ترس از حفره نوعی فوبیا است که از اشیا یا مواردی با حفره های ریز مانند غلاف بذر گیاهان، تصویر نزدیک از منافذ بدن انسان و … به وجود می آید و فرد علائمی مانند ترس شدید، خارش، حالت تهوع و … را تجربه کند. در این مطلب پیرامون ترس از حفره به بحث می پردازیم.
ترس از حفره یا تریپوفوبیا
بیماری یا فوبیا ترس از حفره که به تریپو فوبیا شناخته می شود نوعی هراس از حفره ها توصیف می شود. ترس از اجسامی با حفره های ریز، برجستگی ها و یا الگوهایی این چنینی. هنگامی که فرد با این نوع حفره مواجه می شود، دچار علائم انزجار و ترس می گردد. نمونه هایی از اشیا که ممکن است سبب واکنش ترس شوند مانند غلاف های بذر گیاهان یا تصویر نزدیک از منافذ بدن انسان می باشد.
این بیماری غالبا به عنوان ترس از حفره توصیف شده ولی ممکن است برآمدگی یا الگوهایی دیگری که از نزدیک در کنار یکدیگر قرار گرفته اند نیز شامل شود. وقتی فرد مبتلا به این بیماری اشیا محرک را مشاهده می کند، علائمی مانند ترس شدید، حالت تهوع، تعریق، خارش و حتی حمله های هراس را تجربه می کند.
ترس از علائم رایج بوده ولی انزجار غالبا به عنوان احساس توصیف ناپذیری که افراد در ارتباط با این فوبیا دارند، در نظر گرفته می شود. تریپوفوبیا در حقیقت یک حس بصری و دیداری می باشد. یکی از روش های تست این مشکل، این است که فرد با دیدن حتی تصویر شی حفره دار در محیط اینترنت یا به صورت فیزیکی هم احساس ترس یا انزجار را تجربه می نماید.
شیوع تریپوفوبیا
شیوع تریپوفوبیا ناشناخته بوده اما برخی تحقیقات نشان می دهد که ممکن است کاملا شایع باشد. در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۳ انتشار یافت نشان داد که ۱۶ درصد شرکت کنندگان موقع مشاهده تصویر غلاف دانه نیلوفر آبی دچار حس انزجار و ناراحتی شدند. در یک گزارش موردی هم مشخص شد که تریپوفوبیا چگونه نمایان می شود.
دختر ۱۲ ساله مبتلا به این بیماری وقتی با سطوح و اشیای پوشیده از حفره یا نقطه مواجه شد، حس ناراحتی شدید نمود. وقتی از وی خواستند که تصویری از ترسش را ترسیم نماید، وی بر روی کاغذ تماما الگوی تکراری نقاط خوشه ای و گرد را نقاشی نمود.
محرک های رایج در تریپوفوبیا
تحقیقات درباره تریپوفوبیا هنوز تقریبا به ندرت صورت گرفته ولی برخی از اشیایی که به عنوان محرک این بیماری محسوب می شوند شامل موارد زیر می باشند:
- حباب ها
- دانه های میوه
- پوشش بسته بندی حبابدار
- حفره ها یا برجستگی های گوشتی
- زخم های در حال پوسیدگی یا حفره های گوشت بیمار
- چشم حشرات
- شبنم صبحگاهی
- لانه زنبور
- مرجان ها
- حفره های موجود در گوشت فاسد یا بدن بیمار
- برخی الگوهای ساختمانی ساخته دست بشر
- حیوانات خال دار
- غلاف بذر لوتوس
- اسفنج دریایی
- انار
- توت فرنگی
ضمنا علاوه بر موارد اشاره شده الگوهای ساخته شده توسط انسان و ضمنا حیواناتی که دارای پوست طرح دار یا لکه دار بوده هم می توانند این ترس را ایجاد کنند.
علائم بیماری تریپوفوبیا
علائم این نوع فوبیا هم مشابه سایر فوبیاهای خاص می باشد. پس از مشاهده تصاویر یا اجسامی با حفره های کوچک یا برآمدگی ها فرد اغلب علائم زیر را تجربه می کند:
- ترس و اضطراب
- پریشانی احساسی
- حالت تهوع و استفراغ
- خارش
- موارد هراس و وحشت زدگی
- لرزش بدنی
- تعریق
- استفراغ
- تنفس سریع
به طور کلی تریپوفوبیا می تواند منجر به علائم مرتبط با ترس، انزجار یا هر دو آن ها گردد. پژوهش ها نشان می دهد افراد حس انزجار بیشتری نسبت به ترس را در این فوبیا تجربه می کنند. همچنین افراد مبتلا به این بیماری اغلب تغییرات رفتاری را هم تجربه دارند. دوری از اجسام محرک این ترس نیز رفتار معمول می باشد. به طور مثال شخص از خوردن غذا یا میوه هایی مانند توت فرنگی اجتناب می کند یا از رفتن به اتاق هایی با مثلا کاغذ دیواری خال دار دوری می کند.
علت بیماری تریپوفوبیا
علت ترسیدن از حفره یا تریپوفوبیا هنوز ناشناخته بوده و تحقیقات در این رابطه در حال انجام است. اگر چه یافته های بسیار کمی در حد فرضیه در این باره وجود دارد از جمله:
علت تکاملی
بر اساس یکی از نظریه های مشهور، تریپوفوبیا یک واکنش تکاملی به اشیا یا مواردی است که با بیماری و خطر همراه است. به طور مثال بیماری های پوستی، انگی و دیگر شرایط عفونی ممکن است با حفره ها و برجستگی هایی همراه شوند. این نظریه حاکی از این است که فوبیای مذکور اساس تکاملی داشته و با توجه به این که حس انزجار بیشتر از حس ترس در مواجه به این بیماری گزارش شده نظریه مذکور قوت بیشتری می یابد.
تداعی کننده خطر حیوانات
در این راستا نظریه دیگری عنوان می دارد که حفره های خوشه ای دارای ظاهری شبیه الگوی پوست و بدن در بعضی حیوانات سمی و خطرناک هستند. تداعی این الگوها در افراد بیرون از ارتباط ناخودآگاهشان است. برخی تحقیقات از این نظریه پشتیبانی دارد.
در مطالعه ای در سال ۲۰۱۳ که بررسی نمود افراد مبتلا به تریپوفوبیا چگونه نسبت به افراد فاقد شرایط به محرک ها پاسخ می دهند مشخص شد این افراد با مشاهده لانه زنبور که یک محرک این بیماری است فورا به مواردی مانند نیش و خطر حمله زنبور فکر می کنند در حالی که در ذهن سایر افراد عسل یا زنبور عسل بیشتر تداعی می شود.
تداعی گر بیماری های عفونی
در مطالعه ای در سال ۲۰۱۷ مشخص شد شرکت کنندگان موقع مشاهده الگوهای حفره بیماری های عفونی پوستی برای آن ها تداعی شده است از این رو در هنگام مشاهده چنین الگوهایی دچار حس خارش و مورمور شدن پوست گشته اند. از منظر تکامل، انزجار یا ترس از تهدیدهای احتمالی، واکنشی تکاملی سازگار می باشد. در بیشتر این موارد این احساس ها کمک می کند فرد از خطر در امان بماند.
در مورد تریپوفوبیا پژوهشگران عقیده دارند که ممکن است این فوبیا یک شکل کاملا اغراق شده و افراطی از این پاسخ تطبیقی معمول باشد.
پاسخ بصری به برخی خصوصیات خاص الگوها
برخی پژوهش ها نشان می دهد که حس ناراحتی ناشی از مشاهده الگوهای حفره دار یا برآمدگی ها بیشتر به خصوصیات بصری الگوها مرتبط است. در مطالعه انتشار یافته در گزارش های روان شناختی مشخص شد که در حالی که فرد موقع دیدن الگوهای تریپوفبیک ناراحت می شود این حس بیشتر به الگوهای بصری مربوط بوده و در حقیقت با حیوان یا عامل خطرناک ارتباط چندانی ندارد.
این نتایج سوالی که ایجاد می کند این است آیا اصلا باید تریپوفوبیا را یک نوع فوبیا تلقی کرد یا تنها پاسخ طبیعی به انواع خاصی از محرک های بصری است.
وضعیت روانی افراد مبتلا
مشاهده شده که افراد مبتلا به تریپوفوبیا بیشتر از دیگر افراد احتمال دارد با علائم افسردگی و اضطراب همراه باشند.
درمان بیماری تریپوفوبیا
درمان این بیماری زمان بر است و اطلاعات کمی درباره آن وجود دارد. از این رو ابعاد وسیعی از این بیماری ناشناخته است. با این حال بیشتر درمان های مورد استفاده برای فوبیاهای رایج در کاهش علائم این فوبیا هم مفید می باشد. در ادامه به برخی از مهمترین راهکارهای درمانی اشاره شده برای درمان تریپوفوبیا می پردازیم. البته پزشک ممکن است یک یا دو روش از این موارد را در کنار هم توصیه نماید.
۱. روبرو شدن تدریجی با عامل محرک
این درمان شامل مواجهه تدریجی فرد در معرض عامل محرک این فوبیا می باشد. به این ترتیب امید می رود که با گذشت زمان، این روبرو شدن تدریجی و قرار گرفتن در معرض عامل محرک سبب کاهش علائم گردد. این فرایند معمولا بسیار تدریجی صورت می گیرد . فرد ممکن است با تصور آنچه که از آن ترس دارد این روند را شروع نماید و بعد به تدریج به تصاویر شی مورد نظر نگاه کند و در نهایت به خود شی نزدیک شده یا حتی منبع ترس خود را لمس نماید.
درباره تریپوفبیا شخص مبتلا به علائم ممکن است مواجه درمانی را با بستن چشم و تصور شی مانند لانه زنبور و … شروع نماید. به تدریج تا آغاز علائم به این فعالیت ادامه داده و وقتی فرد توانست شی را بدون پاسخ فیزیولوژیک یا روانی تصور نماید، به مرحله بعدی رفته که اغلب شامل مشاهده تصویری از شی مذکور است که معمولا با علائم همراه است.
۲. روش شناختی رفتاری
در روش شناختی رفتاری درمانگر به تغییر افکار و رفتارهای اساسی پرداخته که ممکن است در تریپوفوبیا نقش دارد. این درمان به بحث درباره افکار غیر واقعی، جایگزین نمودن افکار واقع بینانه و بعد ایجاد تغییر در رفتارها می پردازد. یکی از علت هایی که افراد علائم تریپوفوبیا را تجربه می نمایند این است که اغلب عقیده دارند در مورد عامل محرک یک چیز خطرناک یا تهدید کننده وجود دارد.
این موضوع باعث شده به محض روبرو شدن با تحریف های شناختی ذهن یا منبع ترس در فرد بیمار افکار منفی ایجاد شود.
۳. استراتژی های آرام بخش
استراتژی ها و تکنیک های مختلف آرام بخش می توانند در جهت کاهش احساس انزجار، ترس یا اضطراب سودمند باشند. تجسم، تنفس عمیق و آرامش عضلانی از راهکارهای خوب هستند. ضمنا در تجسم و مدیتیشن با به تصویر کشیدن عکس ها یا موقعیت های آرامش بخش این موضوع تقویت می شود.
به طور مثال در فرد در این تصویرسازی ها تلاش می کند هر موقع که با جسمی پر از حفره روبرو شد غروب آفتابی زیبا یا یک دشت پر از گل را تصور نماید. حواس پرتی ساده هم می تواند یک شیوه مقابله ای موثر باشد. اگر فرد ناخواسته با عامل محرک روبرو شد می تواند با تغییر نگاه به نقطه دیگر حواس خود را به سمت و موضوع دیگری متمرکز کند تا هنگامی که علائم تسکین یابد باید به حواس خود را پرت نمایید.
۴. درمان دارویی
برخی مواقع ممکن است داروهای ضدافسردگی یا ضد اضطراب هم برای این نوع فوبیاها تجویز گردد. به ویژه اگر فرد علائم اضطراب و افسردگی داشته باشد.
این داروها شامل مهار کننده های انتخابی بازجذب سرتونین و … می باشند. شاید در مواقعی با تصمیم روانپزشک دارو به تنهایی تجویز گردد. اما اغلب به همراه دارو از رویکردهای درمانی دیگر مانند مواجه درمانی و … نیز استفاده می شود.
از این که تا پایان این مطلب از مجله آرگا همراه ما بودید از شما عزیزان کمال تشکر را داریم. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با علائم ترس از نور و درمان ترس از تاریکی روی لینک های قرار داده شده کلیک کنید.
