با بهداشت روانی و تغییرات دوران بلوغ پسران آشنا شوید!
نوجوانی یکی از مهمترین و پرارزشترین دوران زندگی هر فرد محسوب می‌شود زیرا سر آغاز تحولات و دگرگونی‌های جسمی و روانی در اوست و بلوغ نقطه عطفی در گذر زندگی او از مرحله کودکی به بزرگسالی است. بر اساس تعریف سازمان جهانی دوره نوجوانی به گروه سنی ۱۰ تا ۱۹ سالگی اطلاق می‌شود و در اکثر کشورهای جهان به خصوص کشورهای درحال توسعه بخش قابل توجهی از جمعیت را نوجوانان تشکیل می‌دهند. با توجه به این واقعیت که نوجوانان، پدران و مادران فردا هستند پرداختن به مسائل بهداشتی‌شان (به خصوص بهداشت روان آنان) نه فقط برای خود آنها بلکه برای خانواده‌ها، جامعه و نسل آینده سودمند است و در برنامه توسعه هر کشوری می‌بایست به مسائل آنها توجه خاص شود.
همینطور که بزرگتر میشوید، تغییرات زیادی در شما اتفاق می‌افتد، مخصوصاً وقتی به بلوغ نزدیک میشوید. بلوغ زمانی است که بدنتان شروع رشد و تغییر می‌کند. در این زمان در دخترها سینه‌هایشان رشد می‌کند و عادت‌ماهیانه می شوند که نشانه این است که دارند زن می‌شوند.
اما پسرها از کجا باید بفهمند که دارند کم‌کم مرد می‌شوند؟
برای پسرها فقط یک یا دو اتفاق نیست که نشان می‌دهد کم‌کم بزرگ می‌شوند. بزرگ شدن شما نشانه‌های زیادی دارد، مثل رشد کردن بدنتان، تغییر کردن صدایتان و موهایی که همه جای بدنتان رشد می‌کند. بلوغ در بیشتر پسرها بین ۹ تا ۱۴ سالگی شروع می‌شود. اما به خاطر داشته باشید که بلوغ زمانی شروع می‌شود که آمادگیش را داشته باشید و هر پسری با سرعت مخصوص خودش رشد می‌کند.
در زیر به یکسری سوالات که ممکن است در این مورد در ذهنتان داشته باشید، جواب می‌دهیم:
چرا دخترها قدبلندتر از من هستند؟
احتمالاً متوجه شده‌اید که بعضی از دخترهایی که می‌شناسید بلندقدتر از پسرها هستند. اما احتمالاً دیده‌اید که در بزرگسال‌ها، مردها معمولاً قدبلندتر از زن‌ها هستند. جریان چیست؟
موضوع این است که دخترها معمولاً زودتر از پسرها وارد بلوغ می‌شوند—و قد می‌کشند—زیرا این تغییرات در آنها معمولاً بین ۸ تا ۱۳ سالگی اتفاق می‌افتد. اما اکثر پسرها تا سن ۹ تا ۱۴ سالگی وارد بلوغ نمی‌شوند. به همین دلیل است که طی این دوران دخترها معمولاً قدبلندتر از پسرها هستند. اما در آخر کار قد پسرها معمولاً از دخترها بالاتر می‌زند. اما خیلی مهم است که به یاد داشته باشید ژنتیک نقش مهمی در قد دارد. پس اگر مادر و پدرتان هر دو قدبلند هستند، احتمالاً شما هم قدبلند خواهید شد. و اگر مادر و پدرتان تقریباً قد کوتاه باشند، شما هم احتمالاً همانطور خواهید شد. اما هیچ چیز قطعی نیست. باید صبر کنید تا ببینید چه می‌شود اما اگر نگران هستید می‌توانید با دکترتان هم در این مورد حرف بزنید. یادتان باشد، همه مردها قد بلند نمی‌شوند. هیچ ورزش یا قرص جادویی هم نیست که بتواند شما را قد بلند کند. اما با فعالیت و داشتن تغذیه خوب می‌توانید به بدنتان کمک کنید خوب و سالم رشد کند.
کی بدنم عضله ای می‌شود؟
در دوران بلوغ بعضی از پسرها بعد از دیدن بدن دوستانشان نگران بدنشان می‌شوند. مثلاً پسرهای زیادی نگران عضله‌ای شدن بدنشان هستند. ممکن است پسرهایی را دیده باشید که عضلات سینه‌شان رشد کرده است. بعضی‌های دیگر شانه‌هایشان پهن شده و خیلی‌ها هم لاغر و نحیف به نظر می‌رسند. یادتان باشد که بلوغ با برنامه خودش اتفاق می‌افتد. پس جای هیچ عجله‌ای نیست و ممکن است رشد عضلات شما کمی دیرتر اتفاق بیفتد. شاید بد نباشد که برای کمک به بزرگتر شدن بدنتان کمی تمرینات بدنسازی انجام دهید. خیلی مهم است که بدانید که اگر به بلوغ رسیده باشید، این تمرینات عضلات شما را شکل می‌دهد اما عضله بیشتری برایتان درست نمی‌کند. خوردن غذاهای مغذی و فعال بودن (مثل دوچرخه‌سواری کردن، شنا کردن و ورزش کردن) به شما کمک می‌کند بدنی قوی و متناسب داشته باشید. به وقتش وارد دوران بلوغ میشوید و می‌توانید عضله‌سازی هم بکنید.اگر تصمیم به انجام تمرینات بدنسازی دارید، اول دکترتان را از موضوع باخبر کنید. ممکن است او توصیه‌هایی برای شما داشته باشد. اگر دکترتان اجازه انجام این تمرینات را به شما نداد، می‌توانید راههای دیگری برای ورزش کردن پیدا کنید.
اگر دکترتان بدنسازی را به شما پیشنهاد کرد، این چند نکته به دردتان می‌خورد: • حتماً از یک مربی خوب استفاده کنید. بهتر است یک مربی خوب نحوه درست انجام تمرینات و حرکات بدنسازی را به شما آموزش دهد. این باعث می‌شود قدرت بیشتری به دست آورید و دچار آسیب دیدگی هم نشوید. • از وزنه‌های سبک‌تر استفاده کنید. مربی مقدار وزنه مناسب شما را معرفی می‌کند. استفاده از وزنه‌های سنگین موجب آسیبدیدگی می‌شود و باعث می‌شود مجبور شوید مدتی دست از ورزش بکشید. • تکرار کنید. بهتر است که از وزنه‌های سبک اما در تکرارهای زیاد استفاده کنید تا اینکه بخواهید با وزنه سنگینی فقط یک یا دو تکرار انجام دهید. • استراحت کنید. حداقل یک روز در میان به بدنتان استراحت دهید.
آیا زیاد یا کم به دخترها فکر می‌کنم؟
دختری در همسایگیتان هست که وقتی عصرها از مدرسه به خانه برمی‌گردید در کوچه مشغول بازی می‌بینید. وقتی به شما سلام می‌کند، احساس خاصی به شما دست می‌دهد، کمی دستپاچه میشوید و کف دست‌هایتان عرق می‌کند. وقتی شب برای خواب به تختتان می‌روید، آخرین فکرتان همیشه درمورد اوست. روزهای دیگر هم همینطور. با خودتان فکر می‌کنید، “چرا چنین احساسی دارید؟” احتمالاً از او خوشتان آمده است.ممکن هم هست دوستتان درمورد دختری که فکر می‌کند خیلی خوشگل است، حرف بزند. کلی درمورد او و اینکه چقدر بامزه جوک تعریف می‌کند حرف بزند. این را هم می‌گوید که خیلی او را دوست دارد. شما فکر می‌کنید، “چرا من نمی‌توانم درمورد یک دختر اینطوری حرف بزنم و تعریف کنم؟ آیا اصلاً باید اینکار را بکنم؟” هر پسری علایق خاص خودش را دارد و در دوران بلوغ بعضی از پسرها خیلی روابط دوستانه‌ای با دخترها پیدا می‌کنند و بعضی از آنها برای حرف زدن با دخترها دچار اضطراب می‌شوند. فکر کردن درمورد کسی که دوستش دارید یکی از اتفاقات عادی دوران بلوغ است. و اگر احساس می‌کنید که از هیچ دختری خوشتان نمی‌آید هم هیچ اشکالی ندارد. بالاخره یکی را پیدا می‌کنید که از او خوشتان بیاید.اما چرا چنین احساسی دارید؟ هورمون‌هایی که در بدنتان وجود دارد فعال‌تر شده‌اند. درنتیجه، احساساتتان بیشتر شده است. این احساسات ممکن است سردرگمتان کنند یا حتی باعث ترستان شوند. این کاملاً طبیعی است زیرا وارد یک دوره جدیدی از زندگیتان میشوید.حرف زدن با دوستتان یا یک بزرگتر مثل برادر یا خواهرتان کمک می‌کنند که کمتر گیج شوید. بزرگترها تجربه بیشتری نسبت به شما دارند و می‌توانند توصیه‌های خوبی به شما بکنند.
برای موهای بدنم چه اتفاقی افتاده است؟
رشد موهای بدن در دوران بلوغ خیلی زیادتر می‌شود. بعضی از پسرها متوجه می‌شوند که روی صورتشان—دور چانه و پشت لبشان—مو درمی‌آید. موهایی هم روی سینه، زیربغل و در قسمت آلت جنسیتان رشد می‌کند. یادتان باشد که هیچ جای نگرانی نیست چون مو هم یکی از راه‌هایی است که بدنتان به شما می‌گوید کم‌کم مرد میشوید. به این دلیل در این قسمت‌های بدنتان مو درمی‌آید که هورمون‌هایتان به بدنتان می‌گوید آماده تغییر است. بعضی از هورمون‌هایی که این رشد مو را تحریک می‌کنند در غده آدرنال (غده فوق‌کلیوی) تولید می‌شوند. هورمون‌های دیگری هم از غده هیپوفیز (غده‌ای نخود شکل که در پایین مغزتان قرار دارد) ترشح می‌شوند. این هورمون‌ها در جریان خون حرکت کرده و باعث می‌شوند که بیضه‌هایتان بزرگتر شوند و هورمون دیگری که تستوسترون نام دارد و باعث می‌شود در قسمت تناسلیتان، زیربغلتان و روی صورتتان هم مو دربیاید را تولید کنند. لازم نیست که برای این موهای تازه رشد کرده کاری کنید. بعدها که نوجوان شدید و موهای روی صورتتان بیشتر و ضخیم‌تر شدند می‌توانید با والدینتان صحبت کرده و آنها را بتراشید.
آیا بو می‌دهم؟
احتمالاً می‌دانید که عرق چیست اما چطور این اتفاق می‌افتد؟ عرق وقتی گرمتان می‌شود از سوراخ‌های ریزی روی پوستتان بیرون می‌آید.
بدن شما دمای ۳۷ درجه سانتیگراد را دوست دارد. اگر از آن گرمتر شود، دیگر خوشش نمی‌آید و بخاطر همین عرق می‌کند. عرق از پوست بیرون می‌آید و بعد تبخیر می‌شود (یعنی از مایع به بخار تبدیل می‌شود) و این باعث می‌شود که بدنتان خنک‌تر شود. بعضی وقت‌ها این عرق بو می‌دهد. در دوران بلوغ، هورمون‌های شما مدام کار می‌کنند و به همین خاطر است که زیاد عرق می‌کنید و بعضی وقت‌ها بدنتان بو می‌گیرد. اما چه چیزی باعث این بو می‌شود؟ عرق کاملاً از آب و مقدار خیلی کوچکی از مواد‌شیمیایی به اسم آمونیاک و اوره و همچنین نمک و قند تشکیل شده است (آمونیاک و اوره وقتی بدنتان پروتئین‌ها را تجزیه می‌کنند به وجود می‌آید). عرق به خودی خود خیلی بو نمی‌دهد اما وقتی با باکتری‌های روی پوست شما برخورد می‌کند (که همه دارند) بودار می‌شود. اما چطور می‌توانید کاری کنید که عرقتان بو ندهد؟ اول اینکه باید مرتب حمام کنید و بدنتان را بشویید، مخصوصاً بعد از ورزش که خیلی عرق می‌کنید. همچنین می‌توانید برای زیربغلتان از اسپری استفاده کنید. اسپری‌ها بوهای مختلفی دارند و اسپری‌هایی هم هستند که بدون بو هستند. خیلی‌ها بعد از حمام قبل از اینکه لباس‌‌هایشان را بپوشند اسپری می‌زنند چون بعضی از اسپری‌ها روی لباس لک ایجاد می‌کنند. اگر استفاده از اسپری مشکلتان را حل نکرد بهتر است که با دکترتان در این‌باره صحبت کنید.
آلت تناسلیم چرا شَق می‌شود؟
شق شدن آلت تناسلی زمانی اتفاق می‌افتد که با خون پُر می‌شود. در این زمان‌ها آلت تناسلیتان بزرگتر شده و صاف می‌ایستد. این اتفاق وقتی پسرها به دوران بلوغ نزدیک می‌شوند بیشتر می‌افتد و کاملاً هم طبیعی است. شق شدن آلت تناسلیتان ممکن است هر زمانی اتفاق بیفتد. ممکن است یک روز چندین بار اتفاق بیفتد و یک روز اصلاً اتفاق نیفتد. به سنتان، بلوغ جنسیتان، مقدار فعالیتتان و مقدار خوابتان هم بستگی دارد. حتی ممکن است موقع خوب هم افتاق بیفتد. بعضی‌وقت‌ها وقتی از خواب بیدار میشوید ممکن است متوجه شوید که لباس‌زیر و ملحفه‌های تختتان خیس شده است. ممکن است فکر کنید که جایتان را خیس کرده‌اید اما این امکان هست که انزال شبانه برایتان اتفاق افتاده باشد. این یعنی وقتی خواب بوده‌اید مایع منی (همان مایعی که اسپرم در آن است) از آلت تناسلیتان خارج شده است. مایع منی هم از مجرای خروجی مثانه‌تان یعنی همان جایی که ادرارتان خارج می‌شود بیرون می‌آید. این عمل انزال نامیده می‌شود.
این اتفاق زمانی می‌افتد که تستوسترون بیشتری در بدنتان تولید می‌شود. این تغییر درست مثل همان عادت‌ماهیانه شدن دخترهاست. نشانه این است که در حال رشد هستید و بدنتان می‌خواهد برای روزی که قرار است مرد شوید آماده شود. مایع منی حاوی اسپرم است که می‌تواند تخمک‌های زن را باردار کند و فرایندی را شروع کند که موجب به دنیا آمدن بچه می‌شود.
بااینکه بعضی پسرها ممکن است از این اتفاق احساس خجالت یا گناه کنند اما هیچ کاری از دست شما برنمی‌آید. این اتفاق تقریباً برای همه پسرها زمان‌هایی در طول دوران بلوغ یا حتی بزرگسالی می‌افتد. اما اگر در آلت تناسلی یا بیضه‌هایتان احساس درد داشتید، حتماً باید به دکتر مراجعه کنید.
ممکن است احساس کنید که دوست ندارید برای همچنین مشکلی دکتر بروید اما بهتر است که مشکلاتی مثل این را با پزشک در میان بگذارید و این کار دکترهاست که به شما کمک کنند از بدنتان مراقبت کنید.آشنا شدن با پدیده‌های جدید در زندگی، انسان را از بار هیجانی همراه آن پدیده که غالبا اضطراب و آشفتگی است می‌رهاند، مطالعات روانشناختی نشان داده است که تاثیر منفی عوامل استرس‌زا که همراه با آگاهی قبلی است بسیار کمتر از زمانی است که عوامل استرس‌زا ناگهان و بدون مقدمه به انسان وارد می‌شوند. در زمینه برخورد با پدیده بلوغ جنسی و تغییرات جسمانی و روانی متعاقب آن هر اندازه آگاهی نوجوانان ما بیشتر باشد نتایج مبحث این مرحله از زندگی در مسیر آینده نوجوان بیشتر است. آگاهی نداشتن و یا عدم آگاهی کامل و صحیح، نوجوانان را گیج و سردرگم می‌کند و این حالات نتایج منفی و زیانباری بدنبال خواهد داشت.
والدین و مربیان وظیفه دارند اطلاعات کافی در خصوص تغییراتی که در طول و به دنبال بلوغ جنسی در نوجوان اتفاق می‌افتد به تدریج و با استمرار ارائه کنند. عدم ارائه اطلاعات کافی و صحیح در مورد بلوغ باعث می‌شود که نوجوان از منابع دیگر که معمولا انحرافی است، اطلاعات کسب کند و این اطلاعات غلط می‌تواند او را به انحراف کشاند. والدین و مربیان از یک تا دو سال قبل از بلوغ کامل نوجوان می‌بایستی اقدامات زیر را انجام دهند. – او را آماده کنند که به زودی و بتدریج تغییراتی را در جسم و روان خود احساس خواهد کرد. – به طرق مختلف او را مطمئن کنند که تغییرات ایجاد شده طبیعی است. – از اینکه این تغییرات در او شروع شده به او تبریک بگویند و خاطرنشان کنند که دوره جدیدی در زندگی او آغاز شده است. – به او یادآوری نمایند که این تغییرات در جهت تکامل فردی و قدمی بسوی اجتماعی شدن اوست به همین دلیل وظایف فردی و اجتماعی جدیدی برای او منظور شده است. – خاطرنشان کنند که این تغییرات قطعا شروع می‌شود اما زمان دقیق و مشخصی ندارد؛ بنابراین اگر دیرتر از دیگران هم شروع شود یک امر طبیعی است . – به او بگویند که تغییرات جسمانی همراه با تغییرات روانی خواهد بود این تغییرات روانی در سه بعد هیجانی، خلقی و رفتاری اتفاق می‌افتد. نکته مهم در دوره بلوغ برقراری ارتباط صحیح با نوجوان است. کودک دلبند دیروز شما با تغییراتی که درجسم و روانش روی می‌دهد پا به دوران بزرگسالی می‌نهد.
او اینکه می‌خواهد هویت جدیدی را برای خودش به دست آورد، طبیعی است که در برقراری رابطه با او مشکلاتی برای شما بوجود آید. برای این که روابط شما والدین و مربیان با فرزند یا دانش‌آموز نوجوانشان صمیمانه‌تر و گرمتر باشد، لازم است که به نکات زیر توجه کنید. پذیرش نوجوانان: گام اول برای ایجاد و تحکیم یک رابطه دوستانه و صمیمی با نوجوان این است که او را با همه کمی‌ها و کاستی‌هایش قبول داشته باشید. کاستی‌های رفتاری او را همچون نقاط قوت و توانایی‌هایش بپذیرد و او را به عنوان فردی که دارای استقلال، سلیقه‌های خاص و عقاید قابل ارائه است، نگاه کنید. احساساتش را پذیرفته و اعتماد به نفس او را با کم اهمیت جلوه دادن اشتباهات و تقدیر از کارهای پسندیده‌اش بالا ببرید. نوجوانانتان را درک کنید: درک و برداشت از زندگی و مسائل آن متفاوت از برداشتی است که نوجوان دارد. او زندگی را به ساده‌ترین وجه ممکن می‌نگرد، بطوری که عقایدش برای شما پوچ و مسخره است. نسبت به عقایدش بی‌اهمیت نباشید وی را مورد تمسخر قرار ندهید. چرا که این استهزاء به تداوم رابطه عاطفی با فرزندان لطمه می‌زند. ارتباط را دو طرفه کنید: در بسیاری از اوقات و به دلایل گوناگون ممکن است شما والدین و مربیان به نوجوان بگویید که چه بکند و چه نکند و از او توقع حرف شنوی نیز داشته باشید.
این برخورد با نوجوان که حاکی از ارتباط یک طرفه، معیوب و غیر قابل دوام است، منجر به سرکشی و عصیان نوجوان در برابر دستورات شما می‌شود و به رابطه عاطفی و صمیمانه بین شما و او لطمه می‌زند. در این مواقع بهترست در برخورد با نوجوان، هر زمان که سخنی را گفتید از او نیز سخنی بشنوید و نظر او را نسبت به وظایف محوله‌اش جویا شوید. از دادن پند و اندرز مستقیم خودداری کنید: نوجوانان از شنیدن نصیحت و اندرز مستقیم و اینکه آنها را یکجا ارائه کنید و اشکالات رفتاری و گفتاری‌شان را تذکر بدهید گریزان هستند. نوجوانان اعمال خود را بی‌نقص می‌دانند و تحمل شنیدن پند و اندرز از جانب شما را ندارند. جهت اصلاح رفتار، آنها را بطور غیر مستقیم نسبت به اعمال و رفتار نادرست‌شان آگاه کنید و خودتان الگویی برای آنها باشید تا با پیروی از رفتار و گفتار شما روش صحیح برخورد را فرا گیرند.
آزادی عمل به نوجوانتان بدهید همچنان که به کودک نوپا اجازه می‌دهیم تا گاهی خود به تنهایی راه رفتن را امتحان کند و دفعاتی هم به زمین افتد، باید به نوجوان هم اجازه داد که تا حدودی پیامدهای رفتارهایش را تجربه کند و طعم برخی سختیها را چشیده و برای زندگی مقاوم شود. برای ارتباط با نوجوان وقت کافی بگذارید: نوجوانان نیازمند توجه هستند، آنها می‌خواهند صحبت کنند. اعتراض کنند و از هیجانات و اتفاقاتی که در مدرسه می‌افتد و یا از دوستانشان می‌شنوند، حرف بزنند؛ هر چه زمان این ارتباط با شما به عنوان مادر، پدر و یا مربی بیشتر باشد خرسندی آنها بیشتر شده و امکان ارتباط نادرست و غلط آنها کمتر خواهد شد. توجه به تاثیر مشکلات اجتماعی: مشکلات اجتماعی تاثیرات ناخوشایندی بر نوجوانان دارد. عدم مداخله شما والدین و مربیان در بهبود شرایط اجتماعی، تاثیر تلاش‌هایتان را در خانه و مدرسه کمرنگ می‌کند. انرژی سرشار نوجوانان نیاز به تخلیه دارد:
در این سنین نوجوان دارای انرژی فراوان جسمانی است، بخشی از این انرژی در غریزه جنسی نهفته است که در شروع دوران نوجوانی به طریق مقبول اجتماع قابلیت ندارد. نوجوان مقادیر دیگری از انرژی جسمانی خود را به صورت رفتارهای پرخاشگرانه مبارزه طلبی، حادثه‌جویی و .. تخلیه می‌کند. تشویق نوجوانان به انجام ورزشهای مختلف، شرکت در فعالیتهای الگوسازی برای آنان و تحریک آنها بر همانندسازی با آن الگوها باعث می‌شود تا آنها انرژی خود را به طریق منطقی تخلیه کنند. وضعیت تحصیلی نوجوان را پیگیری کنید: در این سنین ممکن است که فرزند شما نسبت به درس اظهار بی‌علاقگی نماید و به اموری مثل افراط در ورزش کردن، رسیدگی به سر و وضع خود و … بپردازد، چنانکه می دانید پند، اندرز، سرزنش و مقایسه با دیگران کارساز نیست.. لذا علت بی‌توجهی او را نسبت به درس جستجو کرده و سعی در برطرف نمودن مشکل کنید. آموزش مهارت در برقراری روابط اجتماعی: نوجوانان در دوره بحران بلوغ نسبت به تعلق داشتن خود در گروه کودکان و یا بزرگسالان سردرگم می‌شوند و ممکن است که در میان جمع خانواده یا دوستان و آشنایان، رفتارهای بزرگتر از سن و یا گاهی کودکانه از خود بروز داده و روابط اجتماعی پسندیده‌ای برقرار نکنند، که با شرکت دادن فرزند نوجوانتان در جمع دوستان و آشنایان مهارت روابط اجتماعی او را افزایش دهید؛ مثلا با فرزند نوجوان خود به گردشهای دو نفره بروید و در بسیاری از روابط اجتماعی نظیر آشنا شدن با دیگران، خرید کردن از مغازه، پیدا کردن نشانی یک موسسه و درخواست انجام کاری از یک اداره با وی تمرین عملی کنید.
استقلال طلبی نوجوان: نوجوان می‌خواهد از قید و بندهای دوران کودکی که او را به خانواده‌اش متصل کرده است، جدا شود و الگوهای جدیدی را جایگزین آنان کند. از طرفی نیز شدیدا به خانواده وابسته است و می‌خواهد که توقعاتش را برآورده کنند. لذا حس استقلال‌طلبی خود را با مخالفت، مقاومت کردن و لجبازی با والدین و مربیان نشان می‌دهد و این نیاز نوجوان برای شما مشکل‌آفرین می‌شود. برای برخورد با این رفتار نوجوان، بهترست همیشه با او به لحنی صحبت کنید که احساس نکند برایش تصمیم‌گیری می‌کنید آزادی را به تدریج و متناسب با سنی که دارد به او عطا کنید و نظارت غیر مستقیم داشته باشید و اگر زمانی دریافتید که از آزادی شما، سوء استفاده کرده به او تذکر داده و او را متوجه اعمالش بکنید. بدانید که حذف آزادی، برای یک مدت کوتاه می‌تواند برایش آموزنده باشد
منبع: سلامت
