های این بنا می باشند. سالن اصلی این حمام چهار پایه های سنگی دارد و در مرکز سالن واقع شده اند.
قاعده مستطیلی شکل که در میانه این حمام می بینید بخش دیگری از معماری بنا می باشد. همچنین فضای گرم خانه که بخش دیگری از بنا است در دوره های اخیر بازسازی شده است ضلع شمالی این بنا نیز متعلق به خزینه آن می باشد. این حمام دارای ورودی های مختلفی است ورودی اصلی آن به دالان طویل متصل می شود این دالان طویل به یک مغازه و در نهایت به سربینه متصل می شود ورودی دوم این حمام شامل پلکان است که به مغازه و قهوه خانه راه دارد.
در ساخت این بنا از مصالح قدیمی استفاده شده است که شامل ملات، آجر، گچ و سنگ می باشد این مصالح در بخش های گوناگونی از بنا به کار رفته اند و موجب بالا رفتن استقامت بنا شده اند.
کاربری حمام:
حمام نوبر دارای کاربری ویژه ای است این بنا از حمام های قدیمی بوده است که پیش تر کاربرد آن یک حمام عمومی بوده است در سال های گذشته این بنا دچار آسیب های شده و به همین دلیل بازسازی هایی در آن صورت گرفته است و به یک سفره خانه تبدیل شده است.
علت تغییر کاربری این بنا رطوبت هایی است که به مرور زمان به این بنا آسیب وارد کرده است این بنا از سوی میراث فرهنگی مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است و در سال ۱۳۷۸ نیز به عنوان یکی از بناهای تاریخی در میراث ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا یکی از مهمترین دیدنی های تبریز محسوب می شود و جذابیت های تاریخی برای علاقه مندان دارد.
