اختصاصی سلام سینما-ژانر سرقت زیرمجموعه ای از ژانر جنایی است که به برنامه ریزی و اقدام به دزدی و پیامد های بعد از آن می پردازد. فیلم های این ژانر، اغلب دارای پیچش داستانی و پایان های غافلگیرکننده هستد.

برنامه ریزی ها، معمولا جذاب و هیجان انگیزند و بیننده تمام مدت منتظر است تا ببیند چطور قرار است نقشه ها عملی شوند؛ در واقع بخش چالش برانگیز در بسیاری از این داستان ها اجرای نقشه و فرار موفقیت آمیز است. در بعضی دیگر هم، قسمت جذاب ماجرا، پیامدهای بعد از سرقت است که یا به دعوا و درگیری ها خونین بین اعضا ختم می شود یا سارقان خوشحال و راضی از آنچه عایدشان شده سراغ نقشه های بعدی می روند؛ البته در بیشتر مواقع چون فیلمساز می خواهد به بیننده نشان دهد که دزدی آخر و عاقبت ندارد؛ سارق را پشیمان، بی چاره و ناموفق و یا پشت میله های زندان نشان می دهد.

از فیلم های مطرح و جریان ساز در ژانر سرقت می توان «بانی و کلاید» محصول سال 1967 را نام برد که چون امتیاز مورد نظر را نداشت از فهرست فیلم های زیر حذف شد. «بانی و کلاید»، داستان زوجی جوان، عاشق و البته آدمکش و سارق است! «بانی» در حالی «کلاید» را می بیند و عاشق او می شود که در حال دزدیدن اتومبیل مادرش است. آن دو از بانک ها، مغازه ها و رستوران های زیادی دزدی می کنند و حتی در جریان درگیری با پلیس چند زندانی را فراری می دهند. درست زمانی که در اوج شهرت هستند و سوژه داغ اخبارند و پلیس به دنبال آنها است در جریان یک تعقیب و گریز هر دو نفر به ضرب گلوله کشته می شوند. ماجرای «بانی و کلاید»، داستانی جذاب، عاشقانه و جنایی و سوژه مناسبی برای فیلم شدن بود که «آرتور پن» به خوبی از آن استفاده کرد.

از آنجا که تماشای برنامه ریزی برای دزدی های خرد و کلان و در نهایت به جیب زدن یک پول باد آورده برای بسیاری جذاب است؛ در این مطلب، بهترین و محبوب ترین فیلم های ژانر سرقت تاریخ سینما را معرفی می کنیم.

9-یازده یار اوشن/ (Ocean's Eleven  (2001

امتیاز: 7.8

کارگردان: استیون سودربرگ      بازیگران: جرج کلونی,  برد پیت,  جولیا رابرتز, مت دمون، اندی گارسیا

 3 کازینو، 11 نفر و 150 میلیون دلار پول نقد! ستاره های درجه 1 هالیوود دور هم جمع شدند تا یکی از جسورانه ترین سرقت های لاس وگاس را رقم بزنند. در این فیلم، «دنی اوشن» می خواهد با ارتکاب این سرقت، چندین میلیون پول و همسر سابق خودش را از «تری بندیکت» بدزدد.

گفته می شود که بازیگران «یازده یار اوشن» برای این فیلم، دستمزدی کمتر از حد معمول را پذیرفتند تا هزینه ساخت آن را پایین بیاورند. در نهایت، این فیلم با بودجه 85 میلیون دلار توانست گیشه ها را در دست بگیرد و به رقم فروش بیش از 450 میلیون برسد و چون محبوب و موفق واقع شد؛ زمینه ساخت فیلم های بعدی یعنی دوازده، سیزده و هشت یار اوشن فراهم شد.

8-بعدازظهر سگی/ (Dog Day Afternoon (1975

امتیاز: 8

کارگردان: سیدنی لومت      بازیگران: آل پاچینو,  جان کازال,  کریس ساراندون,  جیمز برودریک

ماجرای این سرقت و تمام اتفاقات عجیب و غریبی که در حاشیه آن رخ داد و آن روز گرم تابستانی را تبدیل به بعدازظهر سگی کرد؛ برای عشق بود؟

سرقتی که باید 10 دقیقه ای تمام می شد. با گذشت 4 ساعت، بانک را تبدیل به صحنه سیرک کرد. 8 ساعت بعد، ماجرا سوژه داغ برنامه زنده تلویزیون شد. 12 ساعت بعد کل ماجرا به تاریخ پیوست و جالب اینجاست که تمام این ماجرا واقعی است.

«بعد از ظهر سگی» برگرفته از ماجرای سرقت یک بانک در بروکلین در سال 1972 است و فیلم در حالی ساخته شد که قهرمان ماجرا پشت میله های زندان بود. تا به امروز، ماجرای این سرقت، سوژه فیلم های بسیاری بوده است. به علاوه از پیامدهای ماجرای این سرقت  این بود که ماجرای آن روز در تعالیم نیروی پلیس قرار گرفت تا بدانند در وضعیتی که شرایط از کنترل خارج می شود باید چکار کنند.

7-مخمصه/ (Heat  (1995

امتیاز: 8.2 (نقد فیلم مخمصه)

کارگردان: مایکل مان      بازیگران: رابرت دنیرو,  آل پاچینو,  ول کیلمر,  ناتالی پورتمن,  ویلیام فیکنر

در این شاهکار بی نظیر از «مایکل مان»، 2 غول بزرگ فیلم های جنایی «آل پاچینو» و «رابرت دنیرو» رو به رو ی هم قرار می گیرند. «دنیرو» در نقش، سارقی حرفه ای و «پاچینو» کارآگاه باهوشی است که با یک سرنخ که در واقع سهل انگاری گروه دزدهاست، قرار است او را به دام بیاندازد.

آل پاچینو، در پشت صحنه نسخه DVD این فیلم گفت که در سکانسی که «وینسنت هانا» و «نیل مک کالی» در رستوران یکدیگر را ملاقات کنند؛ دنیرو معتقد بود که بهتر است این 2 کاراکتر با هم غریبه به نظر برسند؛ مایکل مان هم موافق این پیشنهاد بود و در نتیجه، این سکانس را بدون تمرین و یکباره ضبط کردیم.

6-قفل، انبار و دو بشکه باروت/ (Lock, Stock and Two Smoking Barrels (1998

امتیاز: 8.2

کارگردان: گای ریچی      بازیگران: دکستر فلچر,  جیسون فلمینگ,  نیک موران,  جیسون استاتهام,  وینی جونز

این فیلم با تم کمدی، یک گروه از بازنده ها را نشان می دهد که برای تسویه حساب بدهی هایی که به یک خلافکار بزرگ بالا آورده اند؛ برنامه سرقت از یک گنگستر گردن کلف را می ریزند.

بازیگران فیلم در آن زمان دست کمی از شخصیت های واقعی داستان نداشتند؛ «جیسون استاتهام» که بازیگری را با این فیلم شروع کرد؛ به نحوی نقش نوجوانی های خودش را بازی کرده است که دست فروش بوده است. «وینی جونز» هم در روز فیلمبرداری تنها چند روز بود که از بازداشت آزاد شده بود؛ او به جرم ضرب و جرح همسایه اش در بازداشتگاه بود.

این فیلم، به «لنی مک لین» تقدیم شده است که 1 ماه پیش از اکران فیلم در لندن درگذشت؛ او در زمان فیلمبرداری بیمار بود و گمان می کرد تنها یک سرماخوردگی ساده باشد.

5-بوچ کسیدی و ساندنس کید/ (Butch Cassidy and the Sundance Kid  (1969

امتیاز: 8.1

کارگردان: جرج روی هیل      بازیگران: پل نیومن,  رابرت ردفورد، کاترین راس

هیچ بانک و قطاری از سرقت های «بوچ» و «ساندنس کید» در امان نیست تا اینکه چند جایزه بگیر را برای آنها اجیر می کنند و آنها به آمریکای جنوبی می روند تا زندگی آرامی را در پیش بگیرند اما برای تغییر رویه در امرار معاش کمی دیر شده، پس به اصل خود برمی گردند.

ماجرای این فیلم بر اساس شخصیت های واقعی نوشته شده است. نام واقعی بوچ کسیدی، «رابرت لوری پارکر» بود و لقب «بوچ  Butch» را به این دلیل گرفته بود که در جوانی در یک قصابی کار می کرد. ( butcher به معنای قصاب است.) نام واقعی ساندنس کید هم «هری آلونزو لانگابو» بود و چون در شهر ساندنس در ایالت وایومینگ به دنیا آمده بود به این نام مشهور شد.

4-سگ های انباری/ (Reservoir Dogs (1992

امتیاز: 8.3

کارگردان: کوئنتین تارانتینو      بازیگران: هاروی کایتل,  تیم راث,  مایکل مدسن,  استیو بوشمی,  کوئنتین تارانتینو

مجله «ایمپایر» به این فیلم که اولین فیلم «کوئنتین تارنتینو» است؛ لقب بهترین فیلم مستقل تمام ادوار را اختصاص داده است. البته با توجه به میزان بودجه و فروش می توان گفت که در آن زمان، موفقیت بزرگی برای سازنده آن محسوب شده است. بودجه این فیلم به قدری کم بود که بعضی بازیگران از لباس خودشان استفاده کردند؛ همچنین در سکانسی که در خیابان با «استیو بوشمی» گرفته شده، از آنجا که هزینه ای برای کنترل ترافیک در نظر گرفته نشده بود؛ در شرایط عادی و هنگامی که چراغ سبز شد گرفته شده است.

این فیلم، با سیر داستان غیرخطی و بدون نشان دادن صحنه های سرقت، اتفاقات قبل و بعد آن را نشان می دهد تا برسد به آنجا که افراد گروه به هم شک می کنند و به جان هم می افتند.

3-نیش/ (The Sting (1973

امتیاز: 8.3

کارگردان: جرج روی هیل      بازیگران: پل نیومن,  رابرت ردفورد,  رابرت شاو,  چارلز دارنینگ,  ری والستن,  آیلین برنان

«پل نیومن» و «رابرت ردفورد»، 4 سال بعد از فیلم ماندگار «بوچ کسیدی و ساندنس کید» باز هم در فیلمی از «جرج روی هیل» با ژانر سرقت همبازی شدند؛ داستان فیلم قبلی سرقت از بانک در فضایی وسترن بود در حالی که این فیلم جدید در زمان اوج دوران رکود بزرگ در آمریکا رخ می دهد؛ زمانی که مردی برای گذران زندگی، افراد ثروتمند را در قمارخانه ها تلکه می کند.

«نیومن» و «ردفورد» برای این فیلم دستمزدهای برابر با مبالغ بالایی دریافت کردند؛ البته این فیلم در زمان خودش پرفروش ترین فیلم تاریخ سینما بود.

این فیلم برنده 7 جایزه اسکار از جمله جوایز بهترین فیلم، کارگردانی و فیلمنامه شده است. 

2-مظنونین همیشگی/ (The Usual Suspects (1995

امتیاز: 8.6

کارگردان: برایان سینگر      بازیگران: کوین اسپیسی,  گابریل بیرن,  چاز پالمینتری,  استفن بالدوین,  بنیسیو دل تورو,  کوین پولاک

این فیلم با تگلاین جذابِ «بزرگ ترین حقه شیطلان این بود که دنیا را قانع کرد که وجود ندارد» و «حقیقت همیشه دقیقا آن جایی است که انتظارش را ندارید» اکران شد و به واسطه فیلمنامه جذابی که داشت آکادمی اسکار، جایزه بهترین فیلمنامه را به آن دادند. البته علاوه بر این، بازی بی نظیر و باورپذیر «کوین اسپیسی» اسکار دوم را برای این فیلم به ارمغان آورد.

«کریستوفر مک کوری»، فیلمنامه نویس این اثر، پیش از نوشتن در یک شرکت خصوصی کارآگاهی مشغول به کار بوده و طبق گفته خودش در حل 6 پرونده تاثیرگذار بوده است.

این نئونوآر معمایی که تنها با بودجه 6 میلیون دلار ساخته شد؛ در ابتدا در بخش خارج از مسابقه اصلی در جشنواره کن 1995 اکران شد و از همان ابتدا توانست نظر منتقدان را به خودش جلب کند و خیلی زود به موفقیتی جهانی برسد.

1-تلقین/ (2010) Inception

امتیاز: 8.8   (نقدهای فیلم تلقین)

کارگردان: کریستوفر نولان      بازیگران: لئوناردو دی‌کاپریو,  الن پیج,  جوزف گوردون لویت,  ماریون کوتیار,  تام هاردی,  کِن واتانابه,  کیلین مورفی,  دیلیپ رائو,  تام برنگر,  مایکل کین

نوع سرقت در این فیلم متفاوت است؛ یعنی به جای آنکه سارقان اسلحه به دست با ماسک وارد جایی شوند و از آن دزدی کنند؛ با یک تکنولوژی جدید، اسرار ذهن افراد را زمانی که در خواب آرام هستند و بی آنکه خبردار شوند از آنها می دزدند.  

ساختار فیلمنامه «تلقین»، یکی از پیچیده ترین ها در تاریخ سینما است؛ گفته می شود، زمانی که این فیلم در ژاپن اکران شد برای جلوگیری از ایجاد ابهام در درک فیلم، اطلاعاتی از اینکه شخصیت ها در کدام لایه از رویا یا بیداری هستند را به صورت نوشته هایی در گوشه تصویر درج کرده بودند.

از همان ابتدای فیلم می توان موسیقی «هانس زیمر» را تشخیص و در ادامه فقط از نبوغ کارگردان لذت برد؛ مثل دیگر فیلم هایش، امضای «نولان» پای این فیلم هم هست؛ از فیلمنامه تا رنگ و نور و جلوه های ویژه، او هنرش را به کار گرفته تا این شاهکار را به دنیا عرضه کند و برای درک پلات پیچیده آن، نولان به هوش مخاطب اعتماد می کند.

زهرا توللی