زعفران، خواص و کاردبردها

• مقدمه

ادویه زعفران که با نام طلای سرخ و یا سلطان ادویه های جهان شناخته می­شود، دارای خواص متعدد و اعجاب آوری برای سلامتی می­باشد. این گیاه ارزشمند به دلیل ویژگی­های منحصر به فرد، دارای محبوبیت بالایی در بین مردم جهان می­باشد و در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می­گیرد . کشورهایی چون ایران، افغانستان، چین، هند، اسپانیا، ایتالیا و یونان از تولیدکنندگان اصلی این گیاه محسوب می­گردند.  اما خواستگاه اصلی زعفران، کشور ایران می­باشد و در حال حاضر بیش از 85 درصد از زعفران دنیا در این کشور تولید میگردد و به 46 کشور جهان نیز صادر میگردد. گردش مالی این محصول در دنیا که نزدیک به 8 میلیارد دلار است، بیانگر ارزش بالای این گیاه میباشد. غالب این محصول به صورت زعفران بسته بندی شده و بخش دیگر در قالب عصاره، چای و یا مکمل های زعفران عرضه می­گردد.

• کاربردهای زعفران

بخش مورد استفاده گل زعفران، کلاله این گیاه میباشد. در هر گل، تنها سه عدد کلاله قابل برداشت وجود دارد و از این رو برای تولید یک کیلوگرم زعفران، به حدود 200 هزار گل زعفران نیاز میباشد ، از این رو یکی از دلایل قیمت بالای زعفران، عملکرد کم محصول در هر متر مربع میباشد. گیاه زعفران به دلیل مواد موثره ارزشمند، دارای عطر، طعم و بوی فوق العاده ای می­باشد. زعفران دارای حدود 150 ترکیب می­باشد، اما سه ماده موثره اصلی این گیاه عامل ایجاد خواص ویژه زعفران میباشد. پیکروکسین به عنوان عامل طعم، سافرانال عامل عطر و رایحه و در نهایت کروسین که باعث ایجاد رنگ این گیاه میگردد درایا اثرات مفیدی برای سلامتی نیز می­باشند. همچنین وجود آنتی اکسیدان ها و کارتنوئیدها نیز سبب افزایش کیفیت و خواص زعفران می­گردد. زعفران در صنایع زیر مود استفاده قرار میگیرد:

• آرایشی و بهداشتی
• صنایع غذایی و نوشیدنی­ها
• صنعت رنگ سازی طبیعی
• صنعت داروسازی

البته از خواص و ویژگی های این محصول می­توان به صورت خانگی نیز استفاده نمود. در کشورهای مختلف مردم از این محصول برای عطر، طعم و تزئین غذا و یا تهیه شیرینی استفاده می­نمایند و همچنین تهیه شربت خانگی زعفران برای استفاده از خواص آن برای سلامت امری متدوال میباشد.

• زعفران برای سلامتی انسان

یکی از مهم­ترین کاربردهای زعفران در تولید داروها و مکمل­های گیاهی و طبیعی می­باشد. مواد موثره موجود در زعفران باعث گردیده که فراورده­های زعفران مانند عصاره زعفران در تولید انواع محصولات حوزه سلامت با اهداف مختلف مورد استفاده قرار گیرد. برخی از مهم­ترین کاربردهای زعفران عبارتست از:

• ضد افسردگی

 2 ماده موثره مهم زعفران با نام کروسین و سافرانال، دارای اثر ضد افسردگی می­باشند. بر اساس مطالعات صورت گرفته، اثر زعفران در مهار استرس و افسردگی، مشابه با داروی شیمیایی فلوکستین می­باشد. قطره خوراکی زعفران که با استفاده از عصاره این گیاه تولید میشود، برای کاهش درمان افسردگی و کاهش استرس مفید و موثر است.

• ضد سرطان

سالانه بیش از ۸ میلیون نفر به مبتلایان سرطان در دنیا اضافه می شود و استفاده از مواد طبیعی جهت پیشگیری از این بیماری حائز اهمیت میباشد. دانشمندان به دنبال توسعه تولید داروهای ضد سرطان با عوارض جانبی کمتر میباشند. قرص زعفران و یا گرانول زعفران از جمله این داروهای تولید شده در جهان برای پیشگیری از زعفران میباشد.

• پیشگیری و درمان آلزایمر

کروسین موجود در زعفران، در پیشگیری از مرگ سلول های مغزی موثر می­باشد. همچنین زعفران سبب افزایش سطح سروتنین در مغز میگردد، که این ماده پیشگیری کننده از ایجاد آلزایمر میباشد. بر اساس مطالعات بالینی، اثر کپسول زعفران با داروهای شیمیایی  ممانتین و دانپزیل در مهار آلزایمر برابری میکند، البته بدون داشتن عوارض جانبی محصولات شیمیایی.