اگر به پرورش و نگهداری کاکتوس علاقمند هستید انتخاب خاک مناسب کاکتوس در رشد آن حائز اهمیت است. در این مطلب با نکات و شرایطی راجع به خاک کاکتوس آشنا می شوید. تا بتوانید یکی از اصلی ترین نیازهای این گیاه جذاب را فراهم نمایید.
ویژگی های خاک مناسب کاکتوس
انتخاب خاک مناسب کاکتوس یکی از نکات اساسی در پرورش و نگهداری این گیاه محسوب می شود. کاکتوس ها گیاهان زیبا و جذابی هستند که طرفداران زیادی علاقمند به نگهداری آن هستند. بعضی از گونه های کاکتوس برای نگهداری در آپارتمان و منزل مناسب هستند.
تنوع و تعدد گونه های کاکتوس و خواص بسیار آن ها از جمله جذب اشعه های مضر سبب شده تا افراد زیادی به نگهداری حداقل یک گلدان کاکتوس در منزل خود ترغیب شوند. خاک کاکتوس تاثیر شایانی در کیفیت نگهداری و پرورش این گیاه داشته از این رو برای تمام افرادی که از کاکتوس در منزل نگهداری می کنند اهمیت دارد که بدانند چه خاکی برای کاکتوس مناسب است یا بهترین ترکیب خاک مخصوص گلدان چه ترکیبی باید باشد.
متاسفانه بیشتر افراد با مشکل نگهداری از کاکتوس ها روبرو هستند و نمی توانند مدت طولانی این گیاه را زنده نگه دارند. در نگهداری اصولی کاکتوس فاکتورهای اصلی متعددی وجود دارد که مهمترین آن انتخاب خاک مناسب است. در ادامه قصد داریم بیشتر در این رابطه صحبت نموده تا به پاسخ سوالاتی که در ذهن برای آشنایی با ویژگی های خاک مناسب کاکتوس دارید، برسید.
شناخت نیاز خاک کاکتوس
پیش از معرفی ترکیبات مناسب خاک کاکتوس لازم است نکات و شرایطی در مورد خاک این گیاه ارائه شود. دقت به این نکات در داشتن کاکتوسی سالم و زیبا اهمیت دارد. برای شناخت بهتر نیاز خاکی این گیاه حتما باید با انواع کاکتوس آشنا باشید. در این راستا به برخی نیازهای خاک کاکتوس اشاره می شود.
۱. خاک شبیه زیستگاه طبیعی کاکتوس
نکته مهم این است که بدانید با انتخاب خاک کاکتوس در حقیقت سعی در شبیه سازی زیستگاه طبیعی این گیاه را داریم. به نحوی که وقتی گیاه حس کند در زیستگاه طبیعی اش است، مقاومت بالایی از خود نشان می دهد و دیگر رخدادهای ناگهانی محیط از جمله تغییرات رطوبتی، دمایی و … را بیشتر تحمل می نماید. از سویی کاکتوس در شرایطی مشابه زیستگاه طبیعی رشد موزون و مناسب تری از خود نشان می دهد.
۲. مواد مغذی کافی داشته باشد.
از نکات دیگر در مورد نیاز خاکی گیاه کاکتوس این است که دارای مواد مغذی کافی و شن در بستر طبیعی باشند. البته خاک کاکتوس نباید خیلی غنی بوده از این رو کود دهی و تغذیه کاکتوس نسبت به سایر گیاهان فرق دارد.
۳. کمترین رطوبت را داشته باشد.
خاک کاکتوس باید خشک و فاقد رطوبت باشد. نواحی بومی بیشتر کاکتوس ها نقاطی هستند که در هوا و خاک کمترین رطوبت هم پیدا نمی شود. از این رو اهمیت دارد بعد از انتخاب خاک مناسب گیاه آن را در محلی قرار دهید که مرطوب نباشد و این رطوبت به خاک آن منتقل نشود. هر چند برخی از انواع کاکتوس به محیط مرطوب نیاز دارند.
۴. زهکشی بالایی داشته باشد.
از دیگر ویژگی مهم خاک کاکتوس قابلیت زهکشی و تخلخل بالای آن می باشد. این فاکتور موقعی اهمیت پیدا می کند که اضافات آب بعد از آبیاری به خوبی خارج شده ضمنا با جریان داشتن دایمی هوا در خاک و افزایش تبخیر، خشکی و فاقد رطوبت بودن را برای گیاه فراهم نماید. این ویژگی به عنوان عملی در پیشگیری از آلودگی گیاه به قارچ در انتخاب خاک کاکتوس اهمیت دارد.
۵. عدم بالا بودن اسیدیته
خاک مورد پسند کاکتوس ها خاک قلیایی با پی اچ ۶.۱-۷.۸ است. از این رو باید میزان اسیدیته خاک اندازه گیری شده و اگر میزان اسیدی بودن خاک بالا بود بایستی تعویض شود زیرا رشد کاکتوس در خاک غیر قلیایی تقریبا صفر می شود.
۶. عدم حضور ماسه خالی
هر چند بیشتر کاکتوس ها ترجیح داده به راحتی مرطوب و خشک شوند ولی استفاده از ماسه خالی به هیچ وجه برای گیاه مناسب نبوده زیرا ماسه ارزش غذایی ندارد و کشت کاکتوس در آن بعد از مدتی به مرگ گیاه منجر می شود.
۷. حضور موادی در خاک برای جذب رطوبت اضافی
کاکتوس رطوبت مورد نیازش را از خاک به دست می آورد. عمل جذب رطوبت توسط این گیاه بسیار بالا بوده و به علت گوشتی و آبدار بودن می توانند تا مدت زیادی این رطوبت را در برگ و ساقه ها نگه دارند. از این رو نیازی به باقی ماندن طولانی مدت و پرتراکم رطوبت در خاک گیاه نیست. از این رو حضور ترکیباتی مانند پیت در خاک برای حفظ رطوبت مطلوب در مدت زمان معین اهمیت دارد.
دقت کنید میزان استفاده از پیت در خاک به نوع کاکتوس یا محیطی که گیاه در آن قرار دارد بستگی داشته از این رو اگر کاکتوس از نوع بیابانی است یا در محیط مرطوب قرار دارد باید میزان استفاده از پیت را کاهش داد. ولی چنانچه کاکتوس از نوع استوایی و رطوبت دوست باشد یا این که محیطی که کاکتوس قرار داد بسیار خشک است می توان پیت بیشتری استفاده کرد. ولی بایستی مراقب خشک شدن کامل آن باشید.
تعویض خاک کاکتوس
یکی از نکات دیگر در نگهداری کاکتوس این است که خاک آن به تعویض نیاز دارد. وقتی علائمی از بی حالی، پژمردگی و از دست رفتن شادابی گیاه دیده شد موقع تعویض خاک کاکتوس رسیده است. اگر بروز این عوامل را محدود به خاک نامطلوب کاکتوس بدانید عدم تعویض به موقع خاک سبب بروز بیماری هایی برای گیاه می شود که ممکن است آن زمان برای نجات گیاه و تعویض خاک دیر شده باشد.
استفاده اولیه از خاک نامناسب در کاشت یا اثرات منفی ناشی از نگهداری غیر اصولی مثل بروز قارچ به خاطر آبیاری بسیار یا تاثیر خواص خاک در اثر کوددهی نادرست اگر به حدی نباشد که سبب نابودی گیاه شود، تعویض خاک لازم است. البته باید بدانید کاکتوس به تعویض زیاد خاک علاقه ندارد و اگر رشد زیاد ریشه سبب پر شدن فضاهای خاکی خاک شود یا موقعی که ریشه دیگر جایی برای رشد درون گلدان ندارد باید خاک و گلدان آن تعویض شود.
مطلوب ترین زمان برای تعویض خاک کاکتوس فصل بهار یا اواخر زمستان است.
تشخیص خاک نامناسب گیاه
اگر برای شما جای سوال است که چطور تشخیص دهید خاک کاکتوس نا مناسب است؟ در پاسخ باید گفت یکی از علائم آن همانطور که پیشتر هم ذکر شد عدم رشد گیاه یا پژمرده شدن آن است. در این حالت بهتر است به خاک مواد مغذی و کود اضافه شود. اما به یاد داشته باشد خاک به زهکشی خوب هم نیاز دارد.
به تدریج با گذشت زمان منافذ خاک گیاه مسدود می شود و حالت چسبنده پیدا می کند که در این حالت آب از آن به خوبی خارج نمی شود. از این رو هنگام آبیاری توجه داشته باشید که آب اضافی از زیر گلدان کاکتوس خارج شود. در ضمن برای تست زهکشی خاک می توانید آب روی خاک ریخته و اگر در عرض سی ثانیه جذب نشد یعنی گلدان خاک خوبی ندارد و باید تعویض شود.
خاک کاکتوس کویری
کاکتوس کویری نسبت به کم آبی بسیار مقاوم است. از این رو بهتر است خاک این نوع کاکتوس در گلدان بر حسب شرایط آن در مناطق کویری تهیه شود. بهترین ترکیب برای این نوع گیاه شامل دو واحد شن و ماسه شسته شده+ یک واحد خاک باغچه+ یک واحد خاک برگ+ یک واحد کوکوپیت است.
منظور از خاک کوکوپیت همانطور که از اسم آن پیداست ترکیب اصلی خاک از پوسته میوه نارگیل یا درخت نارگیل می باشد. این الیاف قدرت زیادی در جذب آب دارند. کوکوپیت مواد مغذی خیلی کمی برای رشد گیاه داشته در حقیقت بستر رشد مناسبی برای گیاهانی است که به کم آبی تمایل بسیار دارند.
استفاده از کوکوپیت به جهت افزایش میزان ریشه زایی و پر شدن ریشه در خاک کاکتوس اهمیت زیادی دارد. میزان استفاده از کوکوپیت در برخی ترکیب ها حدود ده درصد است. همچنین این ماده سبب حفظ رطوبت مورد نیاز کاکتوس هم می شود. با توجه به این که کاکتوس ها رطوبت خیلی کمی نیاز دارند و خشکی را ترجیح می دهند استفاده زیاد از کوکوپیت در خاک کاکتوس توصیه نمی شود.
از این رو دقت کنید که در تهیه خاک برای کاکتوس کوکوپیت به تنهایی استفاده نشود. بهترین کار استفاده ترکیبی است. و موقع ترکیب کوکوپیت با سایر مواد مراقبت باشید نسبت آن زیاد نشود زیرا ریشه گیاه را کاملا خشک می کند.
خاک برگ و کاکتوس
برخی سوال دارند که آیا می توان از خاک برگ به عنوان خاک کاکتوس استفاده کرد. خاک برگ همانطور که از نامش مشخص است ترکیب اصلی آن برگ های خشک درختان و گیاهان است. از ویژگی های این خاک قدرت زیاد در ذخیره رطوبت و مرطوب نگه داشتن خاک می باشد. هر چند خاک برگ زهکشی مناسبی هم دارد ولی بکارگیری آن به تنهایی برای کاکتوس مطلوب نیست.
از این رو بهتر است خاک برگ را با ماسه یا کوکوپیت مخلوط کنید.
خاک باغچه و کاکتوس
به هیچ وجه نباید به طور مستقیم و به تنهایی از خاک باغچه برای کاکتوس و انواع ساکولنت ها استفاده کرد زیرا سبب پوسیدگی ریشه گیاه می شود. می توانید از خاک باغچه در ترکیب خاک کاکتوس استفاده نمایید به این صورت که کوکوپیت+پرلیت+ کمی خاک باغچه+ پیت ماس را به عنوان ترکیب خاک کاکتوس داشته باشد.
اگر به سایر خاک ها دسترسی ندارید می توانید ماسه و خاک باغچه را با هم مخلوط نموده و برای کاکتوس استفاده کنید اما به خاطر داشته باشید که خاک باغچه به تنهایی خیلی سنگین است و برای گیاهان گوشتی خوب نیست.
خاک دست ساز کاکتوس
برای کاشت کاکتوس می توانید از خاک های آماده ای که در بازار موجود است استفاده نمایید یا این که خودتان دست به کار شده و خاک مناسب این گیاه را تهیه نمایید. در زیر به مقایسه مختصر انواع خاک دست ساز و آماده می پردازیم:
خرید خاک آماده سبب صرفه جویی در وقت شده ولی ترکیب این نوع خاک ها اغلب ۹۰ درصد شن و ماسه، به همراه ۱۰ درصد ورمی کمپوست است. این ترکیب خیلی ضعیف است و دغدغه زیادی برای افرادی که از کاکتوس نگهداری می کنند در میزان سرعت رشد گیاه ایجاد می کند.
یکی از خاک های آماده بازار حاوی ۶۰ درصد شن و ماسه، ۲۰ درصد کود حیوانی و ۲۰ درصد کوکوپیت است. این خاک از نظر تغذیه ای مناسب بوده ولی از آن جا که خاک سنگینی است نگهداری کاکتوس را دشوار می نماید. زیرا باید در میزان و فواصل آبیاری خیلی دقت کرد. استفاده از این ترکیب احتمال پوسیدگی گیاه را تاحدی محتمل می نماید.
با تهیه خاک خانگی و دست ساز کاکتوس هم در هزینه های صرفه جویی می شود و هم این اطمینان ایجاد می شود که ترکیبات درجه یک و عاری از هر نوع آلودگی استفاده شده است. از این رو نگرانی هایی همچون آلوده بودن احتمالی خاک و بیماری های بعدی گیاه ایجاد نمی شود.
خاک آماده معمولا برای انواع کاکتوس ها به فروش می رسد و در تهیه آن ها به نوع گونه گیاهی توجه نمی شود. ولی در تهیه خاک خانگی کاکتوس می توانید با توجه به نوع کاکتوسی که از آن مراقبت می کنید خاک مورد نظر آن را تهیه کنید. حال اگر به هر دلیلی مایلید تا خودتان خاک کاکتوس را درست کنید به خرید مواد اولیه نیاز است.
در ادامه به معرفی بهترین ترکیب خاک، مواد اولیه مورد نیاز برای تهیه آن و ویژگی های هر یک از ارقام اولیه خواهیم پرداخت.
بهترین ترکیب خاک دست ساز برای کاشت کاکتوس
همانطور که پیشتر بیان شد برای هر نوع کاکتوس بایستی خاک مطلوب آن تهیه شود. ولی یک ترکیب طلایی هست که می توان برای کاشت بیشتر کاکتوس ها استفاده کنید. این ترکیب در تمام شرایط آب و هوایی قابلیت استفاده داشته و شامل ۷۰ درصد ماسه+ ۱۰ درصد کود حیوانی+ ۲۰ درصد پیت ماس است.
ماسه
اصلی ترین و عمده ترین ترکیب خاک برای کاکتوس ها شامل ماسه است. سعی کنید ماسه های فاقد نمک و آهک استفاده از این رو ماسه های موجود در دامنه کوه و معادن را برای این منظور استفاده نکنید و بهتر است ماسه های کنار رودخانه برای خاک کاکتوس استفاده شود. ماسه سبب زهکشی خاک شده و عبور هوا و آب را در خاک آسان می نماید.
کود حیوانی
همانطور که اشاره شد ده درصد خاک کاکتوس شامل کود حیوانی است. این نوع کود باید از نوع گاوی، اسب یا گوسفندی باشد. استفاده از کود مرغی برای این کار درست نیست. ضمنا کود حیوانی بایستی کاملا سوخته و قدیمی باشد به طوری که آلودگی ها و علف های موجود در آن کاملا خشک شده باشد.
همواره پیش از استفاده از کود حیوانی آن را با حشره کش و قارچ کش های موجود در بازار استرلیزه نمایید.
پیت ماس
پیت ماس از ترکیبات مهم خاک کاکتوس است و وظایف مختلفی برعهده دارد. از جمله این که بخشی از مواد مغذی خاک را تهیه نموده همچنین یک زهکش عالی بوده و با جذب آب اضافی در خود مانع پوسیدگی ریشه گیاه می شود. بهترین پیت ماس نوع خارجی آن است که کاملا استریل و درجه یک است. در ضمن می توانید برای تقویت خاک کاکتوس از روش های خانگی نیز استفاده کنید.
