مراحل زایمان سزارین نوعی عمل جراحی است و در زمان هایی انجام می شود که زایمان طبیعی امکان پذیر یا ایمن نباشد و مادر و نوزاد در خطر نباشد. در طول این شیوه، نوزاد از راه برش های به وجود آمده در شکم و رحم متولد می شود. در طول عمل زایمان سزارین، جراح یک برش شکمی و رحمی برای خارج کردن نوزاد به وجود می آید. هر دو برش به اندازه ای بزرگ هستند که سر و بدن نوزاد شما در ان جا قرار گیرد.
توضیح مراحل زایمان سزارین
برای برش شکم، جراح شما می تواند یک برش عمودی از یمان ناف تا خط شرمگاهی شما (برش کلاسیک )، یا یک برش افقی پهلو به پهلو در ناحیه پایین شکم شما (برش بیکینی) به وجود می آورد.
- برش کلاسیک (برش عمودی) دردناک تر است و جای زخم محسوس تری به جا می گذارد و اکثرا با سزارین اورژانسی انجام می شود، چون جراح می تواند راحت تر جنین را خارج کند.
- برش های بیکینی از محبوبیت بیشتری برخوردار است و برخی مواقع این نوع برش در اولویت قرار می گیرد چون بهبودی سریعتر و درد کمتری دارند و رد کمتری از جای برش باقی میماند.
نوع برش استفاده شده وابسته به سلامت مادر و جنین است. برش در رحم نیز امکان دارد عمودی یا افقی باشد.
نحوه بسته شدن برش های سزارین
برش روی رحم همیشه با بخیه های جذب شونده بسته می شود، ولی برش روی پوست امکان دارد به یکی از سه شیوه زیر بسته شود:
بخیه با نخ و سوزن
پزشک با استفاده از نخ و سوزن، برش ها را کنار هم قرار می دهد. این شیوه از نظر زمانی، به مدت زمان زیادی احتیاج دارد ولی بعضی از کارشناسان اعتقاد دارند که می تواند گزینه بهتری باشد. بعضی از تحقیقات نشان می دهد که خانم هایی که برش های سزارین آنها با بخیه نخ و سوزن بسته می شود عوارض صدمات زخم در بین آنها از کاهش چشمگیری برخوردار است.
چسب
چسب برش های سطحی پوست را می بندد و سپس با یک پانسمان شفاف پوشانده می شود. بعضی از متخصصان می گویند که چسب سریعتر بهبود پیدا می کند و جای زخم را به کمترین مقدار به جا می گذارد. پزشکان وابسته به عوامل زیادی مانند نحوه انجام سزارین، ماندگاری پوست، چربی شکم و نوع برش قادر به استفاده از چسب هستند.
بخیه با منگنه
پزشک از یک ممنگنه پوست برای بستن محل برش مورد استفاده قرار می گیرد. بخیه با منگنه پوست یک انتخاب محبوب می باشد چون ساده ترین و یکی از گزینه های فوری است.
اساسی ترین علل انتخاب زایمان سزارین
تقریبا در تمامی منابع علمی، مقدار مورد انتظار سزارین را ۱۳ درصد در نظر گرفته اند و بر اساس اسناد سازمان بهداشت جهانی، این مقدار کمتر از ۱۵ درصد توصیه شده است. این اسناد همچنین گزارش می دهند که میانگین نرخ زایمان سزارین در سال های اخیر بین ۱۰ تا ۱۵ درصد در کل کشور های جهان بیشتر شده است. بعضی از مطالعات نشان دهنده که احتمال سزارین یک زن ۳ برابر بیشتر از ۲۰ سال پیش است.
نرخ افزایش سزارین در کشورهای گوناگون فرق داشته است به طوری که برای کشور های در حال توسعه بسیار بیشتر از کشور های توسعه یافته است. مقدار سزارین در ایران طبق مطالعات مختلف از ۲۶ تا ۶۶.۵ درصد و توسط بعضی از مراکز خصوصی ۸۷ درصد گزارش شده است.
رایج ترین علتی که برای سزارین در ایران گفته می شود، سزارین یک جراحی انتخابی می باشد که بدون دلیل به درخواست بیمار انجام می شود. ظبق بعض یاز تحقیقات، دلیل اصلی سزارین های انتخابی در ایران ترس درد از زایمان است. ولی دلیل های دیگری هم وجود دارد که در افزایش بیش از اندازه سزارین در ایران تاثیر گذار است که شغل، تحصیلات، سن و محل سکونت اشخاص را شامل می شود.
زایمان سزارین به علت های مختلفی مانند بارداری در سن بالا، بارداری اول مادر،چاقی، ناراحتی جنین و … صورت می گیرد. اساسی ترین و مهم ترین علل زایمان سزارین به شرح زیر است:
عوامل فردی و اجتماعی:
- اشتغال مادران
- سن بالای ۳۵ سال
- تحصیلات عالیه مادران
- تجربه زایمان های موفق قبلی
- ترس از درد زایمان طبیعی
علل پزشکی:
- کاهش حرکات جنین
- توصیه پزشک متخصص
- شرایط خاص جنین مثل نواقص مادرزادی، صدمات دوران بارداری و…
- بارداری چندقلویی
- سابقه بیماری های قلبی و عروقی، فشار خون، چاقی و … مادر
ضروریت زایمان سزارین
در صورت وجود هر یک از شرایط زیر امکان دارد به برنامه ریزی برای مراحل زایمان سزارین احتیاج داشته باشید:
- زایمان سزارین قبلی: اگرچه ممکن است زایمان طبیعی بعد از زایمان سزارین قبلی وجود داشته باشد، ولی برای همه زنان این امکان وجود ندارد. عواملی که می توانند در نیاز به سزارین تاثیر گذار باشد عبارت است از نوع برش رحم استفاده شده در سزارین قبلی و خطر پارگی رحم
- قرار گرفتن بریچ: در حالت بریچ، نوزاد به گونه ای قرار می گیرد که ابتدا پاها یا پایین تنه از رحم خارج می شود. اگر پزشک تشخیص دهد که نوزاد را نمی توان از راه دستکاری شکم چرخاند، باید مراحل زایمان سزارین طی شود.
- عدم تناسب سفالوپلویک: اصطلاح CPD به این معنی می باشد که سر یا بدن کودک برای عبور بدون خطر از لگن مادر بسیار بازرگ است یا لگن مادر برای به دنیا آوردن نوزادی با اندازه طبیعی بسیار کوچک است.
- جفت سرراهی: در این حالت جفت بسیار پایین در دیواره رحم چسبیده است و باعث انسداد خروج نوزاد از دهانه رحم می شود.
- بارداری چند قلو: اگر چه در بیشتر مواقع قادر هستیم دوقلو ها را به شکل واژینال به دنیا آورد ولی در اکثر مواقع تولد دو یا چند نوزاد به طی کردن مراحل زایمان سزارین احتیاج دارد.
- قرار گرفتن عرضی: نوزاد در حالت افقی یا پهلو در رحم قرار دارد. در این شرایط همیشه از زایمان سزارین استفاده می شود.
در صورتی که هر یک از شرایط زیر در مراحل زایمان به وجود آید، امکان دارد به یک زایمان سزارین برنامه ریزی نشده نیاز پیدا کند:
- افتادگی بند ناف: بند ناق پیش از این که نوزاد از دهانه رحم خارج شود.
- نداشتن پیشرفت در زایمان: در این حالت، دهانه رحم، بزرگ شدن خود را آغاز می کند و پیش از باز شدن کامل متوقف می شود یا حرکت نوزاد در کانال زایمان متوقف می شود.
- فشرده شدن بند ناف: بند ناف دور گردن یا بدن نوزاد حلقه می شود یا میان سر نوزاد و لگن مادر گیر می کند.
- مشکلات جنین: در طی زایمان امکان دارد مشکلاتی مانند ضربان قلب نامنظم قلب برای جنین به وجود آید که باعث می شود مراحل زایمان سزارین طی شود. همچنین در صورتی که سر کودک شما در زمان زایمان به سمت پایین دارای حرکت مناسبی نباشد یا در لگن جای نگیرد سزارین اورژانسی برای شما انجام می شود.
- بیماری های زمینه ای مادر مثل فشار خون بالا در بارداری، باعث می شود زایمان برای مادر و نوزاد خطر داشته باشد.
- افتادگی جفتی: جفت پیش از تولد نوزاد از دیواره رحم جدا می شود.
بعضی از خانم ها برای جلوگیری از زایمان یا عوارض احتمالی زایمان طبیعی یا برای راحتی زایمان برنامه ریزی شده، درخواست سزارین می کنند. با این وجود، اگر قصد دارید چندین فرزند داشته باشید، سزارین انتخاب مناسبی نیست. خانم هایی که چندین سزارین می کنند بیشتر در معرض خطر مشکلات جفت و همچنین خونریزی شدید هستند که امکان دارد به برداشتن رحم با جراحی (هیسترکتومی) احتیاج داشته باشد.
اقدامات قبل از سزارین
اگر زایمان سزارین اورژانسی نباشد، اقدامات زیر را باید انجام داد:
- از شما خواسته می شود که یک فرم رضایت نامه را امضا کنید.
- متخصص بیهوشی درباره نوع بیهوشی که می خواهد برای شما استفاده مند با شما صحبت می کند.
- فشار خون، نبض و دمای شما مورد اندازه گیری می شود.
- موهای قسمت اطراف برش کوتاه می شوند.
- یک کانتر برای خالی نگه داشتن مثانه شما وارد می شود
- برای شما دستگاه مانیتور قلب و فشار خون اعمال می شود.
پیش از اینکه مراحل زایمان سزارین انجام شود، با پزشک یا متخصص زنان و زایمان درباره موراد زیر حرف بزنید:
- هر گونه مشکلات خونریزی و اثرات کبودی را بررسی کنید.
- سلامت عمومی خودتان، چون بعضی موارد امکان دارد بر تصمیمات پزشک درباره جراحی و دارو های بیهوشی تاثرگذار باشد.
- پزشک خود را از هرگونه حساسیتی که دارید یا حساسیتی که نسبت به دارو ها ( بانسخه و بدون نسخه )، ویتامین ها، گیاهان و مکمل هایی را که استفاده می کنید، آگاه کنید. اگر سابقه اختلالات خونریزی دارید یا اگر از داروهای رقیق کننده خون (ضد انعقاد ها)، آسپرین یا دیگر داروهایی که در لخته شدن خون اثر گذار است استفاده می کنید، به پزشک خود اطلاع دهید. امکان دارد ضرورت داشته باشد که این داروها را پیش از عمل قطع کنید. در صورت احتیاج دارویی برای کاهش اسید معده برای شما تجویز می شود.
- آزمایش هایی که باید انجام شود: آزمایش خون برای کم خونی مادر ضرورت دارد.
مدت زمان عمل سزارین
مدت زمان سزارین معمولی حدود ۴۵ دقیقه می باشد. بعد از انجام مراحل زایمان، پزشک رحم را بخیه می زند و برش شکمی را می بندد. انواع گوناگونی از شرایط اضطراری وجود دارد که امکان دارد در زایمان انجام شود. در بعضی موراد، مراحل زایمان سزارین فوری اتفاق می افتد و در کمتر از ۱۵ الی ۲۰ دقیقه نوزاد متولد می شود که یک سزارین اورژانسی می باشد.
بی حسی برای سزارین
۳ نوع بی حسی وجود دارد که قبل از مراحل زایمان سزارین انجام می شود تا در طی عمل احساس در نکند:
بیهوشی عمومی
اگر نوزاد شما فورا متولد شود، امکان دارد بیهوشی عمومی نیز داده شود. شما از راه ماسک اکسیژن نفس می کشید و از راه قطره به شما دارو می دهند که موجب خواب آلودگی شما می شود. در این شیوه شما در زمان انجام سزارین در خوابی عمیق به سر می برید.
بی حسی نخاعی
شایع ترین بی حسی در مراحل زایمان سزارین که استفاده می شود بی حسی نخاعی می باشد. یک سوزن بین استخوان های ستون فقرات شما وارد می شود و زا راه سوزن، ماده بی حس کننده موضعی تزریق می شود. این کار موجب می شود درد از قفسه سینه به سمت پایین احساس نشود. شما در طی جراحی بیدار هستید و می توانید به صورت عادی نفس بکشید. وقتی که کودک شما در حال به دنیا آمدن است، امکان دارد احساس کنید بنتان دچار یک کشیدگی شده باشد، ولی دردی احساس نمی کنید. در بعضی موارد همزمان با تزریق نخاعی یک داروی مسکن تجویز می شود.
بی حس کننده اپیدورال
این شیوه بیشتر مواقع برای کاهش درد زایمان مورد استفاده قرار می گیرد. می توان اپیدورال را برای سزارین اورژانسی اضافه نمود. اپیدورال یک لوله پلاستیکی است که در فضای اطراف ستون فقرات قرار می گیرد. بی حس کننده موضعی از راه لوله تزریق می شود تا موجب انسداد هرگونه احساس درد از کمر به پایین شود. شما در طی جراحی بیدار هستید و می توانید به صورت عادی نفس بکشید. وقتی که کودک شما در حال متولد شدن است، امکان دارد احساس کنید شکم شما دچار کشش شده است، ولی دردی نداشته باشید.
آمادگی برای سزارین
برای آمادگی قبل از زایمان استفاده غذا یا نوشیدنی مانند آب تا ۶ ساعت پیش از گذراندن مراحل زایمان سزارین ممنوع است. در بعضی موارد می توانید تا ۲ ساعت پیش از پذیرش، مایعات شفاف بخورید. در صورتی که سزارین اورژانسی انجام می دهید، پزشک از شما سوال می کند که آخرین بار چه زمانی غذا یا نوشیدنی خورده اید تا بدانند چطور عمل شما را ادامه بدهند.
تیم زایمان شکم شما را با مواد ضدعفونی کننده تمیز می کند و آن را با پارچه های استریل می پوشاند تا خطر عفونت کمتر شود. در بسیاری از بیمارستان ها، موهای اطراف ناحیه که قرار استبرش داشته باشد، تراشیده می شوند تا راحت تر تمیز شوند. یک کانتر ( لوله پلاستیکی) در مثانه مادر قرار می گیرد تا در طی مثانه تخلیه شود و خالی بماند.
مراحل انجام سزارین
از شما خواسته می شود لباس های خود را در بیاورید و لباس بیمارستان را بپوشید.
اگر پیش از ورود به اتاق عمل کانتر ادراری نصب نشده باشد انجام نشده باشد در اتاق عمل انجام میشود.
به علل ایمنی، تسمه هایی روی پاهای شما قراری می گیرد تا شما را روی میز نگه دارد.
موهای اطراف محل جراحی تراشیده می شوند. پوست با محلول ضدعفونی کننده تمیز می شود.
شکم شما با مواد استریل پوشیده می شود. همچنین یک پارچه در بالای سینه شما قرار می گیرد.
متخصص بیهوشی به صورت مداوم ضربان قلب، فشار خون، تنفس و سطح اکسیژن خون شما را در طی عمل مورد بررسی قرار می دهد.
زمانی که بیهوشی تاثیر خود را گذاشت جراح یک لبرش در بالای استخوان شرمگاهی، عرضی یا عمودی به وجود می آورد. امکان دارد صدای دستگاه الکتروکوتر را بشنوید که از خونریزی پیشگیری می کند.
پزشک شما برش های عمیق تری در بافت ها به جود می آورد و ماهیچه ها را تا رسیدن به دیواره رحم جدا می کند. او برش نهایی را در رحم به وجود می آورد. این برش نیز افقی یا عمدی است (طول هر دو حدود ۱۰ سانتی متر)
کودک شما از راه بریدگی خارج می شود. برخی مواقع پزشک امکان دارد از فورسپس برای بلند کردن سر کودک شما استفاده کند. نوزاد بعد از خارج شدن به دقت بررسی می شود. به زودی قادر هستید نوزاد خود را بغل کنید. تماس پوست به پوست می تواند پیوند اولیه شما را با کودک تقویت کند و شیردهی را آسان تر کند.
بعد زا خروج نوزاد، جراح بند ناف را قطع می کند.
به طور معمول برای منقبض کردن رحم و به حداقل رشاندن خونریزی، تزریق انجام می شود.
پزشک جفت شما را بر می دارد و رحم را از جهت پارگی یا تکه های جفت مورد بررسی قرار می دهد.
برای کاهش خطر عفونت، آنتی بیوتیک داده می شود.
لایه های ماهیچه، چربی و پوست دوباره به هم بخیه می شوند و یک پانسمان روی زخم انجام می شود.
بعد از سزارین
بعد از طی کردن مراحل زایمان سزارین چندین مورد اتفاق می افتد که در این موارد موارد زیر را بررسی می کنیم:
در بیمارستان
نا وقتی که برای رفتن به بخش آماده شوید در اتاق ریکاوری از شما مراقبت می شود.پرستاران فشار خون، تنفس، نبض، خونریزی و استحکام رحم شما را پایش می کنند. به طور معمول می توانید در حالت نقاهت کنار کودک خود باشید. در بعضی موراد، نوزادانی که به شیوه سزارین به دنیا می آیند، ابتدا باید برای مدت کوتاهی در قسمت نوزادان تحت نظر باشند. پس از یک یا ۲ ساعت اقامت در ریکاوری، برای تکمیل دوران نقاهت در اتاق خودتان بستری می شوید.
با از بین رفتن بیهوشی، امکان دارد در صورت احتیاج داروی ضد درد دریافت کنید. دریافت ضد درد توسط پرستار یا از راه دستگاهی که به شکل داخل وریدی (IV) به نام پمپ PCA (بی دردی کنترل شده توسط بیمار) به مادر متصل می باشد انجام می شود. در بعضی موراد، داروی مسکن از راه کاتر اپیدورال تجویز می شود.
با شروع مجدد فعالیت دستگاه گوارش بعد از جراحی امکان دارد به درد نفخ دچار شوید. حرکت در اطراف و راه رفتن در کاهش درد نفخ روده موثر است. امکان دارد برای چندین روز انقباضات رحمی را احساس کنید. بعد از زایمان رحم به انقباض ادامه می دهد و در طی چند هفته کوچکتر می شود. کاترتر ادراری به طور معمول یک روز بعد از جراحی برداشته می شود. چندین ساعت بعد از جراحی به شما مایعاتی داده می شود تا بخورید. می توانید به مرور غذاهای جامد زیاد تری بخورید.
در خانه
برای خونریزی باید نوار بهداشتی استفاده کنید. وجود گرفتگی و خونریزی واژینال تا چندین روز بعد از زایمان طبیعی می باشد. امکان دارد ترشحاتی داشته باشید که در طول چندین هفته از قرمز تیره یا قهوه ای به رنگ روشن تر تغییر می کند. تا وقتی که پزک اجازه نداده است، دوش نگیرید، از تامپون استفاده نکنید و رابطه جنسی نداشته باشید. همچنین امکان دارد محدودیت های دیگری برای فعالیت خود داشته باشید مانند عدم فعالیت شدشد ورزشی، رانندگی یا بلند کردن وسایل سنگین.
بر اسا توصیه پزشک، مسکن استفاده کنید. آسپرین یا بعضی از دارو های ضد درد دیگر امکان دارد خونریزی را بیشتر کند. بنابراین تنها دارو های توصیه شده را استفاده کنید. برای ویزیت بعدی با پزشک خود برنامه ای ترتیب بدهید. این ملاقات به طور معمول ۲ الی ۳ هفته بعد از جراحی می باشد. اگر هر یک از موارد زیر برای شما اتفاق افتاد، سریعا با پزشک تماس حاصل فرمایید:
- تب یا لرز
- خونریزی شدید واژن
- مشکل در تنفس، در قفسه سینه یا تپش قلب
- درد شدید شکم
- ترشحات بدبو از واژن شما
- درد پا
- بیشتر شدن درد، قرمزی، تورم یا خونریزی یا دیگر تخلیه های برش
امکان زایمان طبیعی بعد از سزارین
اغلب خانم هایی که مراحل زایمان سزارین را گذرانده اند امکان دارد در بارداری بعدی قادر به زایمان طبیعی باشند. اگر معیار های زیر را داشته باشید، شانس زایمان طبیعی پس از سزارین بیشتر می شود:
- اندازه لگن شما برای قرارگیری سر نوزاد در مجرای واژینال مناسب می باشد
- اولین سزارین برای حالت بریچ نوزاد انجام شده باشد.
- بارداری چند قلویی نداشته باشید.
- در حین سزارین یک برش عرضی کم در رحم شما به وجود آمده است.
- اندازه لگن شما برای قرار گیری سر نوزاد در مجرای واژینال مناسب می باشد.
حال که این مطلب به اتمام رسید برای آشنایی بیشتر با مطالبی درحوزه کودک و والدین بر لینک های آمادگی برای زایمان طبیعی و علائم بارداری دو قلو کلیک کنید.
