انواع افسردگی در زنان و دلایل ایجاد آن؛ روش های افسردگی

افسردگی در زنان یک بیماری روانی فراگیر است که در جوامع و گروه های مختلف انسانی شیوع بسیار بالایی دارد. یکی از گروه هایی که در مقابل عوارض و خطرات افسردگی تا حد زیادی آسیب پذیر می باشند زنان هستند. طبق آمار و ارقامی که مراجع دارای صلاحیت درباره بیماری افسردگی منتشر کرده اند این بیماری در بین زنان نسبت به مردان شایع تر بوده و مقدار همه گیری آن در زنان چیزی در حدود دو برابر مردان است.

افسردگی در زنان یک بیماری پیچیده است که گروه های مختلف، حتی کودکانی که هنوز به سن بلوغ نرسیده اند را هم درگیر خود می کند. با این وجود  باید گفت که زنان به دلیل وجود تغییرات خاص فیزیکی و شیمیایی (تغییر سطح هورمون ها) در بدن خود و البته درگیری شدید با عواطف و احساسات و موقعیت های پر استرسی که در زندگیشان تجربه می کنند، به طور کلی در برابر بیماری افسردگی حساسیت بیشتری داشته و آسیب پذیری آنها از این بیماری روانی بیشتر از مردان است.

عوامل و علت های زیادی در زندگی امروزی وجود دارند که این بیماری را در زنان با گروه های سنی مختلف ایجاد می کنند. این احتمال وجود دارد که بسیاری از بانوان به دلیل علت ها و پیش زمینه هایی که با وضعیت جسمی آنها در ارتباط هستند به این بیماری مبتلا شوند. البته این عوامل عموما به طور مستقیم و ناگهانی افسردگی را به وجود نمی آورند، اما زمینه هایی هستند که احتمال ایجاد این بیماری خطرناک را به شکل چشمگیری افزایش می دهند.

با توجه به موارد گفته شده و درگیری زیاد جامعه زنان در کل دنیا و به خصوص کشورمان ایران با این بیماری، در این مقاله قصد داریم که علائم اصلی افسردگی در زنان را به همراه علت ها و روش های درمان این بیماری به طور کامل بررسی کنیم. اگر این موضوع برای شما مهم است و علاقمند هستید تا درباره آن بیشتر بدانید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید…

افسردگی در زنان چیست و چگونه به وجود می آید؟

در واقع افسردگی در زنان نوعی اختلال خلقی و بیماری روحی-روانی است که در نتیجه آن فرد با مشکلات زیادی در زندگی خود روبرو می شود. در نتیجه مبتلا شدن به این بیماری، بیمار ممکن است برای مدت ها (از چند هفته گرفته تا حتی چند ماه!) از نظر روحی دچار مشکل شود؛ تا جایی که احساس غم بر او مسلط شده و نتواند از اتفاقات و مسائل گوناگون لذت ببرد. از دیگر عوارض و مشکلات ناشی از افسردگی می توان به مشکلات خواب و تغذیه، کمبود انرژی برای انجام کارهای روزمره و حتی افزایش میزان تحریک پذیری عصبی نام برد. در موارد بسیار حاد و خطرناک درگیری با افسردگی بیمار حتی ممکن است به خودکشی فکر کرده و دست به اقدامات مربوط به خودکشی بزند. این بدترین عارضه ای است که افسردگی به همراه دارد.

به بیان دیگر، افسردگی در زنان نوعی اختلال سلامت روان در نظر گرفته می شود که در طی مبتلا بودن به آن، علامت ها و نشانه های متنوعی مثل بروز خلق و خوی افسرده به صورت مداوم به چشم می خورد. این بیماری و عوارض زیادی که همراه خود دارد افکار، احساسات و به طور کلی همه سیستم های بدن انسان را تحت تاثیر خود قرار می دهند. گاهی اوقات هم به اشتباه افسردگی را به فردی که برای مدت کوتاه چند روزه دچار مشکلات خلقی شده است اطلاق می کنند.

این حالت موقت در واقع سوگواری است که نباید با افسردگی اشتباه گرفته شود. سوگواری و افسردگی تفاوت های بسیار بزرگی دارند که مهم ترین آنها به علت و چرایی ایجاد این دو مشکل مربوط است. سوگواری واکنشی عاطفی روانی است که به طور معمول در مقابل یک علت خاص و مشخص بروز پیدا می کند. به عنوان نمونه وقتی کسی عزیزی را از دست می دهد یا از نظر شغلی و مالی دچار مشکلات بزرگی می شود ممکن است برای مدتی به مشکل سوگواری برخورد کند. این در حالی است که افسردگی در اثر مجموعه ای از عوامل به وجود می آید و یک فرآیند چند علیتی و بسیار پیچیده است.

مطلب مشابه: افسردگی چیست چه دلایلی دارد؟ + 5 روش مهم درمان افسردگی

زمینه های ایجاد افسردگی در زنان

همانطور که در بخش مقدمه هم توضیح دادیم میزان شیوع افسردگی در زنان بسیار بیشتر از مردان است. اما دلیل این اختلاف آماری چیست و چرا زنان بیشتر افسرده می شوند؟ واقعیت این است که روحیه زنان آسیب پذیرتر بوده و به خاطر اینکه آنها در مقابل مردان افرادی با احساسات و عواطف قوی تر هستند، به راحتی نسبت به اختلالات و بیماری هایی که روح و روان انسان را درگیر می کنند واکنش نشان می دهند. در نتیجه افسردگی هم که یکی از همین اختلالات است در زنان نسبت به مردان بیشتر به چشم می خورد.

اگرچه عاطفی بودن و داشتن احساسات قوی تر در زنان بیشتر است و می تواند منجر به بیماری هایی مانند افسردگی بارداری یا افسردگی پس از زایمان شود، یا این وجود باز هم این خاصیت روانی در زنان تنها بستر و زمینه بیماری است و علت های مختلفی هستند که بر این بستر سوار شده و انواع افسردگی را در زنان به وجود می آورند. از جمله این علت ها که ایجاد کننده افسردگی های مختلف در زنان هستند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داشتن استرس و اضطراب شدید و مداوم
• وجود مشکلات مختلف در ارتباط با افراد خانواده و وضعیت خانوادگی، محیط کار و همکاران و وضعیت مالی
• ایجاد شرایطی که حمایت های اجتماعی از سوی دیگران از فرد سلب شده و او را به انزوا و تنهایی می کشاند
• فوت شدن یکی از افراد خانواده یا یکی از دوستان نزدیک که وجود او برای فرد بسیار مهم بوده است
• دور شدن ناگهانی از افراد خانواده یا جمع دوستان صمیمی که تا مدتی فرد را در انزوا قرار می دهد
• تغییرات شدید در سطح هورمون های بدن در مواقع مختلف مثل رسیدن به سن بلوغ
• تحمل دوران بارداری، پشت سر گذاشتن زایمان، رسیدن به سن یائسگی و تجربیاتی مانند آنها
• وجود داشتن سابقه این بیماری در اعضای خانواده و درگیری آنها با انواع اختلالات و بیماری های روحی روانی
• آسیب های روانی که در دوران کودکی یا نوجوانی فرد به وجود آمده اند و بعدها خود را به این شکل نشان می دهند

عواملی که افسردگی در زنان را بدتر می کنند

مواردی که در بخش قبلی برای شما لیست کردیم دلایل و علت های اصلی بروز افسردگی در زنان بودند. علاوه بر این دلایل مواردی هم هستند که به شکل مستقیم منجر به افسردگی افراد نمی شوند، اما به عنوان ریسک فاکتورهای مهمی در نظر گرفته می شوند که در صورت وجود، بیماری افسردگی در زنان را تحریک می کنند. این موارد با اعمال اثر خود بر فرد بیماری افسردگی را از مراحل ابتدایی و حالت خاموش به حالت حاد بیماری تبدیل می کنند. تعدادی از این ریسک فاکتورهای مهم را در این بخش لیست کرده ایم:

• قرار گرفتن در شرایط خانوادگی که یک زن یکی از والدین خود یا هر دوی آنها را در دوران خردسالی خود (سنین کمتر از 10 سال) از دست داده باشد.
• ایجاد نوسانات و تغییرات گسترده خلقی یا هورمونی در زنان که در دوران بلوغ فرد به وجود می آید.
• مصرف کردن داروهای خاص با عوارض شدید روحی روانی در زنان
• قرار گرفتن فرد مورد نظر در گروه های سنی حساس (سن بلوغ یا سنین بالاتر از 40 سالگی)
• ایفا نکردن نقش های اجتماعی مربوط به فرد به صورت مفید (نقش هایی مثل مادر، همسر و…)

علاوه بر موارد بالا قرار گرفتن در شرایط و موقعیت های خاص زندگی هم می توانند تاثیر بدی روی سلامت روانی زنان گذاشته و زمینه های بروز بیماری افسردگی در آنها را به وجود بیاورند. برخی از این موقعیت ها عبارتند از:

• سوء مصرف مواد مخدر و استفاده کردن از الکل
• فصل هایی مانند پاییز و زمستان؛  به علت کمتر شدن تابش نور خورشید در این دو فصل
• وجود درگیری های حل نشده با افراد مختلف که به طور پیوسته ذهن فرد را مشغول کرده و آزار می دهند.
• بروز بیماری های ناگهانی و تغییرات منفی جسمی در خود زن یا نزدیکان او

از این بحث ها می توان نتیجه گرفت که افسردگی در زنان یک فرآیند پیچیده است که برای درمان کردن آن می بایست تمام جنبه های ایجاد کننده بیماری را در نظر گرفت و آنها را برطرف کرد.

مطلب مشابه: دلایل افسردگی در نوجوانان، علائم و روش های درمان آن

علائم اصلی افسردگی در زنان

افسردگی در زنان هم مثل سایر بیماری های روانی علائم و نشانه های خاصی را در فرد ایجاد می کند. اولین قدم برای درمان یک بیماری تشخیص آن است و برای تشخیص دادن بیماری افسردگی هم باید به خوبی با علائم و نشانه های متنوع آن آشنا باشید. گفتیم که افسردگی در زنان به دلیل وجود عوامل مختلف و تاثیر مشترک آنها بر فرد ایجاد می شود. در فرد علائم گوناگونی را نشان می دهد که در این قسمت آنها را به طور مفصل بررسی کرده ایم.

1. داشتن حالت افسردگی:

اولین نشانه داشتن خلق و خوی افسرده است که منجر به ناامیدی، احساس اندوه مداوم و بی حالی در فرد می گردد. در این زمینه می توان گفت که فرد با آینده ای تاریک و مبهم روبرو شده و در نتیجه غمگینی و حتی گریه در او افزایش می یابد.

2. از بین رفتن احساس لذت در بیمار:

در بیماران افسرده کارها و چیزهایی که قبلا حس لذت را ایجاد می کردند بی اهمیت شده و به مرور شادی ناپدید می شود.

3. وجود خستگی مداوم:

از دیگر علائم افسردگی می توان به خستگی و کمبود انرژی در فرد اشاره کرد که منجر به ناتوانی در انجام کارهایش می شود.

4. کاهش اعتماد به نفس:

انسان افسرده مدام به نقاط ضعفش فکر می کند و به همین خاطر اعتماد به نفسش در کارهای ساده را هم از دست می دهد.

5. افزایش احساس گناه در فرد بدون وجود دلیل کافی:

وقتی که با افسردگی دست و پنجه نرم می کنید ممکن است به مشکل افزایش احساس گناه هم برخورد کنید. در نتیجه خود را سرزنش کرده و بدون اینکه در اتفاقات بد و اشتباهات پیرامون خود واقعا مقصر باشید مدام خود را قضاوت می کنید.

6. افزایش افکار مربوط به خودکشی یا اقدام به انجام آن:

این بیماری کاری با روان فرد می کند که از سر ناتوانی به خودکشی هم سوق پیدا می کند.

7. ایجاد مشکل در ارتباط با تمرکز کردن:

بیمار مبتلا به افسردگی به دلیل کاهش اعتماد به نفس قدرت تصمیم گیری و تمرکز کردن خود را از دست می دهد.

8. بروز اختلالات و عقب ماندگی های روانی حرکتی در فرد بیمار مثل بروز اختلال بی حسی یا بیش فعالی

9. ایجاد اختلال خواب:

این مشکلات شامل بی خوابی، کاهش کیفیت خواب، افزایش زمان خواب و… می شوند.

10. ایجاد اختلال تغذیه:

کاهش یا افزایش اشتهای بیمار منجر به کاهش یا افزایش غیر طبیعی وزن می شود.

مطلب مشابه: افسردگی در کودکان؛ دلایل، علائم و درمان افسرده شدن کودک

نشانه های جسمی افسردگی در زنان:

در قسمت قبلی با ده مورد از شایع ترین علامت ها و نشانه های روحی روانی ناشی از وجود بیماری افسردگی در زنان آشنا شدید. اما این بیماری روانی پیشرفته تنها به همین موارد محدود نمی شود و چندین علامت ریز و درشت دیگر هم هستند که در نتیجه ابتلا به این بیماری ممکن است در فرد بیمار بروز پیدا کنند. برای آشنایی هر چه بیشتر شما عزیزان با این بیماری، در این قسمت چند مورد از نشانه ها و عوارض جسمانی که در اثر افسردگی ایجاد می شوند را مورد بررسی قرار می دهیم:

• درگیری با سردردهای مقطعی و مزمن که دلیل جسمی خاصی برای آنها وجود ندارد.
• احساس کردن درد مداوم در ناحیه معده و دیگر احشاء داخلی شکم
• به وجود آمدن انواع اختلالات و بیماری های مربوط به فرآیند دفع در بدن
• بروز بیماری های گوارشی و به صورت کلی کاهش عملکرد مثبت دستگاه گوارش و اندام های مربوط به آن
• ناتوانی بدن در تولید انرژی کافی برای انجام اعمال ضروری و کمبود انرژی در دسترس فرد در طول روز
• افزایش حساسیت فرد در مقابل دردهای مختلف و کاهش چشمگیر مقاومت او نسبت به تحمل کردن درد
• بروز دردهای مختلف عضلانی و احساس کردن درد در ناحیه پشت و عضلات کمر
• به وجود آمدن انواع مختلف اختلالات و بیماری های بینایی مانند اختلال کاهش دید در فرد

این موارد را می توان جزو مهم ترین عوارض و نشانه های جسمی وجود بیماری افسردگی در زنان در نظر گرفت.

بیماری افسردگی بعد از زایمان در زنان

درصد قابل توجهی از زنانی که به تازگی مادر شده اند و زایمان خود را پشت سر گذاشته اند دچار مشکلاتی مثل احساس اندوه، عصبانی شدن بیش از حد و زود هنگام و بدخلقی مداوم می شوند. این نشانه ها در کنار گریه های بی دلیل در بازه زمانی بعد از زایمان، در صورتی که ادامه دار و طولانی باشند از علائم بروز یک بیماری روانی به نام افسردگی بعد از زایمان محسوب می شوند.

مشکلات خلقی ذکر شده اگر بعد از زایمان ظاهر شده و در یک یا دو هفته از بین بروند طبیعی هستند و نیازی به نگرانی بیش از حد یا درمان های تخصصی ندارند. اما اگر مدت درگیری با آنها بیشتر شود در واقع خبر از بروز این نوع خاص از افسردگی در زنان تازه مادر شده می دهد.

مهم ترین علامت ها و نشانه های این بیماری عبارتند از:

• کاهش کیفیت عملکردی فرد و به مشکل خوردن در انجام کارهای روزمره
• ناتوان بودن مادر در مورد مراقبت کردن و نگهداری از فرزندی که به تازگی متولد شده است
• ایجاد افکار منفی درباره کودک در مادر و حتی به وجود آمدن افکاری در ارتباط با آسیب رساندن به نوزاد
• بروز افکار و اعمال مربوط به خودکشی در مادر
• اختلالات و مشکلات مربوط به خواب در مادر، حتی در بازه ای که نوزاد بدون مشکل خوابیده است
• استرس و اضطراب
• احساس کوتاهی در انجام وظایف مادری
• گریه کردن مداوم و بدون دلیل مادر

این نوع افسردگی هم به خاطر وجود دلایل متنوعی بروز پیدا می کند. در این مورد می توان به عوامل زیر به عنوان علت های اصلی بروز بیماری افسردگی بعد از زایمان در زنان اشاره کرد:

• حمایت نشدن از طرف اطرافیان
• وجود مشکل در مورد شیردهی و مراقبت از نوزاد
• مشکلات ایجاد شده در اثر دوران بارداری یا زایمان
• داشتن سابقه ابتلا به بیماری های روانی
• تغییرات شدید در سطح هورمون های بدن

این بیماری می تواند برای مادر و نوزاد تازه متولد شده خطرات جدی ایجاد کند؛ در نتیجه هر چه سریع تر باید درمان شود.

بیماری افسردگی در زنان خانه دار

افسردگی در بین زنانی که به شغل خانه داری مشغول هستند بسیار شایع تر از دیگر زنان است. احتمالا یکی از دلایل اصلی این اتفاق این است که زنان خانه دار از یک هدف مشخص برخوردار نیستند. اگرچه این بانوان کارهای بسیار مهم و سختی را در خانه انجام می دهند و مسئولیت های سنگینی روی دوش آنهاست، اما با این حال بسیاری از زنان خانه دار با گذشت زمان به نوعی پوچی و سرخوردگی روانی دچار می شود که ناشی از تصور بی ارزش بودن آنها و کارهایشان می باشد. کسانی که به این مشکل دچار شده اند می بایست از جلسات و هم نشینی های مشاوره ای کمک بگیرند و با به کار بستن چند تکنیک و روش خاص درمانی عوارض و علامت های ناشی از افسردگی خود را کنترل کرده و با این بیماری به خوبی مقابله کنند.

اگر شما هم جزو زنان خانه داری هستید که با این نوع افسردگی دست و پنجه نرم می کنید بهتر است در مرحله اول و قبل از هر چیزی سعی کنید زمانی که به خودتان و علایقتان اختصاص می دهید را تا حد ممکن افزایش دهید. برای پیشرفت کردن در مسائل شخصی خود برنامه ریزی دقیقی داشته باشید، هدف گذاری های واقعی انجام دهید و سپس در کنار انجام دادن وظایفتان در خانه برای رسیدن به این اهداف شخصی تلاش های جدی داشته باشید. تلاش کنید که خودتان را به محیط منزل محصور نکنید و در کنار کارهایتان فعالیت های اجتماعی مفیدی هم داشته باشید. همچنین مورد دیگر که اهمیت بسیار زیادی هم دارد این است که برای حل مشکلات خود از نزدیکان، دوستان و البته روانشناس و مشاور خود کمک بگیرید.

درمان بیماری افسردگی در زنان

تشخیص دقیق بیماری افسردگی و پیدا کردن راه درمان مناسب و کارآمد برای آن در افراد مختلف اصلا یک کار ساده با برنامه مشخص نیست. برای این کار پزشک متخصص یا روانشناس و مشاور شما باید جلسات مشاوره ای متعددی با شما داشته باشد و به همکاری کامل خود بیمار و نزدیکان او هم احتیاج خواهد داشت.

ممکن است که افسردگی در ابتدا یک بیماری بسیار سخت و درمان نشدنی به نظر برسد، با این وجود اصلا این طور نبوده و می توان با انجام فرآیندهای درمانی موثر بیماری افسردگی در زنان را به طور کامل و ریشه ای درمان کرد! اگر به عنوان یک زن احساس می کنید که علائم ذکر شده در ارتباط با این بیماری را دارید در اولین قدم بهتر است به پزشک حوزه روان مراجعه کنید تا شما را معاینه کرده و در صورتی که نیاز بود دوره های روان درمانی یا دارو درمانی را برای شما تجویز کند.

دقت داشته باشید که در زنان عوامل و فاکتورهایی که اثر افسردگی را زیادتر می کنند بیشتر از مردان می باشد. در نتیجه برای اینکه افسردگی در زنان را درمان کنید به زمان و صبر بیشتری نسبت به درمان بیماری در مردان خواهید داشت. پزشک متخصصی که بیمار را تحت درمان قرار می دهد بعد از بررسی دقیق وضعیت بیماری مشخص می کند که بیمار از کدام یک از درمان های رفتاری و مشاوره ای، دارویی یا ترکیبی استفاده کند. او در طول دوره درمانی بیمار را تحت نظر گرفته و دستورات لازم را به او خواهد داد. اگر خود شما یا یکی از نزدیکانتان تحت درمان این بیماری هستید اصلا ناامید نشوید و اجازه دهید تا درمان های تجویز شده بیماری را در طول زمان به صورت ریشه ای از بین ببرند.

جمع بندی

همانطور که در طول این مقاله بارها تاکید کردیم زنان به خاطر شرایط خاص روحی و عاطفی خود و دیگر موارد جسمی که دارند نسبت به مردان آسیب پذیری روانی بیشتری دارند. در نتیجه بیماری افسردگی در زنان شایع تر بوده و در صورت بروز درمان آن هم پروسه سخت تر و طولانی تری خواهد داشت. در این مقاله جنبه های مختلف این بیماری در بانوان را بررسی کرده و البته، علائم افسردگی در زنان را هم به طور مفصل شرح دادیم. امیدواریم از خواندن این مطلب لذت برده باشید…