اختلال طیفی اوتیسم، زیرگروهی از اختلالات رشدی و عصبی است که توسط نقایصی در تعاملات اجتماعی، مهارت-های ارتباطی و انعطاف پذیری رفتاری مشخص میشوند
. افراد این طیف از نظر سطح عملکردی به دو دسته ی عملکرد بالا و پایین تقسیم میشوند که افراد دارای عملکرد بالا معمولا از نظرهوش و عملکردهای گرامری و زبان شناختی طبیعی اند، اما مشکلاتی در زمینه ی زندگی روزانه و مستقل زندگی کردن دارند.
بسیاری از ویژگیهای کلیدی و مشکلات رفتاری کودکان اوتیستیک نتیجه ی اختلال عملکرد اجرایی است، عملکرد اجرایی یک اصطلاح کلی برای تواناییهای ذهنی مثل برنامه ریزی، حافظه ی کاری، کنترل تکانه، مهار، آمایه انتقال و نیز توانایی شروع و اجرای عملکرد است. این مهارت معمولا نقش اساسی در رشد احساسی، اجتماعی، شناختی و رفتاری کودک از آغاز تولد دارد. بنابراین اگر چنین اختلالاتی از همان کودکی ارزیابی و درمان شوند میتوان از بسیاری از مشکلات رفتاری کودکان اوتیستیک جلوگیری کرد.
به دلیل اینکه عوامل مختلفی در ایجاد نقایص عملکرد اجرایی در اختلالات اوتیستیک نقش دارد، هیچ درمان منفردی برای این نقایص وجود ندارد. ۷۰درصد افراد دچار اوتیسم با عملکرد بالا در دورهای از زندگیشان دارو مصرف میکنند اما دارو نقایص ارتباطی و اجتماعی کلیدی را در افراد تغییر نمیدهد تنها توانایی کودک را برای سود بردن از درمانهای دیگر بالا میبرد. از طرفی دیگر به علت عوارض جانبی ناشی از مصرف طولانی مدت این داروها، عمدتا خانواده ها ترجیح میدهند برای رفع مشکلات عملکرد اجرایی کودکان خود از خدمات توانبخشی شناختی استفاده کنند.
از سوی دیگر کارکردهای اجرایی نیاز به وجود ارتباطات گسترده ساختاری و عملکردی بین نواحی مختلف در لوبهای مغزی دارد. تحقیقات اخیر نشان میدهند، شواهدی مبنی بر این گسستگی ها در لوب گیجگاهی میانی وجود دارد. علاوه بر آن ضعف بیشتری در کورتکس پره فرونتال داخلی که در عملکرد اجرایی درگیر است در کودکان دچار اختلال وجود دارد. بنابراین با در نظر گرفتن این مشکلات، امروزه فرم نسبتا جدیدی از درمان برای تغییر دادن عملکرد مغزی در اختلال اوتیستیک، به نام نوروفیدبک ارائه شده است.
نوروفیدبک یک سیستم درمانی پیچیده و روشی ایمن وغیرتهاجمی است که رشد و تغییر در سلولهای مغزی را ارتقاء میدهد. در این روش ابتدا بیمار را از فعالیت غیرطبیعی امواج مغزی اش آگاه کرده سپس هروقت توانست فعالیت مدنظر را مطابق با ناهنجاری اش مهار یا تقویت کند، به وی پاداش داده میشود.
نکته ای که حائز اهمیت میباشد این است که رفتارهای افراد این طیف به طور گستردهای متفاوت است و هیچ توافق کلی وجود ندارد که بیان کند یک رفتار خاص به علت ناهنجاری خاصی در الکتروآنسفالوگرافی است بنابراین لازم است به منظور طراحی موفقترین پروتکلهای درمانی نوروفیدبک، از هر فردی به طور اختصاصی الکتروآنسفالوگرافی کمی شود بدین صورت که ارزیابیهای دقیقی بر اساس دستگاه الکتروآنسفالوگرام کمی از کودک به عمل می آید تا نواحی از مغز که نیازمند مداخله است به طور اختصاصی مشخص گردد.
شروع به تحقیق در Jarusiewicz در سال ۲۰۰۲ ورد اثرات نوروفیدبک در کودکان دچار اوتیسم کرد و متوجه کاهش ۲۶ درصدی رفتار اوتیستیک طبق گزارش والدین در مقایسه با کاهش ۳ درصدی در گروه کنترل شد. نتایج و همکاران در سال ۲۰۰۸ در زمینه ی Kouijzer پژوهش های اثرات نوروفیدبک روی عملکردهای اجرایی کودکان دچار اوتیستیک نیز نشان داد که به دنبال ۴۰ جلسه درمان در طی ۳ماه، ظرفیتهای اجرایی کودکان پیشرفت قابل ملاحظه ای نسبت به گروه کنترل داشته است. در مقایسه با اکثر مداخلات از جمله مداخلات دارویی، نوروفیدبک با توجه به دورهی درمانی کوتاه، غیاب عوارض جانبی و تاثیر آن بر امواج و روابط مغزی، مزایای زیادی دارد. با توجه به روند تحقیقات تاکنون، نوروفیدبک ابزار امیدبخشی در درمان کودکان دچار اختلال اوتیستیک است. و روی امواج مغزی در سطح کورتیکال اثر میگذارد و تغییرات در سطح رفتار نیز بازتابی از تغییرات در سطح مغز است.
در پژوهشی که در دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی تهران صورت گرفت تاثیرات مثبت نوروفیدبک به وضوح روی عملکردهای شناختی کودکان مبتلا به اوتیسم مشاهده شده است. تحقیقات انجام شده تاکنون بیشتر در زمینه ی تاثیر نوروفیدبک بر اختلالات رفتاری بیماران اوتیسم بوده و کمتر به مباحث شناختی و عملکردهای اجرایی پرداخته اند.
در مطالعه ی ذکر شده تاثیر پروتکلهای درمانی نوروفیدبک که برای هر فردی متناسب با نقشه ی مغزی وی به طور اختصاصی طراحی شده است را بر عملکرد اجرایی کودکان اوتیستیک بررسی میکند سپس پاسخهای آمایه انتقال و برنامه ریزی به دست آمده با استفاده از تستهای ویسکانسین و برج لندن را بررسی و تحلیل می کنند. بررسی آمایه انتقال خود مشتمل بر تعداد پاسخهای درست و زمان کلی انجام تست است که از مجموعه نتایج این حوزه ها، توانایی انتقال پذیری توجه در کودکان مبتلا به اوتیسم با عملکرد بالا بعد از درمان نوروفیدبک بررسی شد. نتایج به دست آمده نشان داد که نوروفیدبک اثر قوی بر توانایی انتقال پذیری و برنامه ریزی کودکان اوتیستیک دارد.
کودکان اوتیستیک دامنه گستردهای از علائم دارند و رویکردهای متعددی برای درمان آنها وجود دارند و هیچ توافقی برای تعیین بهترین تمرینات درمانی وجود ندارد. اما بسیاری از رویکردهای درمانی اثربخش در کودکان اوتیستیک از جمله نوروفیدبک، توسط روانشناسان ارائه میشود. درواقع نوروفیدبک یک مدل درمانی برای تغییر یا اصلاح فرآیندهای شناختی، احساسی و فیزیولوژیکال در بیماران اوتیسم است. نتایج مطالعات نشان میدهد که نوروفیدبک طی جلسات مختلف مغز را برای فعالیت با الگوی مناسب پرورش میدهد.
برای اطلاعات بیشتر به وب سایت کلینیک اعصاب و روان راه احیاء مراجعه کنید.
مشاوره رایگان نوبت گیری آنلاین
