قاعدگی یا پریود، فرآیندی است که طی آن یک لایه ضخیم از خون و بافت هایی که به دیواره رحم چسبیده شده اند، ریزش پیدا کرده و از طریق واژن خارج می شوند. معمولا در حالت نرمال، دختران در سن 12 تا 14 سالگی قاعدگی را تجربه خواهند کرد. این روند در خانم ها تا سن 45 تا 55 سالگی ادامه دارد. اگر دختران تا سن 16 سالگی، پریود نشدند باید جهت علت یابی و درمان آن به پزشک متخصص مراجعه کنند.
اگر پریود در خانم ها بیشتر از سه ماه متوالی عقب افتاد به معنی این است که دچار آمبره شده است و اگر فرد با فواصل زیاد و به صورت نامنظم پریود شد به معنای این است که از الیگومنوره رنج می برد. در این مقاله قصد داریم تا به بررسی علت عقب افتادن پریود و روش های درمان آن بپردازیم. با ما همراه باشید.
فهرست موضوعات این مطلب
علت عقب افتادن پریود در خانم ها چیست؟
دلیل عقب افتادن پریود ممکن است در هر خانمی متفاوت باشد. تاخیر در قاعدگی هم به صورت خانگی و هم به صورت دارویی قابل درمان است. عقب افتادن چرخه قاعدگی در خانم ها استرس آور و نگران کننده است؛ زیرا احتمال بارداری یا ابتلا به بیماری های خاص وجود دارد. چرخه طبیعی پریود در خانم ها می تواند به دلایل زیادی مختل شود که جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد و گاها پریود نشدن در زمان مقرر، طبیعی است و به برخی از مشکلات باز می گردد. در ادامه به توضیح برخی از دلایل عقب افتادن پریود در خانم ها خواهیم پرداخت.
استرس
استرس شدید می تواند تولید هورمون گنادوتروپین در بدن را مختل سازد. این هورمون، باعث تنظیم تخمک گذاری و چرخه قاعدگی در خانم ها می شود. استرس جسمی و روانی، هر دو می توانند بر عقب افتادن پریود تاثیر بگذارند. معمولا یکی دو بار عقب افتادن پریود به دلیل قرار گرفتن در موقعیت های استرس زا، امری طبیعی است اما اگر تحت استرس طولانی مدت قرار دارید و بیشتر از یک بار پریودتان عقب افتاده است، حتما به پزشک زنان مراجعه کنید.
ورزش شدید
فعالیت های ورزشی شدید، تغییراتی در غده تیروئید و هورمون های هیپوفیز ایجاد می کند. این هورمون ها بر قاعدگی و تخمک گذاری تاثیر می گذارند. ورزش معمولی به مدت یک تا دو ساعت در روز، تاثیری بر چرخه قاعدگی ندارد اما انجام ورزش های سخت به مدت طولانی در روز باعث تغییر عملکرد این هورمون ها می شود. اگر نیاز به انجام ورزش های شدید در روز دارید، بهتر است حتما قبل از آن، با دکتر خود مشورت کنید.
کاهش یا افزایش ناگهانی وزن
تغییرات شدید وزن می تواند باعث عقب افتادن زمان پریود شود و سیکل قاعدگی را با اختلال مواجه کند. در واقع کاهش یا افزایش شدید وزن و چربی های بدن، با بر هم زدن تعادل هورمون ها، سبب تاخیر یا توقف سیکل قاعدگی می شود. همچنین کاهش شدید میزان کالری، بر بخشی از مغز که در ارتباط با غدد درون ریز است، تاثیر می گذارد. هورمون های تولید مثل توسط غدد درون ریز، تولید می شوند. با کاهش کالری، ارتباط بین این هورمون ها و مغز با اختلال مواجه شده که باعث تاخیر در پریود می شود.
سندروم تخمدان پلی کیستیک
سندروم تخمدان پلی کیستیک، مجموعه ای از علامت های ناشی از عدم تعادل هورمون های مرتبط با تولید مثل است. در خانم هایی که مبتلا به این سندروم هستند، تخمک گذاری به صورت منظم انجام نمی شود. سندروم تخمدان پلی کیستیک باعث تاخیر در پریود، پریود نشدن یا پریود سنگین تر یا سبک تر نسبت به دوره های قبلی می شود. علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک شامل موارد زیر است:
- نازک شدن مو
- کاهش یا افزایش وزن
- موهای زائد
- آکنه در بدن و صورت
- لکه های تیره بر پوست، بیشتر روی چین های گردن، زیر سینه و کشاله ران
- ناباروری
- اسکین تگ پوستی در گردن یا زیر بغل
بارداری
اگر سیکل قاعدگی شما منظم است و احتمال بارداری نیز وجود دارد، زمان آن رسیده است که تست بارداری انجام دهید. این کار بهتر است حدود یک هفته بعد از شروع قاعدگی، انجام شود؛ زیرا اگر آزمایش زودتر انجام گیرد، حتی اگر احتمال بارداری وجود داشته باشد، ممکن است تست آن منفی شود. در افرادی که عادت ماهانه نامنظمی دارند، پیدا کردن یک زمان مناسب برای انجام تست بارداری معمولا سخت تر است. ممکن است نیاز به انجام چند آزمایش مختلف، در طول هفته باشد. علائم اولیه بارداری که باید به آن ها دقت کرد و مراقب آن ها بود شامل خستگی، سینه های متورم و دردناک، حالت تهوع و استفراغ است.
روش های ضد بارداری
برخی افراد تصور می کنند که مصرف قرص های ضد بارداری، به تنظیم دوره پریود کمک می کند؛ در صورتی که چنین نیست و مصرف برخی از داروهای ضد بارداری مانند سیسونال، سیسونیک و کوارتت باعث تاخیر در سیکل قاعدگی می شوند. با قطع کردن قرص های ضد بارداری، بدن به سطح هورمون های اولیه خود باز می گردد. بازگشت چرخه قاعدگی به حالت قبلی در فرد، ممکن است چندین ماه به طول بیانجامد. همچنین روش های دیگر پیشگیری از بارداری مانند روش های هورمونی نیز سبب نامنظم شدن و تاخیر در پریود خواهند شد. این روش های هورمونی شامل ایمپلنت، تزریق واکسن و کنترل بارداری با استفاده از دستگاه داخل رحمی IUD و … است.
یائسگی
به طور معمول دوران یائسگی از اواسط تا اواخر سن 40 سالگی در خانم ها شروع می شود. در دوران یائسگی ممکن است چندین سال طول بکشد تا به طور کامل قاعدگی متوقف شود. در بسیاری از خانم هایی که در این سن قرار دارند، پریود نشدن اولین نشانه یائسگی است. به این صورت که پریود، ممکن است یک ماه قطع شده و ماه دیگر دوباره از سر گرفته شود یا اینکه سه ماه متوالی قطع شود و بعد دوباره به طور غیرمنتظره ای اتفاق افتد.
بعد از عمل جراحی
بعد از انجام عمل جراحی، عقب افتادن عادت ماهانه امری طبیعی است؛ زیرا قاعدگی به هم می خورد. اگر فرد بعد از انجام جراحی، مدام استراحت کند و تحرکی نداشته باشد، دچار اضافه وزن شده و چربی های بیشتری در شکم تجمع می یابند که باعث افزایش تولید هورمون های استروژن و در نتیجه عقب افتادن سیکل قاعدگی می شود.
تغییر در سبک زندگی
تغییر در سبک زندگی سبب آمنوره یا الیگومنوره می شود که به معنای قاعدگی نامنظم است. اگر به دلیل شغل یا سبک زندگی خود، از، ستراحت منظم و کافی برخوردار نیستید، بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارید. تغییر در سبک زندگی، سبب اختلال و نامنظم شدن پریود می شود اما اگر پریود متوقف شد، مسئله کاملا جدی است و باید برای درمان آن اقدام شود.
کیست تخمدان
در بدن خانم ها دو تخمدان وجود دارد که هر دوی آن ها، به تولید تخمک ها مشغول هستند. همچنین وظیفه تولید هورمون های زنانه مانند استروژن و پروژسترون که چرخه قاعدگی را کنترل می کنند، بر عهده تخمدان ها است. گاهی ممکن است روی تخمدان ها، کیسه های پر از مایع شکل گیرد که به آن ها در اصطلاح کیست گفته می شود. کیست تخمدان، سبب پریودهای نامنظم و عقب افتادن قاعدگی می شود. از علائم کیست تخمدان می توان به تهوع، نفخ، درد هنگام رابطه جنسی، حرکات دردناک روده و … اشاره کرد.
مطلب مشابه: کاهش میل جنسی در خانم ها | تمام دلایلی برای کاهش میل به رابطه جنسی در زنان
سرطان تخمدان و بارداری خارج از رحم
یکی دیگر از علائم تاخیر در پریود، سرطان تخمدان است. تخمدان ها اندام هایی بادامی شکل و کوچک هستند که در دو طرف رحم قرار گرفته اند. وظیفه این اندام ها تولید تخمک است. منظور از سرطان تخمدان، توده های مختلفی است که ممکن است در تخمدان ها ایجاد شوند و باعث اختلال در عملکرد آن گردند. در بارداری خارج از رحم نیز تخمک بارور شده ولی وارد رحم نمی شود و ممکن است به دهانه رحم یا لوله فالوپ بچسبد که این امر نیز سبب عقب افتادن یا توقف قاعدگی می شود.
نارسایی زودرس تخمدان
نارسایی زودرس تخمدان به عنوان یائسگی زودرس نیز شناخته می شود. هنگامی که تخمدان ها عملکرد مناسبی نداشته باشند، تولید هورمون های مختلف از جمله استروژن کاهش پیدا می کند. با کاهش سطح استروژن، خانم ها علائم یائسگی را تجربه خواهند کرد. از نشانه های نارسایی زودرس تخمدان یا یائسگی زودرس در خانم ها، می توان به گر گرفتگی، مشکل در خواب، تعریق شبانه، ناباروری، خشکی واژن، عدم تمرکز، کاهش میل جنسی، تغییرات اخلاقی و … اشاره کرد.
پرکاری و کم کاری تیروئید
تیروئید، غده ای پروانه شکل است که در گردن قرار دارد. این غده، به تولید هورمون هایی برای تنظیم فعالیت های بدن از جمله چرخه قاعدگی می پردازد. پر کاری و کم کاری تیروئید هر دو بر عقب افتادن قاعدگی تاثیر می گذارند اما احتمال عقب افتادن پریود در افرادی که به پرکاری تیروئید مبتلا هستند، بیشتر است.
بیماری زمینه ای و مزمن
برخی از بیماری ها مانند دیابت و سلیاک، در چرخه قاعدگی اختلال ایجاد می کنند. افرادی که به دیابت نوع یک و نوع دو مبتلا هستند، در موارد نادری ممکن است که اصلا پریود نشوند و این امر در صورتی اتفاق می افتد که میزان قند خون در فرد کنترل نشده باشد. بیماری سلیاک نیز یک بیماری خود ایمنی است که بر عملکرد سیستم گوارش، تاثیر می گذارد. زمانی که افراد مبتلا به سلیاک، گلوتن مصرف می کنند، سیستم ایمنی با حمله به روده کوچک، از خود واکنش نشان می دهد.
مطلب مشابه: دلایل انجام سم زدایی بدن؛ عوامل سم زدایی بدن و روش های سم زدایی کردن
چگونگی تشخیص عقب افتادن پریود
معمولا از اولین روز عقب افتادگی قاعدگی، آزمایش خون Beta HCG می تواند باردار بودن یا نبودن شما را تایید می کند. اگر نشانه و علامت هایی که در ادامه به توضیح آن ها می پردازیم را در خود مشاهده کردید، باید نسبت به اختلال قاعدگی نامنظم مشکوک شده و به متخصص مراجعه کنید. پزشک ممکن است برای تشخیص دقیق تر و سریع تر به شما توصیه کند تا سونوگرافی یا آزمایش انجام دهید.
این علائم عبارتند از:
- پریود نمی شوید و وزن شما افزایش یافته است.
- نوسانات خلقی شدید
- دخترانی که تا 16 سالگی، هنوز پریود نشده اند.
- پریود نمی شوید و تست بارداری شما منفی است.
- نبودن سیکل قاعدگی 21 تا 35 روز
- خونریزی شدید
- درد شدید
- سرگیجه
- تهوع و استفراغ
- فشار و درد در قسمت تحتانی شکم
بیماری هایی که سبب عقب افتادن پریود می شوند؟
برخی از بیماری های مزمن، می توانند با به هم زدن تعادل هورمون های بدن باعث عقب افتادن دوران پریود شوند. خانم هایی که به بیماری هایی چون اختلال عملکرد تیروئید، اختلال عملکرد کبد، دیابت، منوپاز زودرس، بیماری غده فوق کلیه، تومور غده هیپوفیز و سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند، احتمال عقب افتادن پریود در آن ها وجود دارد. شرایط خاصی نیز مانند سندروم ترنر می تواند از بدو تولد، بارداری و پریودی را با مشکل مواجه سازد. این صفات معمولا با قطع قاعدگی یا آمنوره، همراه هستند. با آسیب دیدن روده کوچک، بدن نمی تواند مواد مغذی غذا را جذب کند و فرد دچار سوء تغذیه می شود. سوء تغذیه سبب اختلال و عقب افتادن پریود، خواهد شد.
داروهایی که باعث عقب افتادگی پریود می شوند؟
داروهایی که باعث اختلال و تاخیر در پریود می شوند شامل داروهای تیروئید، ضد افسردگی، آسپرین و رقیق کننده های خون، شیمی درمانی و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی است. گاهی اوقات ممکن است عقب افتادن قاعدگی بر اثر عوارض جانبی داروها نیز باشد یا اینکه نشان دهنده این باشد که بدن به دوز متفاوتی از دارو نیاز دارد؛ بنابراین اگر بعد از مصرف این داروها تغییراتی در سیکل قاعدگی شما ایجاد شد، حتما با متخصص زنان در این باره مشورت کنید.
دیر شدن پریود تا چند روز طبیعی می باشد؟
دیر شدن پریود تا پنج روز طبیعی است اما اگر تاخیر در قاعدگی بیشتر از پنج روز طول کشید و هیچ دلیل موجه و مشخصی برای آن وجود نداشت، باید علت آن را پیگیر شد و با متخصص زنان در این باره مشورت کرد. اگر رابطه جنسی محافظت نشده داشته اید، بعد از هفت روز تاخیر در پریود می توانید از تست بتای بارداری و بی بی چک استفاده کنید.
تاخیر در سیکل قاعدگی چه زمانی خطرناک می شود؟
گاهی تاخیر در پریود، می تواند خطرناک باشد. تاخیر در سیکل قاعدگی اگر با علائمی چون تب، تهوع و تاخیر در پریود، به صورت سه سیکل متوالی، خونریزی بعد از یائسگی یا خونریزی شدید بیشتر از هفت روز باشد، حتما باید بلافاصله به پزشک مراجعه شود. همان طور که افراد از نظر خصوصیات و سایر ویژگی های دیگر با یکدیگر متفاوت هستند، سیکل قاعدگی آن ها نیز با یکدیگر تفاوت دارد. اگر اخیرا متوجه عقب افتادن قاعدگی خود شده اید و با اینکه باردار نیستید، پریود نمی شوید، حتما به متخصص زنان مراجعه کنید.
عوارض عقب افتادن پریود
هر تغییر و اختلالی که در بدن اتفاق می افتد، قطعا عوارض و تبعاتی به همراه خواهد داشت. دختران و بانوانی که قاعدگی نامنظم دارند نیز قطعا عوارضی را تجربه خواهند کرد. یکی از اصلی ترین عوارض عقب افتادن دوران عادت ماهانه، تغییر در متابولیسم بدن است. با تغییر متابولیسم ممکن است فرد دچار اضافه وزن، چاقی و افزایش BMI می شود. ناباروری، استرس روانی، پوکی استخوان، درد لگن، ابتلا به سندروم PCOS و بیماری های قلبی نیز از دیگر عوارض تاخیر در قاعدگی هستند.
مراجعه به پزشک
بعد از مراجعه به پزشک، متخصص ممکن است از شما درباره اطلاعاتی چون سابقه پزشکی خانواده و خودتان، هر گونه مشکلات عاطفی، تغییرات در وزن، مقدار تحرک و ورزشی که در روز انجام می دهید و همچنین سابقه رابطه جنسی شما، سوالاتی بپرسد. با مراجعه به پزشک عمومی، دکتر بعد از تشخیص علت عقب افتادن قاعدگی، داروهایی را برای شما تجویز می کند یا ممکن است شما را به متخصص غدد یا زنان ارجاع دهد. پزشک متخصص نیز برای تشخیص هر گونه مشکل در غده هیپوفیز یا سیستم تولید مثل ممکن است آزمایش هایی چون سی تی اسکن، اسکن اولتراسوند یا اسکن MRI تجویز کند.
مطلب مشابه: قرص های ضد بارداری؛ انواع این قرص های جلوگیری، نحوه مصرف و عوارض
درمان عقب افتادن پریود
زمانی که پزشک تشخیص به آمنوره بدهد، اقدام به درمان عقب افتادن قاعدگی خواهد کرد. آمنوره بیماری خطرناکی نیست و در صورت پیدا کردن علت ایجاد اختلال، با روش های درمانی درست، قابل درمان است. امروزه از روش های متنوع و موثری برای درمان آمنوره استفاده می شود. تغییر در سبک زندگی، استفاده از داروهای هورمونی، مصرف قرص های تنظیم قاعدگی و استفاده از روش های نوین و تخصصی طب سنتی، از جمله این روش ها هستند. بعضی از درمان های خانگی نیز برای کنترل و درمان عقب افتادگی قاعدگی، موثر هستند. شما می توانید از موادی که کمترین خطر و عوارض را دارند مانند زعفران، دمنوش زنجبیل، رازیانه، آب انار، دم کرده گیاه جعفری و بودرمان و … برای درمان عقب افتادگی پریودی استفاده کنید.
سخن پایانی
دلایل زیادی وجود دارند که باعث عقب افتادن پریود می شوند. تاخیر در قاعدگی همیشه نشان دهنده بارداری نیست و عوامل مختلفی چون استرس، ورزش های شدید، عدم تعادل هورمونی، روش های پیشگیری از بارداری و … سبب تاخیر در این سیکل می شوند. با این حال اگر پریود بیشتر از یک بار عقب افتاد حتما باید ارزیابی و مورد بررسی قرار گیرد تا در صورت نیاز بتوان برای درمان آن اقدام کرد. در این موارد، بهتر است فرد چکاپ ماهانه انجام دهد و به پزشک زنان مراجعه نماید. شیوه درمان می تواند به صورت تغییر در سبک زندگی مثل رژیم غذایی، هورمون درمانی و کاهش استرس و … باشد.
منبع: healthline
