سقط ناخواسته جنین به معنای تمام شدن بارداری پیش از هفته بیستم است. در اکثر موارد سقط جنین در سه ماهه اول بارداری اتفاق می افتد. در این میان تنها ۱ درصد از سقط جنین ها بعد از هفته بیستم بارداری رخ می دهند که به این حالت سقط جنین دیررس می گویند. البته سقط جنین ارتباطی با داشتن مشکل باروری ندارد. بسیاری از خانم ها بعد از سقط، بارداری و زایمان طبیعی را تجربه می کنند. در ادامه مطلب به بررسی علائم و عوامل مؤثر بر سقط جنین خواهیم پرداخت.
مهم ترین علائم سقط جنین چیست؟
برخی از مهم ترین علائم سقط جنین عبارتند از:
- درد شکم
- گرفتگی عضلات
- خونریزی پیش رونده از خفیف به شدید
- کمر درد خفیف به شدید
در صورت مشاهده هر کدام از علائم بالا، هرچه سریع تر به پزشک و یا یکی از مراکز ارائه دهنده خدمات درمانی مراجعه کنید.
آشنایی با عوامل مؤثر بر سقط جنین
عوامل زیر می توانند احتمال خطر سقط ناخواسته جنین را در مادر افزایش دهند. این عوامل در ادامه ذکر شده است:
بیماری های مزمن
بسیاری از بیماری های مزمن مانند مشکلات انعقادی خون، دیابت کنترل نشده، بیماری های مرتبط با سیستم ایمنی و یا اختلالات هورمونی نظیر سندرم تخمدان پلی کیستیک می توانند یکی از عوامل مؤثر بر سقط ناخواسته جنین باشند.
سن مادر
با بالا رفتن سن مادر، احتمال بروز اختلالات کروموزومی در جنین افزایش می یابد که می تواند به سقط ناخواسته جنین منجر شود. این احتمال در میان زنان ۴۰ ساله دو برابر خانم های ۲۰ ساله است.
مشکلات رحم یا دهانه رحم
عواملی نظیر چسبندگی شدید رحمی، ناهنجاری های رحمی مادرزادی، دهانه رحم ضعیف یا کوتاه غیر طبیعی که از آن به نارسایی دهانه رحم یاد می شود، می توانند خطر سقط جنین را افزایش دهند. رابطه میان سقط جنین و فیبروئید بسیار چالش برانگیز است. البته معمولا فیبروئید مشکل خاصی را ایجاد نمی کند.
سابقه سقط جنین
خانم هایی که سابقه بیش از دو سال سقط جنین را داشته اند، بیشتر از دیگران در معرض خطر سقط جنین قرار دارند.
عفونت
تحقیقات مختلف نشان داده است که دچار شدن به عفونت هایی نظیر اوریون، سرخجه، سرخک، پاروویروس، ایدز، سیتومگالوویروس، گنوره و برخی عفونت های مشخص می توانند به سقط ناخواسته جنین منجر شوند.
آزمایشات غربالگری تشخیصی تهاجمی
جالب است بدانید بسیاری از آزمایشات تشخیصی در طول دوران حاملگی مثل نمونه برداری از پرزهای جفتی و آزمایش آمنیوسنتز که با هدف تشخیص ناهنجاری های کروموزومی جنین مورد استفاده قرار می گیرند، احتمال دارد که خطر سقط جنین را به میزان زیادی افزایش دهند.
سابقه مشکلات ژنتیکی و یا نقص های مادرزادی
در صورتی که خانم باردار، همسر او و یا خانواده آن ها درگیر مشکلات ژنتیکی، سابقه حاملگی با نقص شناخته کروموزومی جنین و یا تولد نوزادی با نقص مادرزادی باشد، احتمال بروز سقط جنین وجود دارد.
چاقی و اضافه وزن
در حال حاضر بسیاری از مطالعات ارتباط میان اضافه وزن و سقط جنین را ثابت کرده اند.
مصرف دارو
برخی داروها ارتباط مستقیمی با افزایش سقط جنین دارند. به همین خاطر ابتدا بهتر است در خصوص بی خطر بودن این داروها در طول دوران بارداری اطمینان حاصل کنید. علاوه بر این داروهایی که پیش از اقدام به بارداری یا قبل تر از آن استفاده شده نیز می توانند خطر سقط جنین را افزایش دهند. این مسئله در خصوص همه داروهای نسخه دار و بدون نسخه و حتی در مورد داروهای ضد دردی مانند آسپرین و یا ایبوپروفن صدق می کند.
مصرف دخانیات و نوشیدنی های الکلی
سیگار کشیدن، مصرف نوشیدنی های الکلی و استفاده از مواد مخدر در طول دوران بارداری می تواند احتمال سقط جنین را افزایش دهد. بسیاری از مطالعات رابطه میان مصرف بیش از حد کافئین و بالا رفتن خطر سقط جنین را تأیید می کنند.
سموم محیطی
برخی فاکتورهای محیطی وجود دارند که خطر سقط جنین را افزایش می دهند. این داروها آرسنیک، سرب، برخی مواد شیمیایی صنعتی مانند بنزن، فرمالدهید، اتیلن اکساید و حجم زیاد پرتوها یا گازهای بیهوشی را شامل می شوند.
عوامل مرتبط با پدر
مطالعات چندانی در خصوص ارتباط پدر با افزایش خطر سقط جنین وجود ندارد. با بالا رفتن سن پدر، احتمال سقط نیز افزایش می یابد. امروزه بسیاری از مطالعات حول این محور قرار دارند که یک اسپرم تا چه میزان می تواند در معرض آسیب قرار بگیرد، اما همچنان توانایی بارور کردن تخمک را داشته باشد. برخی مطالعات نشان می دهند پدرانی که در معرض تماس مستقیم با سرب، جیوه، حشره کش ها و برخی مواد شیمیایی صنعتی قرار دارند، بیشتر از دیگران در معرض سقط جنین قرار می گیرند.
اصلی ترین دلایل سقط جنین چیست؟
بسیاری از سقط های ناخواسته و زودهنگام به دلیل ناهنجاری های جنین مانند ناهنجاری های کروموزومی رخ می دهند. سقط ناخواسته می تواند به خاطر بسیاری از بیماری ها اتفاق بیفتد. در این میان سقط هایی که دیرتر اتفاق می افتد، احتمال دارد که به خاطر رشد نامناسب جفت، تیروئید، دیابت، نارسایی و یا ضعف دهانه رحم و واکنش سیستم ایمنی مادر رخ دهند.
هم چنین بسیاری از آسیب های فیزیکی به مادر می تواند به سقط جنین منجر شود. از طرفی در بارداری های بالای ۳۵ سال، مواردی که مادر درگیر بیماری های زمینه ای نظیر دیابت یا تیروئید بوده و در شرایطی که مادر سابقه حداقل سه سقط متوالی داشته است، باز هم خطر سقط جنین وجود دارد. در این شرایط مادر نیازمند مراقبت های ویژه است.
سقط جنین چگونه تشخیص و درمان می شود؟
ابتدا پزشک نسبت به انجام معاینه لگن و یا آزمایش سونوگرافی جهت تأیید سقط جنین اقدام می کند. در صورتی که سقط به طور کامل انجام شده و رحم کاملا تمیز باشد، درمان دیگری نیاز نخواهد بود. اما گاهی اوقات رحم به طور کامل تمیز نمی شود. در این شرایط به عمل کورتاژ، اتساع و یا استخراج نیاز است. در طول هر کدام از این روش ها دهانه رحم باز شده و جفت باقی مانده یا بافت از رحم جدا شده و ساکشن می شود. به طور معمول ظرف مدت ۴ الی ۶ هفته دوره پریودی شروع می شود.
در صورتی که سقط جنین تأیید نشد، اما هم چنان علائم سقط را داشتید، پزشک چند روز استراحت را برای شما تجویز می کند. حتی ممکن است ۱ شب در بیمارستان بستری شوید. با توقف خونریزی، به راحتی می توانید به فعالیت های روزمره خود ادامه دهید. چنانچه دهانه رحم گشاد شده باشد، احتمال دارد که ناکارآمدی دهانه رحم تشخیص داده شده و عمل سرکلاژ و یا بستن دهانه رحم تجویز شود.
اگر یک خانم تجربه بیش از دو سقط متوالی را داشته باشد، احتمال دارد که به آزمایش ژنتیک، آزمایش خون و یا دارو نیاز باشد. برخی از روش های تشخیصی قابل استفاده جهت بررسی دلایل سقط مکرر عبارتند از:
- بیوپسی آندومتر
- لاپاراسکوپی: روشی که در طول آن پزشک به کمک یک دستگاه نوری اندام های لگنی را مشاهده می کند.
- هیستروسکوپی: آزمایشی که در طول آن پزشک با دستگاهی نازک و شبیه به تلسکوپ داخل رحم را مشاهده می کند.
- هیستروسالپینوگرام: انجام اشعه ایکس از رحم و لوله فالوپ
