نگاهی به زندگی پروین اعتصامی شاعر مشهور ایرانی

پروین اعتصامی یک شاعر معروف ایرانی بود کـه در سبک مناظره شعر سرود. او بـه عنوان «معروف ترین شاعر زن ایران» شناخته می شود. او درسال ۱۲۸۵ در تبریز بـه دنیا آمد ودر سال ۱۳۲۰ در تهران درگذشت. او از کودکی زبان‌هاي‌ فارسی، عربی و انگلیسی را آموخت و از هفت سالگی شعر نوشت.

او در زمینه‌هاي‌ اخلاقی، اجتماعی و تعلیمی شعر سرود و از هنرهای شخصیت‌بخشی، تخیل و تمثیل استفاده کرد. او تنها یک دیوان شعر دارد کـه شامل ۶۰۶ شعر در قالب‌هاي‌ مختلف اسـت.

کودکی پروین اعتصامی

پروین اعتصامی در تاریخ ۲۵ اسفند سال ۱۲۸۵ خورشیدی در خانه‌اي در محله ششگلان تبریز ودر کوچه‌اي بـه همین نام، متولد شد. پدرش یوسف اعتصامی آشتیانی «اعتصام‌الملک» از رجال نامی و نویسندگان و مترجمان معروف اواخر دوره قاجار بود. پروین از کودکی بـه واسطه پدرش با فرهنگیان و ادیبان ان زمان ارتباط داشت و از کسانی چون ملک‌الشعرای بهار و دهخدا درس ادبیات گرفت.

در همان کودکی زبان‌هاي‌ فارسی، عربی و انگلیسی را زیر نظر پدرش آموخت و بعد بـه مدرسه آمریکایی «ایران کلیسا» رفت. او از دانش‌آموزان ممتاز بودو مدتی هم در همان مدرسه بـه تدریس ادبیات فارسی و انگلیسی پرداخت. او در سن ۷ سالگی بـه همراه خانواده بـه تهران مهاجرت کرد.

مطالب مشابه: شعرهای زیبا از پروین اعتصامی شاعر مشهور معاصر

خانواده پروین اعتصامی

خانواده پروین اعتصامی از خانواده‌هاي‌ هنرمند و فرهنگی ایران بود. پدرش یوسف اعتصامی آشتیانی «اعتصام‌الملک» یکی از نویسندگان و مترجمان معروف دوره قاجار بود کـه مدیر و موسس ماهنامه بهار نیز بود. مادرش اخترالملوک اعتصامی «شوری» یکی از شاعران دوره قاجار بود کـه در سبک شعر عاشقانه و مذهبی سرود. پروین دو برادر و یک خواهر داشت.

برادر بزرگترش ابوالفتح اعتصامی یکی از مترجمان و نویسندگان ایران بود کـه کتاب تاریخچه زندگانی پروین اعتصامی را نوشت. برادر کوچکترش فضل‌الله اعتصامی یکی از مهندسان و معماران ایران بود کـه در طراحی و ساخت برخی از بناهای تاریخی و معاصر ایران نقش داشت.

خواهرش رخساره اعتصامی یکی از شاعران و نویسندگان ایران بود کـه در سبک شعر طنز و اجتماعی سرود. پروین اعتصامی درسال ۱۳۰۹ با برادرزاده‌اش فضل‌الله اعتصامی ازدواج کرد، اما پس از چند سال بـه دلیل اختلافات فکری و عدم هماهنگی با همسرش از او جدا شد و فرزندی نداشت.

تحصیلات 

پروین اعتصامی تحصیلات اولیه‌اش را در خانه و زیر نظر پدرش یوسف اعتصامی آشتیانی، شاعر و مترجم معروف، بـه اتمام رساند. او زبان‌هاي‌ فارسی، عربی و انگلیسی را از کودکی آموخت و از هفت سالگی شعر نوشت. او سپس بـه مدرسه‌ي آمریکایی در تهران رفت ودر سال ۱۳۰۴ فارغ‌التحصیل شد. او در همان مدرسه بـه تدریس ادبیات فارسی و انگلیسی پرداخت و مدتی هم در کتابخانهٔ دانشسرای عالی تهران بـه کتابداری مشغول شد.

شعرهای معروف پروین اعتصامی

پروین اعتصامی بسیاری از شعرهای زیبا و معروفی سروده اسـت کـه در بین مردم ایران از محبوبیت بالایی برخوردارند. برخی از این شعرها عبارتند از:

1. شعر «محتسب» کـه در سبک مناظره اسـت و با طنز و هوشمندی، محتسب را بـه چالش می کشد. این شعر در دیوان اشعار پروین اعتصامی آمده اسـت. بخشی از این شعر بـه این شرح اسـت:

محتسب، مستی بـه ره دید و گریبانش گرفت
مست گفت اي دوست، این پیراهن اسـت، افسار نیست
گفت: مستی، زان سبب افتان و خیزان می‌روی
گفت: جرم راه رفتن نیست، ره هموار نیست
گفت: میباید تو را تا خانه قاضی برم
گفت: رو صبح آی، قاضی نیمه‌شب بیدار نیست
…

2. شعر «در دفتر ضمیر» کـه در سبک تمثیل اسـت و با استفاده از تصویرهای هنری، انسان را بـه تفکر درباره حقیقت خود و دنیا دعوت می کند. این شعر نیز در دیوان اشعار پروین اعتصامی قرار دارد. بخشی از این شعر بـه این صورت اسـت:

در دفتر ضمیر، چو ابلیس خط نوشت
آلوده گشت هرچه بطومار و دفتر اسـت
مینا فروش چرخ ز مینا هر انچه ساخت
سوگند یاد کرد کـه یاقوت احمر اسـت
از سنگ اهرمن نتوان داشت ایمنی
تا بر درخت بارور زندگی بر اسـت
…

3. شعر «در دست بانوئی» کـه در سبک تمثیل اسـت و با استفاده از مقایسه بین نخ و سوزن، نقش علم و عمل را در زندگی انسان نشان میدهد. این شعر هم در دیوان اشعار پروین اعتصامی آمده اسـت. بخشی از این شعر بـه این شکل اسـت:

در دست بانوئی، بـه نخی گفت سوزنی
کای هرزه‌گرد بی سر و بی پا چه می کنی
ما می رویم تا کـه بدوزیم پاره‌اي
هر جا کـه می رسیم، تو با ما چه می کنی
خندید نخ کـه ما همه ی جا با تو همرهیم
بنگر بـه روز تجربه تنها چه می کني
هر پارگی بـه همت من میشود درست
پنهان چنین حکایت پیدا چه می کنی
…

مطالب مشابه: اشعار زیبا از پروین اعتصامی | زیباترین شعرهای عاشقانه پروین اعتصامی

جوایز 

پروین اعتصامی یکی از شاعران برجسته و محبوب ایران بود کـه در زمینه شعر مناظره‌اي شهرت داشت. او در طول عمر هنری خود جوایز متعددی را از سازمان‌ها و نهادهای مختلف دریافت کرد. برخی از این جوایز عبارتند از:

1. جایزه ادبی لفن برگ:

این جایزه توسط انجمن ادبی لفن برگ بـه شاعران و نویسندگان برتر ایران اهدا می ‌شد. پروین اعتصامی درسال ۱۳۰۹ این جایزه را برای شعر «در دفتر ضمیر» کـه در سبک تمثیل اسـت، دریافت کرد.

2. جایزه ادبی پروین اعتصامی:

این جایزه توسط خانه کتاب ایران بـه صورت دو سالانه بـه آثار انتشار یافته در زمینه ادبیات داستانی بـه زبان فارسی در ایران اعطا میشود. این جایزه با هدف بزرگداشت مقام و شخصیت شاعر نامدار ایران پروین اعتصامی، رشد و اعتلای خلاقیت‌ها و آفرینش‌هاي‌ ادبی بانوان، ترویج و تقویت زبان فارسی در خارج از کشور، ایجاد پیوند بین ادبیات ملل بـه ویژه در حوزه جهان اسلام ؛ معرفی چهره‌هاي‌ شاخص زنان ادیب و پژوهنده و تقدیر از زنان در عرصه زبان و ادب فارسی هر ساله در سال روز تولد پروین اعتصامی برگزار می شود. این جایزه درسال ۱۳۸۳ آغاز بـه کار کرد و تا کنون هفت دوره از ان برگزار شده‌اسـت.

3. جایزه فیلم پروین اعتصامی:

این جایزه توسط انجمن سینمای جوانان ایران بـه صورت سالانه بـه بهترین فیلم‌هاي‌ ساخته شده توسط زنان ایرانی در زمینه‌هاي‌ مختلف از جمله انیمیشن، مستند، کوتاه و بلند اعطا می شود. این جایزه با هدف ارتقای سطح هنری و اجتماعی زنان فعال در عرصه سینما و تقویت روحیه خلاقیت و نوآوری ان‌ها، برگزار می شود4. این جایزه درسال ۱۳۸۵ آغاز بـه کار کرد و تا کنون شش دوره از ان برگزار شده‌اسـت.

سبک اشعار پروین اعتصامی

او در شعرهای خود از تمثیل، تخیل، شخصیت‌بخشی و طنز بهره میگرفت و موضوعات اخلاقی، اجتماعی و تعلیمی را مورد بحث قرار می‌داد. او همچنین از سبک خراسانی و عراقی نیز استفاده میکرد و اشعاری در قالب‌هاي‌ مثنوی، قطعه و قصیده داشت. اشعار پروین اعتصامی از شهرت بالایی در بین مردم ایران برخوردارند و بسیاری از ان‌ها بـه گوشهای ماندگار تبدیل شده‌اند.

پروین اعتصامی نامزد چه جایزه های بین المللی شد؟ 

او جایزه‌هاي‌ متعددی را در زمینه ادبیات دریافت کرد، اما بـه جایزه‌هاي‌ بین‌ المللی نامزد نشده بود. او بیشتر در ایران و کشور های اسلامی شناخته شده بودو در سایر نقاط جهان کمتر مورد توجه قرار گرفته بود. این ممکن اسـت بـه دلیل محدودیت‌هاي‌ سیاسی، فرهنگی و زبانی باشد کـه بر ترویج ادبیات فارسی در جهان تأثیر داشته‌اند.

اما این نباید از ارزش و جایگاه او در ادبیات ایران و جهان کاسته شود. پروین اعتصامی یکی از شاعران برجسته و ماندگار ایران بود کـه با استعداد و خلاقیت خود، آثاری زیبا و معنادار را بـه جا گذاشته اسـت. امیدوارم این پاسخ برای شـما مفید بوده باشد. 

آثار پروین اعتصامی

او تنها یک دیوان شعر دارد کـه شامل ۶۰۶ شعر در قالب‌هاي‌ مختلف اسـت. اشعار او موضوعات اخلاقی، اجتماعی و تعلیمی را مورد بحث قرار میدهد و از هنرهای تمثیل، تخیل و شخصیت‌بخشی بهره می برد. او همچنین جوایز متعددی را در زمینه ادبیات دریافت کرد.

ازدواج پروین اعتصامی

پروین اعتصامی درسال ۱۳۱۳ با پسر عموی پدرش، فضل‌الله اعتصامی کـه مهندس و معمار بود، ازدواج کرد. اما این ازدواج بـه دلیل عدم هماهنگی فکری و علاقه‌مندی‌هاي‌ متفاوت، طولانی نشد و پس از چند سال از هم جدا شدند. پروین اعتصامی فرزندی نداشت و تا آخر عمرش مجرد ماند.

علت فوت 

پروین اعتصامی درسال ۱۳۲۰ بـه علت ابتلا بـه بیماری حصبه درگذشت. حصبه یا همان سرخک یک بیماری عفونی و ویروسی اسـت کـه با تب بالا، ضعف عمومی، سردرد، گلودرد و طپش قلب همراه اسـت. این بیماری میتواند باعث آسیب بـه قلب، مغز، کلیه و مفاصل شود ودر صورت عدم درمان مناسب، مرگبار باشد

. برخی از منابع می گویند کـه فوت پروین اعتصامی بـه دلیل بی‌توجهی و اهمال پزشکانش رخ داده اسـت، زیرا بارها در مورد وخامت حال پروین بـه ان‌ها هشدار داده شده بود. پروین اعتصامی در سن ۳۵ سالگی در تهران درگذشت.

آرامگاه 

آرامگاه پروین اعتصامی کـه در صحن امام رضا «ع» در حرم حضرت معصومه «س» در قم واقع شده اسـت. پروین اعتصامی درسال ۱۳۲۰ بـه علت ابتلا بـه بیماری حصبه در تهران درگذشت ودر کنار پدر و مادرش بـه خاک سپرده شد.

مطالب مشابه: بزرگداشت پروین اعتصامی «25 اسفند »

در پایان

پروین اعتصامی بسیار باهوش بود چراکه او از کودکی زبان‌هاي‌ فارسی، عربی و انگلیسی را آموخت و اشعاری در موضوعات اخلاقی، اجتماعی و تعلیمی سرود.