همه چیز درباره سندرم روانی دیوژن از نشانه ها تا روش تشخیص و درمان

سندرم دیوژن یا سندرم شلختگی یک نوع اختلال شخصیتی است که باعث شلختگی خانگی، خود غفلتی مفرط، بی تفاوتی، جامعه گریزی، انباشته کردن ناخواسته آشغال و حیوانات همراه با عدم شرمندگی می شود. ممکن است افراد مبتلا به سندرم دیوژن نوعی از علائم روان گسیختگی کاتاتونی را از خود بروز دهند. سندرم دیوژن یکی از انواع اختلال های رفتاری شخصیتی است که بیشترین تأثیر را بر روی افراد مسن می گذارد. این سندرم نوعی اختلال رفتاری است که معمولا در میان مردان و زنان مسن دیده می شود و هیچ تفاوتی میان آن ها در مبتلا شدن به این سندرم وجود ندارد. مهم ترین خصلتی که می توان در افراد مبتلا به سندرم روانی دیوژن مشاهده کرد، خارج شدن آن ها از زندگی و جامعه موجود در آن است.

افراد مبتلا به سندرم دیوژن به منظور مراقبت از خود زندگی تنها و جدا شده از جامعه را انتخاب می کنند و هیچ اطلاعی از اشتباه بودن انتخاب خود ندارند. در بسیاری موارد مشاهده می شود که افراد مبتلا به دیوژن به بیماری هایی نظیر پنومونی ابتلا می یابند. باید خاطر نشان ساخت در بیشتر مواقع این سندرم یا اختلال رفتاری با بسیاری از بیماری های روانی ارتباط مستقیم دارد که از شایع ترین آن ها می توان به افسردگی، اسکیزوفرنی، اختلال وسواس اجباری، اعتیاد، زوال عقل، اعتیاد به الکل و … اشاره کرد. در ادامه همراه ما باشید تا به بررسی علل، علائم، راه های تشخیص و درمان سندرم دیوژن بپردازیم.

سندرم دیوژن چیست؟

برخلاف تصور بسیاری از افراد، سندرم دیوژن یک بیماری نیست و حالتی است که در نتیجه اختلالات روانی ایجاد می شود. نکته حائز اهمیت در خصوص سندرم دیوژن این است که فرد به زباله ها و تمام چیزهایی که احتکار کرده است، وابستگی عاطفی پیدا کرده و حاضر به دور ریختن و ترک آن ها نیست. برخی متخصصان بر این باور هستند که این سندرم یک بیماری مستقل نیست، بلکه از عوارض دیگر اختلالات روانی می باشد. عدم احساس شرم از شرایط نامناسب زندگی یکی از مهم ترین ویژگی های افراد مبتلا به سندرم دیوژن است. زیرا این افراد از اشتباه بودن رفتار خود آگاهی ندارند.

مبتلایان به سندرم دیوژن به تدریج مراقبت از خود را فراموش می کنند و این عدم مراقبت در افراد مختلف مبتلا به این سندرم کاملا متفاوت است. گاهی این عدم مراقبت تا جایی ادامه می یابد که فرد بهداشت فردی خود مانند استحمام، مسواک زدن و اصلاح سر و صورت را کنار گذاشته و بوی بد بدن و دهان او باعث ناراحتی اطرافیانش خواهد شد. به گونه ای که در بسیاری موارد این جامعه و اطرافیان هستند که فرد را طرد می کنند. در بسیاری موارد مشاهده می شود که مبتلایان به این اختلال دچار آشفتگی ذهنی می شوند و قدرت نظم بخشی خود را کاملا از دست می دهند. به همین خاطر نمی توانند به امور ساده ای مثل نظم دادن به منزل، اتاق خواب و حتی ظاهر خود رسیدگی کنند. در نهایت این آشفتگی ذهنی به شلختگی در جهان درون و بیرون از فرد منجر خواهد شد.

جالب است بدانید این اختلال بیشتر در میان سالمندان، افراد مبتلا به جنون و کسانی که در یک مقطع از زندگی طرد یا ترک شده و محیط خانوادگی ثابتی نداشتند، شایع است.

نگاهی به تاریخچه سندرم روانی دیوژن

به صورت کلی منشاء این سندرم ناشناخته است. اما این اختلال نخستین بار در سال ۱۹۶۶ توسط کلارک ان منکیکار و همکارانش به رسمیت شناخته شد و با نام سندرم دیوژن به جهانیان معرفی شد. از آن تاریخ به بعد، نام این سندرم در جامعه روانپزشکی و ادبیات پزشکی متداول شد و بیش از آن به عنوان یک پدیده در رسانه های جمعی و میان مردم مطرح شد. توصیفات اولیه از این سندرم، توسط روانپزشکان و متخصصین جراحی عمومیت یافته است. نام سندرم دیوژن، از نام دیوژن سینوپی، فیلسوف کلبی و ساده زیست یونان باستان بر گرفته شده است که نقل است در آتن و در یک کوزه بزرگ (بشکه) زندگی می کرده است.

منابع مختلف نقل کرده اند که دیوژن هر روز در جستجوی انسان حقیقی به بازار می رفته است. بنابراین بعید به نظر می رسد عنوانی که برای این سندرم برگزیده شده است، عنوان درستی باشد. در حقیقت عنوانی که برای این سندرم انتخاب شده، غلط است. چرا که دیوژن زندگی زاهدانه ای داشت و از آن بسیار شادمان بود. هم چنین هیچ منبعی نیست که نشان دهد او نسبت به بهداشت شخصی خود بی اعتنا بوده است.

اصلی ترین دلایل ابتلا به سندرم دیوژن چیست؟

هنوز تحقیقات برای بهبود درک سندرم دیوژن در حال انجام است. بیشتر آنچه مردم در مورد این بیماری می دانند، از مطالعات موردی روانشناختی ناشی می شود. مطالعات موردی به جای گروه های بزرگ از افراد، بر روی افراد متمرکز است. به همین خاطر آن ها حجم نمونه کوچکی را ارائه می دهند. باید خاطر نشان ساخت که وجود یک یا چند عامل خطر، لزوما به معنای ابتلا به این بیماری نیست؛ بلکه حادثه ای خاص مانند مرگ همسر یا یکی از عزیزان یا هر اتفاقی که فرد آمادگی آن را ندارد، می تواند نقطه آغاز این بیماری باشد.

به صورت کلی علل یا عوامل خطر ابتلا به سندرم دیوژن می تواند شامل موارد زیر باشد:

• بیماری دمانس یا زوال عقل
• ژنتیک
• افسردگی
• برخی ویژگی ها مانند درونگرایی و داشتن سوء ظن
• سکته مغزی
• نارسایی قلبی
• سابقه بیماری روحی
• سابقه سوء مصرف مواد
• سابقه سوء استفاده جنسی در زندگی فرد
• مشکلات بینایی
• از دست دادن تحرک به دلیل آرتریت
• از دست دادن همدم و همراه یا مراقب مورد اعتماد
• برخی عوامل آسیب زا در زندگی مانند مرگ عزیزان، بیکاری، ورشکستگی، طلاق و اخراج

علائم و نشانه های سندرم دیوژن

نخستین علائم و نشانه های این اختلال کناره گیری از موقعیت های اجتماعی و اجتناب از دیگران را شامل می شود. از سوی دیگر احتمال دارد این افراد شروع به نشان دادن رفتارهای نامناسب، قضاوت ضعیف و تغییر در شخصیت نمایند. ممکن است مدت های طولانی پیش از تشخیص این اختلال را داشته باشید که تا حدی به دلیل انزوای شدید اتفاق می افتد. به صورت کلی علائم هشدار دهنده در فرد تشخیص داده نشده شامل موارد زیر است:

• بوی بد بدن
• ظاهر نامرتب
• سوء تغذیه
• کم آبی بدن
• موهات نامرتب و مات شده
• صدمات غیر قابل توضیح
• رشد بیش از حد ناخن های دست و پا
• بثورات پوستی ناشی از عدم رعایت بهداشت، شپش یا کک

در چنین شرایطی خانه فرد نیز نشانه هایی از پوسیدگی و بی توجهی را نشان خواهد داد. برخی از نمونه های این بی توجهی عبارتند از:

• بوی نامطبوع و ناخوشایند
• آلودگی برخی جوندگان مانند موش
• تجمع مقدار زیادی زباله در داخل و اطراف خانه

هنگامی که سندرم روانی دیوژن در فرد تشخیص داده می شود، معمولا همه یا بخشی از علائم زیر بروز خواهد کرد:

• احتکار بیش از حد وسایل و ابزارهای بی مصرف
• خود بی توجهی شدید
• انکار وضعیت خود
• تجمع بیش از حد وسایل
• محیط آلوده و بسیار کثیف
• امتناع از پذیرش کمک دیگران یا حمایت آن ها جهت تمیز کردن محیط زندگی
• عدم شرم یا خجالت در مورد محیط اطراف یا عدم تمیزی

راه های تشخیص سندرم روانی دیوژن

به طور کلی افراد مبتلا به دیوژن به ندرت از کسی درخواست کمک می کنند. در اغلب موارد اختلال های روانی این افراد توسط نزدیکان یا خانواده این افراد تشخیص داده می شوند. هم چنین امکان دارد تشخیص ابتدایی این سندرم به وسیله شکایت یکی از همسایگان اتفاق بیفتد. با این حال این سندرم دیوژن به عنوان یک بیماری طبقه بندی نمی شود. از دیگر تشخیص های این اختلال می توان به علائم زیر اشاره کرد:

• زوال عقل
• احتکار اجباری
• اسکیزوفرنی

به صورت کلی دو نوع سندرم دیوژن وجود دارد:

سندرم دیوژن اولیه: این نوع سندرم بدون وجود هیچ گونه علائم روانی دیگری تشخیص داده می شود.

سندرم دیوژن ثانویه: در این صورت، فرد مبتلا علاوه بر سندرم، بیماری روانی دیگری از جمله زوال عقل یا شیزوفرنی را نیز داشته است.

به منظور تشخیص این اختلال، پزشک به جستجوی سرنخ هایی در تاریخچه رفتاری و اجتماعی فرد می پردازد. هم چنین یک مددکار اجتماعی نیز می تواند در این زمینه کمک کند. با این حال تنها علائم شخصیتی کافی نیست و معمولا افراد دیگری از رفتارهای فرد مبتلا شکایت داشته اند. این بدان معناست که فرد مبتلا سابقه شکایت همسایگان یا دیگران علیه خود را داشته باشد. در حالت کلی در تشخیص این اختلال، آزمایش های فیزیکی و تصویربرداری هایی از مغز توسط PET و MRI می توانند به پزشک کمک کنند تا هر علت زمینه ای را که ممکن است قابل درمان باشد، شناسایی کند.

آیا سندرم دیوژن قابل درمان است؟

بهتر است بدانید در حال حاضر هیچ دارو یا درمان شناخته شده یا توصیه شده خاصی برای مدیریت اختلال دیوژن وجود ندارد. داروهای طراحی یا تجویز شده برای سایر اختلالات پزشکی می تواند علائمی مانند مانیا یا پارانویا را در فرد مبتلا به سندرم دیوژن کاهش دهد. در این میان عوامل روانشناختی نیز می تواند مورد توجه قرار بگیرد. چرا که آن ها اغلب به توسعه یا ادامه این اختلال منجر می شوند. در بسیاری مواقع درمان های روانپزشکی یا مشاوره نیز ضرورت دارد. این درمان ها در کنار دیگر سیستم های حمایتی طراحی شده برای درمان علل زیربنابی این سندرم بهترین کارکرد را دارند. به طور مثال، سرویس های نظافت و مراقبت شخصی می توانند از شدت علائم این سندرم کم کنند.

از آن جایی که افراد مبتلا به سندرم دیوژن از تنظیمات پزشکی واهمه دارند، درمان اغلب این افراد توسط کارکنان بخش مراقبت های اجتماعی یا مراقبان خانگی انجام می شود. لازم به ذکر است محدودیت های اخلاقی و قانونی می توانند درمان را بغرنج کنند. چرا که ممکن است این بیماران بر رد و دفع مداخلات پزشکی اصرار داشته باشند. از آن جایی که دیدگاه ها در خصوص بهداشت فردی و ایمنی در میان مردم و فرهنگ های مختلف، متفاوت است، ارزیابی و درمان برخی علائم این سندرم نیز می تواند دشوار باشد. در حقیقت روبرو شدن با موردهای این اختلال با حساسیت بالایی همراه است. چنانچه بیمار در نتیجه دخالت، احساس داوری، عدم امنیت یا مورد هجوم قرار گرفتن کند، احتمال دارد که بیشتر کمک ها را رد کرده و به رفتارهای گذشته خود باز گردد.

مراقبت از افراد مبتلا به سندرم دیوژن

اغلب افراد مبتلا به سندرم دیوژن از بیمارستان ها می ترسند. به همین خاطر بیشتر این افراد دریافت کمک را رد می کنند. هم چنین ممکن است آزمایشات و کمک های پزشکی را نیز رد کنند که در این شرایط به اقدامات قانونی نیاز خواهد بود. آن دسته از افرادی که درگیر مشارکت برای کمک به افراد مبتلا به این سندرم هستند، باید حساسیت زیادی به خرج دهند تا بتوانند تمام وضعیت را به طور مناسبی بررسی کنند.

اگرچه در خصوص مراقبت از این افراد حساسیت زیادی لازم است، نباید بیمار احساس کند که مورد قضاوت یا حمله واقع می شود. در مقابل فرد نباید دچار احساس عدم امنیت نیز شود. زیرا در این شرایط بیمار درخواست کمک را نمی پذیرد و به روال گذشته زندگی خود باز می گردد. لازم به ذکر است مراقبت از فرد مبتلا به دیوژن بسیار چالش برانگیز است. زیرا در بسیاری موارد فرد کمک سایرین و حتی خانواده خود را نمی پذیرد. از سوی دیگر انزوا و ترس از اجتماع باعث می شود که بیماری افراد مبتلا به سندرم دیوژن بسیار دیر تشخیص داده شود.

در حقیقت شخص مبتلا آرام آرام گوشه نشینی را به زندگی اجتماعی ترجیح می دهد و برای تحمل رنج کمتر و در امان ماندن از قضاوت مردم، خود را از دید آن ها پنهان می کند. به همین خاطر امکان دارد فرد مبتلا این اختلال را از سال های دور داشته باشد، اما علائم آن با گذشت زمان بروز کند.