سوره حج سوره ۱۰۴ قرآن کریم می باشد که در مدینه بر پیامبر نازل شده ولی در مصحف شریف سوره ۲۲ قرآن است. این سوره ۷۸ آیه دارد و قرائت آن فضائل و برکات بسیاری به دنبال دارد. در ادامه مطلب قصد داریم شما عزیزان را با خواص سوره حج آشنا نماییم.
آشنایی با خواص سوره حج
قرآن کتاب دینی مسلمانان می باشد که شامل ۱۱۴ سوره است و خواندن هر یک از سوره ها خواص و برکاتی به همراه دارد. سوره حج صد و چهارمین سوره ای است که در مدینه به پیامبر نازل شده ولی در مصحف شریف سوره ۲۲ قرآن می باشد که ۷۸ آیه دارد.
همانطور که اشاره شد هر یک از آیات سوره های قرآن کریم فضائل و برکاتی به همراه دارد. آیات سوره حج نیز دارای خواص فراوانی هستند. خداوند در این سوره چندین حکم فقهی نظیر واجب شدن حج، حالا بودن گوشت حیوانات، احکام قربانی، احکام حج و … را بیان می نماید.
کلمه حج در لغت به معنی قصد و آهنگ انجام کاری می باشد ولی در شریعت اسلام به مراسم خاصی که هر سال در مکه برگزار می شود اطلاق می شود. با توجه به این که حدود ۱۳ آینه از سوره حج (آیات ۲۵-۳۷) در مورد کعبه و تاریخ آن و آثار سیاسی اجتماعی حج سخن گفته این سوره حج نام گرفته است.
البته در سوره حج در مورد دعوت پیامبران الهی نسبت به اقوام بسیار سخن گفته شده و سرنوشت آن ها نیز مطرح شده است. بر اساس روایات پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می فرمایند: هرکس سوره حج را تلاوت نماید مانند کسی است که حج و عمره به جای آورده و به تعداد کسانی که در گذشته و آینده حج و عمره به جای آورند به او پاداش حج و ثواب داده می شود.
یکی از آثار و برکات سوره حج این است که زیارت خانه خدا و زیارت حرمین شریفین روزی افرادی می شود که به تلاوت آن مداومت داشته باشند. امام صادق علیه السلام می فرمایند:
هر کس هر سه روز، یک بار سوره حج را تلاوت نماید، در همان سال به زیارت خانه خدا نایل خواهد شد و اگر در سفر حج از دنیا برود، وارد بهشت خواهد شد. راوی می گوید به امام عرض کردم: اگر فرد، مخالف ما و عقاید ما باشد نیز همین فضیلت را دارد؟ امام فرمود: در بعضی از عذاب ها به او تخفیف داده می شود.
شأن نزول این سوره
درباره شأن نزول این سوره در آیه یازدهم سوره حج به پرستشگران یک بعدی اشاره شده و آمده:
«و منَ النَّاسِ مَن یَعْبُدُ اللَّـهَ عَلَىٰ حَرْ‌فٍ ۖ فَإِنْ أَصَابَهُ خَیْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ ۖ وَإِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَهٌ انقَلَبَ عَلَىٰ وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْیَا وَالْآخِرَ‌هَ ۚ ذَٰلِکَ هُوَ الْخُسْرَ‌انُ الْمُبِینُ؛ و از میان مردم کسى است که خدا را فقط بر یک حال [و بدون عمل]مى‌پرستد. پس اگر خیرى به او برسد بدان اطمینان یابد، و، چون بلایى بدو رسد روى برتابد. در دنیا و آخرت زیان دیده است. این است همان زیان آشکار.»
این آیه در مورد اعرابی نازل شد که از بیابان به مدینه آمدند و مسلمان شدند و تا هنگامی که زندگی راحتی داشتند، بر ایمان خود اطمینان داشتند، ولی اگر با زیانی مواجه می شدند یا سهم زکات آنان دیر دریافت می کردند، شیطان آنان را وسوسه و فریب می داد که از این دین جز شر به آنان نرسیده و به آیین سابق بر می گشتند. از این رو این آیه از سوره حج درباره آنان نازل شد.
همچنین درباره شأن نزول آیه ۱۹ سوره حج آمده است که:
«هَـٰذَانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِی رَ‌بِّهِمْ ۖ فَالَّذِینَ کَفَرُ‌وا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیَابٌ مِّن نَّارٍ یُصَبُّ مِن فَوْقِ رُ‌ءُوسِهِمُ الْحَمِیمُ»؛ این دو [گروه]دشمنان یکدیگرند که در باره پروردگارشان با هم ستیزه مى‌کنند، و کسانى که کفر ورزیدند، جامه‌هایى از آتش برایشان بریده شده است [و]از بالاى سرشان آب جوشان ریخته مى‌شود.»
دو گروه خصم بر سر خداوند جدال داشتند از یک سو حمزه و ابوعبیده بن الحرث و علی بن ابی طالب و از طرفی عتبه، شیبه و ولید بن عقبه و عده ای هم با استناد به امام علی علیه السلام روایت نموده که آیات ۱۲-۱۹ سوره حج در مورد جنگ بدر نازل شده است.
از ابن عباس هم نقل شده که آیه ۱۹ سوره حج در مورد مجادله یهودیان و مسیحیان با مسلمانان در مورد تقدم خود کتاب و پیامبرشان به خداوند نازل شده است.
در آیه سه سوره حج در مورد شان نزول آن به مجادله نا آگاهانه مردم درباره خدا اشاره شده است و این طور آمده که:
وَمِنَ النَّاسِ مَن یجَادِلُ فِی اللَّهِ بِغَیرِ عِلْمٍ وَیتَّبِعُ کُلَّ شَیطَانٍ مَّرِیدٍ
و برخى از مردم در باره خدا بدون هیچ علمى مجادله مى کنند و از هر شیطان سرکشى پیروى مىنمایند
در آیه هفدهم سوره حج به ادیان اشاره شده و آمده:
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَالَّذِینَ هَادُوا وَالصَّابِئِینَ وَالنَّصَارَى وَالْمَجُوسَ وَالَّذِینَ أَشْرَکُوا إِنَّ اللَّهَ یفْصِلُ بَینَهُمْ یوْمَ الْقِیامَهِ إِنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیءٍ شَهِیدٌ
کسانى که ایمان آوردند و کسانى که یهودى شدند و صابئىها و مسیحیان و زرتشتیان و کسانى که شرک ورزیدند البته خدا روز قیامت میانشان داورى خواهد کرد زیرا خدا بر هر چیزى گواه است.
در آیه ۲۸ این سوره به اطعام مستمندان اشاره شده و چنین آمده:
لِیشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَیذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِی أَیامٍ مَّعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِیمَهِ الْأَنْعَامِ فَکُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیرَ
تا شاهد منافع خویش باشند و نام خدا را در روزهاى معلومى بر دام هاى زبانبستهاى که روزى آنان کرده است ببرند پس از آنها بخورید و به درمانده مستمند بخورانید.
در آیه ۳۵ سوره حج نیز به صبر، نماز و زکات اشاره شده و آمده:
الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَالصَّابِرِینَ عَلَى مَا أَصَابَهُمْ وَالْمُقِیمِی الصَّلَاهِ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ ینفِقُونَ
همانان که چون – نام – خدا یاد شود دلهایشان خشیتیابد و – آنان که – بر هر چه برسرشان آید صبر پیشه گانند و برپا دارندگان نمازند و از آنچه روزیشان دادهایم انفاق مى کنند.
در آیات ۳۹-۴۰ سوره حج نیز به جهاد و مقاومت اشاره شده و چنین آمده:
أُذِنَ لِلَّذِینَ یقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ / الَّذِینَ أُخْرِجُوا مِن دِیارِهِمْ بِغَیرِ حَقٍّ إِلَّا أَن یقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِیعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ یذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ کَثِیرًا وَلَینصُرَنَّ اللَّهُ مَن ینصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِی عَزِیزٌ
به کسانى که جنگ بر آنان تحمیل شده رخصت – جهاد – داده شده است چرا که مورد ظلم قرار گرفتهاند و البته خدا بر پیروزى آنان سخت تواناست / همان کسانى که بناحق از خانههایشان بیرون رانده شدند – آنها گناهى نداشتند – جز اینکه مى گفتند پروردگار ما خداست و اگر خدا بعضى از مردم را با بعض دیگر دفع نمىکرد صومعه ها و کلیساها و کنیسه ها و مساجدى که نام خدا در آنها بسیار برده مى شود سخت ویران مىشد و قطعا خدا به کسى که – دین – او را یارى مىکند یارى مى دهد چرا که خدا سخت نیرومند شکستناپذیر است
فضائل سوره حج
از جمله خواص و فضائل تلاوت سوره حج عبارت است از:
از بین رفتن حکومت ستمگر
اگر سوره حج را نوشته و بعد از شستن آن، آب را بر مسند سلطان و حاکم ستمگری بپاشند، حکومت وی به اذن خداوند از میان می رود. مرحوم کفعمی هم در کتاب خود بیان کرده اگر آب حاصل از شستن نوشته سوره حج را بر جایگاه والی یا قاضی ستمگری بریزند، قدرتش سلب می شود.
اطلاع از عواقب امور
برای اطلاع از عواقب امور و کارها ۲۰۱ بار آیه زیر را تلاوت و بخوابد.
«الم تعلم ان الله یعلم… (تا) علی الله یسیر».
از همراهی شما تا پایان این مطلب سپاسگزاریم. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با خواص سوره توبه و خواص سوره فجر روی لینک ها کلیک کنید.
