آندومتریوز یکی از عوارض بارداری است که به درمان و توجه ویژه ای نیاز دارد. در حقیقت این عارضه زمانی اتفاق می افتد که سلول های مشابه سلول های رحم در جاهای دیگری از بدن یعنی خارج از رحم رشد می کنند. این شرایط می تواند با درد مزمن در ناحیه لگن همراه باشد و هیچ ارتباطی به بارداری ندارد. این بدان معناست زنانی که باردار نیستند نیز ممکن است به این بیماری دچار شوند. با این حال این سؤال مطرح می شود که چه ارتباطی میان آندومتریوز و بارداری وجود دارد؟ در ادامه مطلب قصد داریم به تمامی نکات پیرامون خطرات آندومتریوز در بارداری بپردازیم. توصیه می کنیم مطالعه این مطلب را از دست ندهید.
آندومتریوز چیست؟
بسیاری از تحقیقات نشان داده اند که بیماری آندومتریوز بیش از ۱۰ درصد از زنان در سنین باروری را تحت تأثیر قرار می دهد. زمانی که یک شخص مبتلا به آندومتریوز است، یک سری سلول شبیه به سلول هایی که رحم را پوشانده اند، در قسمت های دیگر بدن شروع به رشد می کنند. از مهم ترین این مکان ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- روی مثانه
- بر روی لوله های رحمی
- خارج از دیواره رحم
- پشت یا روی تخمدان ها
- روی روده و یا سمت راست روده
به یاد داشته باشید که آندومتریوز می تواند دیگر قسمت های بدن را نیز درگیر کند، با این حال طبق آمارهای پزشکی موارد مذکور بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار خواهند گرفت. ضایعات آندومتریوز در مقابل چرخه قاعدگی واکنش نشان می دهند. این بدان معناست که این بافت در هر ماه ضخامت یافته و تجزیه می شود و یا این که دچارخونریزی خواهد شد. با این وجود، این بافت قادر به خارج شدن از واژن نیست. به همین خاطر خون در بدن محبوس شده و درست مانند یک توپ کوچک می شود. در نهایت می تواند به درد، التهاب و دیگر علائم در بدن فرد منجر شود. هم چنین ممکن است آندومتریوز موجب چسبندگی لگن و ایجاد درد در این ناحیه شود.
بارداری چه تأثیراتی بر آندومتریوز دارد؟
بارداری با اثرات متفاوتی بر روی هر خانم مبتلا به آندومتریوز همراه است. جالب است بدانید احتمال دارد بسیاری از زنان مبتلا به این بیماری هنگامی که باردار می شوند، دردهای ناشی از این بیماری را کمتر حس کنند. به این خاطر که دیگر پریود نمی شوند. افزایش سطح هورمون پروژسترون در دوران بارداری هم می تواند به بهبود علائم این عارضه کمک کند. تحقیقات مختلف نشان داده اند پروژستین که نسخه ای مصنوعی از پروژسترون است، درد آندومتریوز را در ۹۰ درصد از خانم ها به حداقل می رساند. در حقیقت پروژستین یک درمان استاندارد برای آندومتریوز محسوب می شود.
پروژسترون طبیعی بدن که در بارداری افزایش می یابد نیز می تواند در بسیاری از خانم ها با اثرات مشابه پروژستین همراه باشد. با این حال همه افراد درگیر آندومتریوز در بارداری بهبودی را تجربه نمی کنند و ممکن است دردها به قوت گذشته ادامه داشته باشند.
چه بسا در برخی موارد حتی بارداری می تواند علائم آندومتریوز را در برخی زنان وخیم تر نماید. این شرایط بیشتر به خاطر فشار بیش از حد بر روی رحم در حال بزرگ شدن است که بر روی مناطق آندومتریوز فشار ایجاد می کند و باعث تشدید درد می شود. مورد دیگری که می تواند علائم آندومتریوز را در دوران بارداری بدتر کند، افزایش هورمون استروژن است که ضایعات بیشتری در آندومتریوز ایجاد می کند. حتی اگر بارداری به تسکین دردهای این بیماری کمک کند، علائم آندومتریوز بعد از شروع مجدد قاعدگی پس از زایمان، مجدد نمایان می شوند. با این حال شیردهی نیز می تواند این دردها را تا حدودی به تعویق بیندازد. تحقیقات مختلف نشان می دهند که بارداری، آندومتریوز را درمان نمی کند و فقط ممکن است در مدت بارداری علائم بیماری را کاهش دهد.
آیا آندومتریوز در بارداری خطرناک است؟
در پاسخ به این سؤال که آیا اندومتریوز در بارداری خطرناک است یا نه بهتر است بگوییم یکی از عوارض این بیماری، نازایی یا ناباروری است. در حقیقت اگر اندومتریوز در آناتومی لگن اختلال ایجاد کند و باعث به وجود آمدن کیست های بزرگ تخمدان یا چسبندگی شدید رحم شود، به نازایی در خانم ها منجر خواهد شد.
علاوه بر این احتمال دارد آندومتریوز باعث ترشح هورمونی مواد التهابی شود. در این صورت با اثرات منفی بر روی تخمک گذاری همراه است. در نتیجه باعث نازایی خواهد شد. درصد بارداری با آندومتریوز به شدت این بیماری بستگی خواهد داشت. زیرا ۷۰ درصد از خانم هایی که به این بیماری مبتلا شده اند، بدون هیچ گونه مشکلی بارداری را تجربه کرده اند. البته با درمان درست و به موقع، امکان بارداری با اندومتریوز نیز وجود دارد؛ اما نمی توان درصد مشخصی برای آن تعیین کرد.
آندومتریوز در بارداری چه خطراتی دارد؟
همان طور که اشاره کردیم احتمال دارد عوارض این بیماری در برخی بارداری ها شدیدتر شود که باعث آزار مادر می شود. با این حال خوشبختانه بسیاری از افراد مبتلا به آندومتریوز می توانند بارداری سالم و بدون عارضه ای را تجربه کنند. هیچ آزمایش نظارتی و درمان خاصی برای افرادی که باردار هستند و آندومتریوز دارند، وجود ندارد. با این حال، ابتلا به آندومتریوز می تواند خطر عوارض زیر را تا حدودی افزایش دهد:
۱. سقط جنین
طبق تحقیقی که در سال ۲۰۱۷ صورت گرفته است، داشتن آندومتریوز می تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد. کمردرد، گرفتگی شدید و یا خونریزی در دوران بارداری می تواند از علائم سقط جنین باشند. به همین خاطر در صورت مشاهده هر کدام از این علائم بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
۲. جفت سر راهی
نتایج یک تحقیق در سال ۲۰۱۶ ثابت می کند که ابتلا به آندومتریوز در دوران بارداری می تواند به طرز چشمگیری خطر جفت سر راهی را افزایش دهد. جفت سر راهی زمانی به وجود می آید که جفت در جای نادرستی از رحم قرار می گیرد و همه یا قسمتی از دهانه رحم را می پوشاند. جفت سر راهی ممکن است جنین و مادر را هنگام زایمان در معرض خطر قرار دهد. زنی که جفت سر راهی دارد می بایست نوزاد خود را از طریق سزارین به دنیا بیاورد. اصلی ترین نشانه جفت سر راهی خونریزی واژینال به رنگ قرمز روشن است. در صورت مشاهده این علامت هرچه سریع تر به اورژانس مراجعه کنید یا با پزشکتان تماس بگیرید.
۳. پره اکلامپسی
در سال ۲۰۱۷ یک مطالعه در دانمارک صورت گرفت که طبق آن زنان باردار مبتلا به آندومتریوز بیشتر در معرض خطر پره اکلامپسی قرار دارند. مهم ترین علائم پره اکلامپسی شامل موارد زیر است:
- سردرد
- فشار خون بالا
- درد زیر دنده ها
- مشکل در دیدن یا تغییرات بینایی
- تورم صورت یا حالت نامتوازن در صورت
چنانچه هرکدام از علائم فوق را تجربه کردید، می بایست پزشک خود در جریان بگذارید. پزشک علائم را بررسی می کند تا در صورت تشخیص پره اکلامپسی اقدامات درمانی و مراقبتی لازم هرچه سریع تر صورت گیرند.
۴. زایمان سزارین
طبق تحقیقات صورت گرفته، ابتلا به آندومتریوز می تواند نیاز به زایمان سزارین را بیشتر کند. همان طور که می دانید در زایمان سزارین در صورت عدم امکان زایمان واژینال، از روش جراحی در ناحیه شکم برای به دنیا آوردن نوزاد استفاده خواهد شد.
۵. زایمان زودرس
مطالعات نشان می دهند که داشتن آندومتریوز می تواند خطر زایمان زودرس را افزایش دهد. زایمان زودرس به این معنا است که نوزاد پیش از هفته ۳۷ بارداری متولد شود.
راه های تشخیص آندومتریوز در بارداری
نکته حائز اهمیت این است که تشخیص اندومتریوز می بایست توسط متخصصان صورت گیرد. در حال حاضر متخصصان از روش های مختلفی برای تشخیص این بیماری استفاده می کنند. بیماری آندومتریوز به خاطر وجود ضایعاتی که در داخل رحم ایجاد می کند، تشخیص داده می شود. روش تشخیص آندومتریوز مشتمل بر معاینه واژینال، معاینه لگن، لاپاراسکوپی، سونوگرافی واژینال و ام آر آی است. روش های معاینه کمک بسیار زیادی به تشخیص این بیماری خواهند کرد. یکی از روش های تشخیص این بیماری انجام ام آر آی است. در این روش احشای مجاور به خوبی تشخیص داده می شوند.
درمان های بی خطر آندومتریوز در بارداری
بسیاری از پزشکان برای درمان آندومتریوز در شرایط عادی از درمان های هورمونی استفاده می کنند. این درمان ها، دستگاه های داخل رحمی (IUD)، قرص های پروژستین و قرص های ترکیبی حاوی استروژن و پروژستین را شامل می شوند. با این حال استفاده از این موارد می تواند با خطراتی در دوران بارداری همراه باشد. گاهی پزشک برای از بین بردن ضایعات آندومتری از جراحی هایی مثل لاپاراسکوپی استفاده می کند. البته انجام جراحی در بارداری امکان پذیر نخواهد بود. بهتر است برای کنترل این بیماری در دوران بارداری از روش های زیر استفاده کنید:
- مصرف مسکن های بدون نسخه (OTC) با تأیید پزشک یا ماما
- خوردن غذاهای غنی از فیبر برای کاهش علائم روده مثل یبوست
- انجام ورزش های ملایم مثل یوگا یا حرکات کششی برای کاهش کمر درد
- می توانید به کمک پدهای گرم کننده یا حمام های گرم، گرفتگی عضلات خود را تسکین دهید. البته آب داغ نباید به هیچ عنوان با رحم تماس پیدا کند.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟
بسیاری از خانم های مبتلا به آندومتریوز به کمک پزشک خود بارداری و زایمان خوب و سالمی را تجربه می کنند. هم چنین بسیاری از خانم ها در دوران بارداری یا در دوران شیردهی با کاهش علائم این بیماری مواجه می شوند. با این وجود علائم این بیماری در برخی موارد ثابت مانده یا بدتر می شود که بهتر است تحت مراقبت پزشک باشد. مشورت با پزشک در خصوص چگونگی کنترل علائم آندومتریوز در دوران بارداری بسیار ضرورت دارد. چرا که در این مدت بسیاری از گزینه های درمانی سنتی ایمن نخواهند بود.
