زمانی که ترس از تاریکی، بیش از حد و کاملا غیرمنطقی بر زندگی روزمره شما تاثیر بگذارد، به نوعی فوبیا تبدیل می شود. این نوع از ترس که به آن “نیکتوفوبیا” نیز گفته می شود، نوعی فوبیای رایج در بین خردسالان و حتی افراد بزرگسال است
.افراد مبتلا به این نوع از فوبیا تلاش زیادی برای اجتناب از قرار گرفتن در فضاهای تاریک می کنند و با مشکلات جدی در زمینه خوابیدن در هنگام شب مواجه هستند. خوشبختانه راهکارهای زیادی برای غلبه بر این نوع از ترس وجود دارد و روش های درمانی متنوعی برای مقابله با آن تجویز شده است.
فراموش نکنید که داشتن مقداری ترس از تاریکی کاملا طبیعی بوده و به معنای آن نیست که شما فوبیای تاریکی داشته و به نیکتوفوبیا دچار هستید. با این حال اگر میزان ترس شما از تاریکی به اندازه ای است که بر زندگی روزمره تان اثر گذاشته و موجب بی خوابی تان شده است، بهتر است بیشتر به آن توجه کنید.
به دلیل سوالات مکرر شما عزیزان در رابطه با ترس از تاریکی و راهکارهای درمان ترس از تاریکی، مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی آویژه به تحقیق و مطالعه نیکتوفوبیا پرداخته و بهترین راهکارهای درمانی ترس از تاریکی را یافته اند. اگر به دنبال کسب اطلاعات مفید در رابطه با ترس از تاریکی و راهکارهای درمان آن هستید، مطالعه مقاله جامع و کاربردی زیر را از دست ندهید.
نیکتوفوبیا چیست؟
نیکتوفوبیا یا فوبیای تاریکی، نوعی ترس بسیار شدید از تاریکی است که در کودکان بسیار بیشتر از بزرگسالان رایج است، اما می تواند افراد را در هر رده سنی تحت تاثیر قرار دهد. با این حال بر اساس بررسی های انجام گرفته شده، به طور معمول نیکتوفوبیا افراد در رده های سنی 6 تا 12 سال را بیشتر تحت تاثیر قرار می دهد.
افراد مبتلا به این اختلال اضطرابی خاص، ممکن است در خوابیدن هنگام شب ها مشکل جدی داشته باشند و دچار حملات پانیکی شوند.برخی از این افراد حتی گاهی پس از تاریک شدن هوا از خانه بیرون نمی‌روند و به شدت از قرار گرفتن در موقعیت های تاریک وحشت دارند. مبتلایان به نیکتوفوبیای شدید، ممکن است از هر موقعیتی که در آن نور کافی وجود ندارد، اجتناب کنند؛ امری که می تواند به زندگی روزمره این افراد آسیب جدی وارد سازد.
با این وجود، ترس از تاریکی که منجر به ایجاد اختلال در زندگی روزمره افراد شده باشد نیز به طور کامل قابل درمان است
.
علائم اصلی نیکتوفوبیا چیست؟
به طور کلی علائمی که ممکن است با ابتلا به نیکتوفوبیا تجربه کنید، بسیار شبیه به علائمی است که با سایر فوبیاها و ترس های دیگر در زندگی خود تجربه کرده‌اید. نیکتوفوبیا و یا همان ترس شدید از تاریکی به مرور زمان می تواند باعث ایجاد و تشدید علائمی مانند اضطراب شدید و افسردگی و روان پریشی در افراد شود.
محیط های تاریک برای افراد مبتلا به این نوع از فوبیا موجب آسیب های روحی شدیدی در آنها می شود. در این شرایط فرد حتی از فکر کردن به اینکه در موقعیت های تاریک قرار بگیرد نیز دچار ترس شدید شده و کاملا مضطرب و پریشان می شود.می توان مهم ترین علائم جسمی در بین افراد مبتلا به نیکتوفوبیا را اینطور برشمرد:
اختلالات تنفسیافزایش ضربان قلباحساس درد شدید در قفسه سینهاحساس لرزش شدید در بدنسرگیجهناراحتی های شدید معدهگرگرفتگی یا سرماخوردگیتعریق بیش از حد در بدنجدا از علائم جسمی که می توان برای ابتلا به نیکتوفوبیا و یا ترس شدید از تاریکی عنوان کرد، علائمی روحی روانی دیگری هم برای این بیماری وجود دارد:
احساس شدید اضطراب و وحشتنیاز شدید برای فرار از یک وضعیتاحساس غیرواقعی بودن و جدایی فرد از خوداحساس شدید در مورد مرگ و یا از دست دادن هوشیاریاحساس ناتوانی در برابر کنترل ترس های خودعوامل اصلی ترس از تاریکی چه مواردی هستند؟
سی ان ان در گزارشی علت اصلی ترس بشر از تاریکی را به تاریخ زندگی بشر مرتبط کرده و عنوان می کند: از همان ابتدا، اجداد و نیاکان ما قانون بزرگی را برای بقا اتخاذ کردند: اینکه تاریکی پوشش بسیار خوبی برای دشمنان و شکارچیان برای به دام انداختن طعمه شان محسوب می شود و تا حد امکان باید از آن اجتناب کرد
.
متخصصان بر این باور هستند که اساسا نیز احتمال بسیار کمی وجود دارد برای اینکه شما از خودِ تاریکی بترسید. در اصل ترس اصلی شما از ناشناخته هایی است که حس می کنید در شرایط تاریک به سراغتان می آیند: صداهایی عجیب و غریب یا حتی موجوداتی ناشناخته و متفاوت از انسان ها.“مارتین آنتونی”، استاد روانشناسی دانشگاه رایرسون در تورنتو عنوان می کند: زمانی که در محیطی تاریک قرار می گیریم، حس بینایی ما از بین رفته و ما نمی توانیم تشخیص دهیم که چه چیزی و یا چه کسی در اطراف ما است. به اعتقاد رایرسون رویدادهای استرس آور و آسیب زا و ژنتیک افراد می توانند احساس خطر مربوط به ترس از تاریکی را در بین افراد تشدید کنند.دلایل بسیار شایع ترس از تاریکی بین کودکان چیست؟
ترس از تاریکی و شب اغلب در دوران کودکی و از سنین 3 تا 6 سالگی شروع می شود. مهم ترین دلایل ترس در این سن تحت تاثیر ترس های کودکان از ارواح، هیولاها، خوابیدن به تنهایی و شنیدن صداهای عجیب و غریب توسط آنها است. با این حال برخی از موارد مهم تر نیز موجب ایجاد این ترس در بین کودکان می شود که می توان از مهم ترین آنها به 4 مولفه زیر اشاره کرد:
زندگی با والدین مضطرب
گاهی اوقات کودکان با دیدن اضطراب و استرس والدین خود در مواقع حساس و موضوعات مختلف یاد می گیرند که ترسو باشند.
زندگی با والدین بیش از حد مراقب
برخی دیگر از کودکان اگر بیش از حد به والدین خود وابسته باشند و یا در برابر مسائل مختلف احساس درماندگی کنند، به اضطراب و ترس شدید گرفتار می شوند. این مشکل زمانی اتفاق می افتد که والدین از همان سنین کودکی فرزندشان، مراقبت های بیش از حد از وی داشته باشند و کمتر اتفاق می‌افتد که فرزند خود را در موقعیت های عادی در محیطی تنها رها کنند.
تجربه رویدادها و حوادث استرس زا
تجربه های استرس زایی مانند تروما، تصادف با وسایل نقلیه موتوری یا اتومبیل ممکن است فرد را بیشتر در معرض ابتلا به فوبیا قرار دهد.
ژنتیک
به طور کلی برخی از بزرگسالان و کودکان، احتمالا به دلایل ژنتیکی بیشتر مستعد ترس هستند.
بهتر است در شرایطی که یکی از این نشانه ها در کودک دیده می شود، والدین برای درمان آنها به پزشک مراجعه کنند:
مشکلات جدی در خوابیدن کودکان به خصوص در شب ها
عصبی و مضطرب شدن در مواقعی که در محیط تاریک قرار می گیرند.
خستگی و کم تحرکی کودک در طی روز
نیکتوفوبیا و اختلالات در خواب
بر اساس یافته های کلینیک کلیولند، به عنوان یک مرکز درمانی بسیار مشهور در ایالت اوهایوی آمریکا، بی خوابی شبانه و ابتلا به نیکتوفوبیا کاملا در هم تنیده شده اند و از هم جدا نیستند. یافته های به دست آمده از سوی متخصصان این کلینیک عنوان می کند که حتی افرادی که تحت تاثیر عوامل مختلفی به بی خوابی های شبانه مبتلا هستند نیز به مرور زمان مبتلا به نیکتوفوبیا خواهند شد.یافته های به دست آمده نشان می دهد که در حال حاضر حدود 10 درصد از جمعیت ایالات متحده آمریکا به این نوع از ترس مربوط به فوبیای تاریکی دچار هستند.
در بیشتر موارد، ابتلای فرد به فوبیای تاریکی منجر به بی خوابی و بدخوابی وی خواهد شد. در همین راستا مطالعه ای کوچک روی دانش‌آموزان مبتلا به بی خوابی نشان داد، تقریبا نیمی از آنها از تاریکی می ترسند.در این بررسی مشخص شد بیشترین عامل ترس دانش‌آموزان در تاریکی و بی خوابیشان، ناشی از حس آنها مربوط به شنیدن سر و صداهای عجیب و غریب در تاریکی است. این افراد به دلیل بی خوابی مفرط در طول شب به مرور زمان مضطرب تر از سایر دانش آموزانی می شوند که خواب با کیفیتی در شب دارند.اگر تنها هنگام خوابیدن از تاریکی می ترسید، بررسی کنید که آیا این ترس به دلیل عوامل محیطی است یا خیر. اگر ذهن شما پر از تصاویر و افکار مربوط به چیزی هایی است که در طول روز تماشا کرده یا خوانده اید، بهتر است از این محرک ها اجتناب کنید.علاوه بر این، استفاده از محرک هایی مانند نیکوتین، نوشیدنی های الکلی و مواد مخدر در شب با احساس ترس از تاریکی مرتبط هستند. اگر احساس اضطراب شدید در تاریکی دارید، بهتر است از مصرف کافئین ها خودداری کنید زیرا ضربان قلب شما را به میزان زیادی افزایش داده و افکار مضطربی را وارد ذهن شما می کنند که غیرقابل کنترل هستند.راه های درمان ترس از تاریکی و مقابله با نیکتوفوبیا
از آنجایی که خوابیدن با ترس در تاریکی موجب اضطراب بسیار شدید در فرد می شود و حتی گاهی تا سنین بالا در بین برخی از افراد ادامه پیدا می کند، مقابله با آن و درمان این اختلال اضطرابی بسیار حائز اهمیت است.
ترس شما باعث می شود مدام احساس اضطراب و وحشت شدید داشته باشید.
احساس می کنید ترستان بیش از حد بوده و غیر منطقی است.
به دلیل ترس شدیدی که در وجود خود احساس می کنید از قرار گرفتن در موقعیت های خاصی به خصوص در شب‌ها اجتناب می کنید.
خودتان متوجه حس ترس شدیدی شده اید که به مدت 6 ماه یا بیشتر آن را تجربه می کنید.برای بسیاری از افراد خوابیدن با نور ملایم در شب کمک می کند تا بتوانند بر ترس خود غلبه کنند اما این اقدام نمی تواند راهکار دائمی برای حل این مشکل باشد. درمان دیگر برای افراد مبتلا به بی خوابی به دلیل ترس از تاریکی این است که اتاق خوابی را که تاریک است، ترک کرده و در اتاق روشن تری استراحت کنند.
شناخت درمانی
به طور کلی راهکار “شناخت درمانی” می تواند به شما کمک کند تا ریشه اصلی اضطراب های خود و ارتباط آنها با ترس هایتان از تاریکی را به طور کامل درک کنید. این روش به شما آموزش می دهد تا ذهنتان را برای جستجوی راه حل های مثبت و یا منطقی تر در مواقع وحشت تقویت کرده و به کاهش نگرانی های خود از قرار گرفتن در محیط های تاریک کمک کنید. برای استفاده از شناخت درمانی شما می توانید از مشاوره آنلاین کمک گرفته و مشکل خود را از طریق مراجعه آنلاین به مشاور حل کنید.
مواجهه درمانی
اقدام دیگر برای مقابله با ترس از تاریکی “مواجهه درمانی” است. در این روش به شما آموزش داده می شود که کاملا آگاهانه خود را در موقعیت های قرار دهید که کاملا تاریک بوده و از این طریق بر ترس خود غلبه کنید. بررسی های انجام گرفته، نشان داده است که در سال 2020 حدود 80 تا 90 درصد افراد مبتلا به فوبیای تاریکی از این طریق توانستند خود را درمان کنند. در این راستا پیش از سپری کردن یک شب کامل در تاریکی، بهتر است طی روز، در بازه های زمانی کوتاهی خود را در موقعیت های تاریک قرار دهید.
آرام سازی ذهن و یا مدیتیشن
مورد دیگری که برای مقابله با نیکتوفوبیا و درمان آن توصیه می شود، استفاده از تکنیک های “آرام سازی ذهن و یا مدیتیشن” است. این راه حل درمانی بیشتر برای افرادی توصیه می شود که ترس کمتری در این زمینه داشته و یا مدت زمان کمی است که این حالت را در درون خود احساس می کنند. در این راستا یادگیری تنفس عمیق و آگاه سازی ذهن می تواند به شما در مدیریت علائم اضطراب فیزیکی در ذهن و جسمتان کمک کند. سعی کنید بر روی افکار منفی خود تسلط پیدا کرده و آنها را به افکار مثبت تبدیل کنید.
تغییرات محیطی
قدم بعدی که می تواند برای شما راهکار مناسبی تلقی شود، بررسی محیطی است که شب ها در آن استراحت می کنید. خودتان این موضوع را بررسی کنید و ببینید که آیا اتاق خوابتان برای شما راحت است و حس خوبی از آن می گیرید؟ می توانید طرح رنگی آرامش بخشی را دیوارهای اتاقتان زده و دکوراسیون داخلی آن را تغییر دهید. اگر حیوان خانگی دارید سعی کنید آن را در اتاقی جدا بخوابانید و قبل از آنها به رختخواب نروید تا اعصاب شما در هنگام خواب، آرام باشد.
مراجعه به روانشناس
اگر فکر می کنید که خودتان و یا فرزندانتان مبتلا به نیکتوفوبیا هستید و از فوبیای تاریکی رنج می برید، بهتر است به یک پزشک یا روانشناس مراجعه کرده و در مورد راهکارهای مقابله با این مشکل به طور اساسی صحبت کنید.
تنطیم نور
درمان دیگر برای افراد مبتلا به بی خوابی به دلیل ترس از تاریکی این است که اتاق خوابی را که تاریک است، ترک کرده و در اتاق روشن تری استراحت کنند.
سخنی از مشاوران آویژه
ترس از تاریکی می تواند آسیب های جدی برای افراد به همراه داشته باشد. اگر کودک شما ترس از تاریکی داشته باشد و شما به دنبال درمان آن نباشید، این ترس از تاریکی می تواند در آینده مشکلات جدی را برای فرزند شما به همراه داشته باشد. پس اگر کودکتان نیکتوفوبیا دارد حتما به دنبال درمان ترس از تاریکی کودکان باشید.
ترس از تاریکی حتی برای بزرگسالان نیز مشکلات زیادی را به وجود می آورد. این مشکل می تواند باعث شود فرد به آسیب های روانی و ذهنی بسیاری دچار شده و در اکثر مواقع احساس ناتوانی در کنترل احساسات خود کند.
اگر ترس از تاریکی برای شما به یک مشکل زجرآور تبدیل شده است پس حتما باید به دنبال درمان آن باشید. برای این منظور می توانید از مشاوران و یا راونشناسان کمک گرفته و یا به روانپزشک مراجعه کنید.
مهم است که مشکلات خود را سریع حل کنید تا باعث ایجاد چالش ها و مشکلات شدیدتری برای شما نشوند. همچنین ترس از تاریکی شما میتواند بر روی دیگر اعضای خانواده مخصوصا فرزندان تاثیرات منفی گذاشته و یا آنها نیز مبتلا به نیکتوفوبیا شوند. پس هر چه سریعتر مشکل خود را حل کنید.
