تنگی مجرای ادرار چه دلیلی دارد؟ و چطور تشخیص داده می شود؟

توجه داشته باشید که تنگی مجرای ادرار در واقع باریک شدن مجرای ادرار می باشد و می توان آن را لوله ای دانست که ادرار توسط آن از مثانه و بدن خارج خواهد شد. ایجاد یک زخم در مجرای ادرار در اثرالتهاب، عفونت یا آسیب ممکن است باعث ایجاد تنگی مجرای ادرار شده و جریان آن را مسدود یا کند نماید.

تنگی مجرای ادرار

بهتر است بدانید که وظیفه اصلی مجرای ادرار در مردان و زنان هدایت ادرار به خارج از بدن است و البته که در مردان نقش مهمی در انزال هم ایفا می کند. زمانی که زخم ناشی از تورم، عفونت یا آسیب مجرای ادرار را مسدود نماید و یا جریان ادرار را کاهش دهد فرد به اصطلاح دچار تنگی مجرای ادرار می شود و ممکن است با عوارض بی شماری روبه رو شود. همچنین به وجود آمدن اسکار و فیبروز در مجرای ادرار هم می تواند موجب باریکی مجرا شود که این تنگی به تدریج باعث محدود کردن جریان ادرار از مثانه به سمت بیرون شده و در نتیجه باعث به وجود آمدن مشکلات بسیاری مانند تورم، سوزش و عفونت ادراری خواهد شد. توجه داشته باشید که درمان تنگی مجرای ادرار معمولا با روش های جراحی و غیر جراحی امکان پذیر است اما در ابتدا بایستی علت اصلی بیماری تشخیص داده شود. به صراحت می توان گفت که عمدتا این مشکل در کودکان ختنه شده دیده می شود به گونه ای که بسیاری از اورولوژیست ها این عارضه را ناشی از ختنه نوزادی می دانند. یکی از علائم این مشکل پرش بیش از حد ادرار کودک و سوزش در زمان دفع ادرار می باشد که گاهی اوقات والدین به پزشک این موضوع را شرح می دهد که یک قطره خون در پایان ادرار روی لباس کودک می چکد و به همین خاطر کودک به دلیل این سوزش از ادرار کردن فراری است و تا حد امکان ادرار خود را نگه می دارد.

علائم:

دقت داشته باشید علائمی که در ادامه بیان کرده ایم عمدتا در آقایان بالاتر از ۵۰ سال به دلیل بزرگی خوش خیم پروستات مشاهده می شود اما باز هم در افراد جوان نشانه تنگی مجرا می تواند باشد:

• پخش شدن و یا پاشیدن به اطراف در حین ادرار کردن
• کاهش شدید جریان ادراری به ویژه در مقایسه با گذشته
• قطع و وصل شدن ادرار حین ادرار کردن
• تاخیر در شروع ادرار یعنی فرد می خواهد ادرار کند اما تا چندین ثانیه یا مدت کوتاه در توالت ادرار خارج نمی شود.
• زور زدن بیش از حد حین ادرار
• قطره قطره آمدن ادرار پس از اتمام ادرار و کثیف شدن لباس زیر
• زود زود به ادرار رفتن
• عفونت های مکرر ادرار
• قادر به نگه داشتن ادرار نباشد یعنی بیمار بایستی حین احساس ادرار بلافاصله به توالت برود.
• آبسه و تجمع عفونت در نشیمنگاه یا بیضه ها

علل:

همانطور که می دانید تنگی مجرای ادرای می تواند در اثر عوامل مختلفی رخ دهد که در ادامه سعی داریم به بیان برخی از آن ها به صورت کامل بپردازیم:

• آسیب به مجرای ادراری یا لگن از زیر بیضه ها مثل لگد
• سابقه جراحی سیستوسکوپی از طریق مجرای ادرار و وارد کردن یک اندوسکوپ و یا استفاده طولانی مدت از سوند فولی در مجرای ادرار برای خارج نمودن ادرار از مثانه
• سرطان مجرای ادرار یا سرطان پروستات
• پروستات بزرگ شده یا سابقه جراحی پروستات به منظور کاهش سایز غده پروستات در مردان
• سابقه پرتو درمانی به منظور درمان سرطان
• عفونت ها و بیماریهای مقاربتی جنسی

چگونگی تشخیص:

در ابتدا برای تشخیص این مشکل متخصص اورولوژی سوالاتی در مورد علائم بیماری و همچنین پرونده پزشکی فرد مطرح می کند. سپس معاینه فیزیکی را انجام داده و در صورت نیاز آزمایشات دیگری به منظور تشخیص علل اصلی تنگی مجرای ادرار، محل تنگی مجرا و میزان تنگی مجرا انجام خواهد شد که در ادامه به بیان این آزمایشات پرداخته ایم:

• آنالیز ادرار که در این نوع آزمایش نمونه ادرار جهت بررسی نشانه هایی از عفونت، خون و سرطان گرفته می شود.
• آزمایش جریان ادرار که معمولا قدرت و میزان جریان ادرار مورد بررسی قرار می گیرد.
• سونوگرافی لگن که عمدتا پس از انجام ادرار انجام می گیرد تا حضور ادرار در مثانه بررسی شود.
• آزمایش های MRI
• آزمایش X-ray
• سیتوسکوپی

درمان مجرای ادراری با جراحی:

به طور کلی جراحی مجرای ادرار که بدان جراحی باز نیز گفته می شود برداشتن تنگ یا بازسازی مجدد مجرای ادرار خواهد بود. در حالی که این روش بسیار پیچیده تر از سایر روش های درمانی است اما تصور می شود که بهترین نتایج طولانی مدت و کمترین میزان تکرار را دارد. جالب است بدانید که انواع مختلفی از جراحی مجاری ادرار وجود دارد که بر اساس محل تنگی در مجرا، شدت و علت ایجاد آن انجام می شود. این روش ممکن است با قرار دادن کانتر سوپراپوپیک که نوعی کانتر از طریق برش ایجاد شده و در شکم در مثانه قرار می گیرد، آغاز شود. حتی می تواند شامل برداشن بافت از داخل ران بیمار یا از آلت تناسلی مرد باشد. توجه داشته باشید که در صورت عدم نیاز به بافت جراح می تواند پس از بی حس شدن دارو ناحیه باریک شده در مجرای ادرار را آزاد نماید. زمانی که مجرای ادرار در معرض دید قرار گرفت می توان ناحیه دارای باریکه را باز کرد که عمدتا از بافت برداشت شده برای ایجاد مجرای خروجی بزرگ تر استفاده خواهد شد. به صراحت می توان گفت که اکثریت بیماران در طی چندین هفته پس از عمل جراحی قادر به بازگشت به فعالیت های عادی خود هستند، همچنین برخی از آن توانایی ادرار کردن بدون مشکل را به دست می آورند اما تعداد کمی هم در آینده خطر عود و بازگشت تنگی را خواهند داشت که به همین خاطر با توجه به علل ایجاد تنگی بهترین روش پیشگیری، جلوگیری از عوامل خطر مانند عفونت و سوند گذاری طولانی مدت خواهد بود. دقت داشته باشید که تنگی مجرای ادراری پس از جراحی برداشتن پروستات و یا در موارد سونداژ اطفال بسیار شایع بوده اما خوشبختانه اغلب تنگی ها سطحی هستند و به راحتی قابل درمان خواهند بود. همچنین ک اجتناب از سوند گذاری طولانی مدت استفاده از سونداژ متناوب به جای سونداژ دائم و استفاده از سوند های سیلیکونی به جای سوند لاتکس می تواند در کاهش شیوع تنگی مجرا موثر باشند. حدود ۲ تا ۱۰ درصد از بیماران اختلال نعوذ را در طول دوره نقاهت یا طولانی مدت تجربه خواهند کرد.

درمان غیر جراحی مجراری ادرای:

بهتر است بدانید که معمولا درمان غیر جراحی بسیار محدود است زیرا در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان و رفع مسدودی مجرای ادرار وجود ندارد و تنها درمان بالوه موثر بدون جراحی اتساع مجرار ادرار با استفاده از میله های خاص خواهد بود. در حالی که برخی از بیماران با این روش تا حدود تسکین پیدا می کنند اما بیشتر آن ها در طولانی مدت و به منظور پیشگیری از بروز عوارض احتمالی نیاز به جراحی خواهند داشت.