اهدای اسپرم چیست؟

اهدای اسپرم روشی است که در آن فرد اهدا کننده، مایع منی که حاوی اسپرم های آزاد شده در هنگام انزال است را برای کمک به ایجاد بارداری و انجام لقاح به زوج نابارور دیگری اهدا می کند.

به نمونه اسپرمی که فرد اهدا کننده اسپرم تهیه می کند نیز اصطلاحا “اسپرم اهدایی” گفته می شود.

گیرندگان اسپرم اهدایی معمولا زوجینی هستند که علت ناباروری شان مربوط به مرد می باشد. در واقع اهدای اسپرم یکی از روش های درمان ناباروری مردان محسوب می شود و برای درمان ناباروری مردانه حاصل از اسپرم صفر (آزواسپرمی) و یا مواردی که دارای اسپرم های با شکل غیرطبیعی هستند، کاربرد دارد.

اهدای اسپرم نوعی روش درمانی کمک باروری به نام باروری شخص ثالث است زیرا اهدای اسپرم، تحقق بارداری را برای زن دیگری امکان پذیر می سازد،

فرد اهدا کننده اسپرم، نمونه اسپرم را به بانک اسپرم یا مراکز ناباروری تحویل می دهد و در اکثر بانک های اسپرم و یا مراکز ناباروری، مشخصات فرد اهدا کننده اسپرم به صورت ناشناس و محرمانه باقی می ماند.

فرد اهدا کننده اسپرم از نظر قانونی پدر بیولوژیکی کودکی خواهد بود که توسط اسپرم اهدایی او به دنیا آمده است، اما این فرد پدر قانونی کودک نیست و باید از تمام مسائل قانونی، احساسی و روان شناختی اهدای اسپرم طی جلسات مشاوره آگاه گردد.

همچنین فرد اهدا کننده اسپرم باید حتما از نظر شرایط پزشکی به طور کامل بررسی شود و کلیه تست های عفونی، بررسی های ژنتیکی و غربالگری، پیش از فرایند اهدا انجام گردد و سلامت کامل فرد توسط مرکز باروری و پزشک متخصص تایید شود.

علت اهدای اسپرم

اهدای اسپرم معمولا برای کمک به زنی که شریک مرد ندارد و یا زوجینی که مشکل نایاروری مردانه دارند و بیشتر جهت درمان ناباروری مردان، انجام می گردد و بیشتر در موارد زیر کاربرد دارد:

زمانی که هیچ کدام از روش های درمان ناباروری مردان نتیجه بخش نبوده اند.

هنگامی که مرد نمونه اسپرم دارد اما اسپرم ها مرده یا نا کارآمد می باشند و یا درمان اسپرم صفر در مرد موفقیت آمیز نبوده است.

و یا در مواردی که مرد اسپرم زنده دارد اما به علت ابتلا به یک بیماری ژنتیکی و یا اختلال کروموزومی خاص، زوج تصمیم می گیرند تا مانع از انتقال بیماری به فرزند خود شوند.

در ازای هر بار اهدای مایع منی به بانک اسپرم مبلغی به فرد اهدا کننده اسپرم پرداخت می گردد، اما این مبلغ معمولا ناچیز است و صرفا جهت جبران وقت و هزینه های انجام شده می باشد چراکه هدف اصلی اهدای اسپرم کمک به زوجین ناباروری می باشد که در تلاش برای فرزند دار شدن هستند و پول انگیزه اصلی اهدای اسپرم نمی باشد.

خطرات و عوارض اهدای اسپرم

در روش اهدای اسپرم خطری سلامت فرد را تهدید نمی کند.

آمادگی ذهنی و روحی برای اهدای اسپرم

اگر شما تصمیم دارید که اهدای اسپرم انجام دهید بهتر تمام جوانب امر را در نظر بگیرید و به تاثیرات طولانی مدت تصمیمتان آگاهی کامل داشته باشید. در صورتی که می خواهید به صورت ناشناس اهدای اسپرم را انجام دهید، بهتر است به موارد بسیاری فکر کنید.

مواردی مانند: داشتن آمادگی لازم برای پدر بیولوژیکی بودن کودک یا کودکانی که ممکن است هرگز آن ها را ملاقات نکنید، داشتن آگاهی به این موضوع که اگر کودک بیولوژیکی شما روزی تصمیم بگیرد با شما ملاقات کند چه می کنید، تصمیم گیری برای اینکه آیا در مورد اهدای اسپرم با خانواده فعلی یا آینده خود صحبت خواهید کرد یا نه.

همچنین در صورتی که قصد اهدای اسپرم به شخص یا اشخاصی که می شناسید را دارید، باید حتما وکیلی برای مشخص کردن حقوق قانونی و تعهدات مالی تان داشته باشید.

غربالگری پیش از اهدای اسپرم

طبق توصیه سازمان غذا و دارو قبل از انجام اهدای اسپرم، انجام غربالگری برای بیماری های عفونی و بررسی کلیه خطرات احتمالی برای فرد اهدا کننده اسپرم ضروری است.

انجمن پزشکی باروری آمریکا انجام ارزیابی های زیر را به اهدا کنندگان اسپرم توصیه می کند:

سن

اغلب بانک های اسپرم بازه سنی بین ۱۸ تا ۳۹ سال را برای اهدا کنندگان اسپرم در نظر می گیرند. و البته این محدوده‌سنی در مراکز مختلف، متفاوت است.

آزمایشات عمومی

این آزمایشات شامل نمونه گیری خون و ادرار برای بررسی بیماری های عفونی مانند HIV خواهد بود. اگر شما به صورت منظم اسپرم اهدا می کنید لازم است که هر شش ماه یک بار آزمیشات لازم را انجام دهید و حتما هرگونه تغییر در وضعیت سلامتی تان را به بانک اسپرم گزارش دهید.

آزمایش آنالیز اسپرم

جهت اهدای اسپرم لازم است حتما چندین نمونه اسپرم تهیه گردد و ضروری است پیش از هر بار نمونه گیری حداقل ۴۸ تا ۷۲ ساعت از داشتن انزال چه از طریق رابطه جنسی و چه از طریق استمناء خودداری گردد. سپس نمونه های به دست آمده طی آزمایش آنالیز اسپرم یا اسپرموگرام از نظر کمیت، کیفیت و حرکت اسپرم بررسی خواهند شد.

آزمایش ژنتیک

به وسیله نمونه خونی که از فرد اهدا کننده اسپرم گرفته می شود، بررسی های ژنتیکی لازم صورت خواهد گرفت تا وجود هر نوع اختلال ژنتیکی در فرد مشخص گردد.

سابقه پزشکی خانواده

لازم است اطلاعات دقیقی در مورد تاریخچه پزشکی حداقل دو نسل قبلی خانواده فرد اهدا کننده اسپرم در دست باشد زیرا وجود هرگونه پیشینه بیماری ارثی، ممکن است فرآیند اهدا را منتفی کند.

ارزیابی روانشناختی

ارزیابی روانشناختی پیش از فرآیند اهدای اسپرم بسیار مهم و ضروری می باشد و لازم است حتما طی جلسات مشاوره در مورد تمام شرایط و مواردی که فرد اهدا کننده اسپرم پس از اهدا با آن رو به رو است صحبت شود.

مواردی مانند محرمانه ماندن اطلاعات شخصی فرد و یا عدم تماس با فرزندان بیولوژیک. همچنین صحبت در مورد گیرنده اسپرم در صورتی که فرد را بشناسد. همچنین اگر اهدا کننده دارای شریک زندگی باشد، حضور او نیز در جلسات مشاوره توصیه می گردد.

بررسی اطلاعات شخصی و روابط جنسی

فرد اهدا کننده اسپرم باید اطلاعات دقیقی از از فعالیت های جنسی، مصرف مواد مخدر، اطلاعات شخصی مانند ابتلا به انواع بیماری های عفونی همچون HIV، عادات شخصی، تحصیلات، سرگرمی ها و علایق خود را در اختیار بانک اسپرم قرار دهد.

مراحل اهدای اسپرم

بتدا در صورتی که کلیه تست های و ارزیابی های فرد اهدا کننده اسپرم با موفقیت انجام شد، فرد جهت درمان و یا مشاوره ارجاع داده خواهد شد و پس از انجام غربالگری های لازم، ضروری است تا فرم رضایت نامه توسط فرد تکمیل گردد و ضمن آن متعهد شود که هیچ گونه بیماری جنسی یا ژنتیکی ندارد و همچنین تعهد دهد که با کودکی که توسط اسپرم اهدایی او متولد می شود، تماسی نداشته باشد.

سپس باید نمونه اسپرم از فرد تهیه گردد. قبل از اهدای اسپرم، ضروری است که حداقل ۲ تا ۳ روز، از داشتن انزال (چه از طریق رابطه جنسی و چه با استمناء) خودداری گردد.

اهدای اسپرم معمولاً در بانک اسپرم و از طریق استمناء در یک اتاق خصوصی انجام می گردد و نمونه اسپرم در یک ظرف استریل ریخته می شود.

سپس نمونه فریز خواهد شد و حداقل به مدت شش ماه در قرنطینه نگهداری می شود. سپس فرد مجدداً از نظر داشتن بیماری های عفونی مانند HIV مورد بررسی و آزمایش قرار می گیرد و در صورت منفی بودن نتیجه آزمایشات، نمونه اسپرم از حالت فریز خارج شده و مجدداً از نظر کیفیت، تعداد و تحرک مورد ارزیابی قرار می گیرد. نمونه اسپرم بعضی از مردان طی فرآیند انجماد آسیب پذیرتر هستند و همچنین میزان این آسیب در بین نمونه های یک اهدا کننده و یا حتی در بین اسپرم های یک نمونه می تواند متفاوت باشد.

در صورتی که اسپرم های فرد اهدا کننده دارای کیفیت مطابق با استاندارد ها باشند، فرد مورد نظر به عنوان اهدا کننده اسپرم انتخاب می شود. لازم به ذکر است که اغلب بانک های اسپرم، از تعداد محدودی از اسپرم های یک فرد اهدا کننده استفاده می کنند اما با این حال شرایط در مراکز مختلف متفاوت است.