حیوان نهنگ که به آن ول یا بالن نیز اطلاق می شود به بوم سازگان آبی تعلق داشته و به همراه دلفین ها و گراز ماهی ها در گروه جفت سم سانان قرار می گیرد. اگر مایلید تا با آناتومی بدن نهنگ آشنا شوید با ادامه مطلب همراه ما با شید.
آشنایی با آناتومی بدن نهنگ
نهنگ که به آن وال یا بالن نیز اطلاق می شود جانوری دریایی است که پراکنش بالایی داشته و بوم سازگان آبی تعلق دارد. این جانور به صورت غیر رسمی در زیر گروه آب بازسانان واقع شده و به همراه دلفین ها و گراز ماهی ها در دسته جفت سم سانان قرار می گیرد.
نزدیکترین جاندار دریایی به آن اسب آبی می باشد که حدود ۴۰ میلیون سال قبل از آن ها جدا شده است. نهنگ ها دو راسته اصلی نهنگ های بی دندان و دندان را شامل می شوند. به نظر می رسد این دو دسته ۳۴ میلیون سال قبل از هم جدا شده اند. در حال حاضر حدود ۸ تیره زیر از نهنگ ها روی کره زمین زیست دارند.
- بزرگ باله ای ها
- نهنگ شکار
- نهنگ ددان
- تک دندانان
- شاه نگهبان
- منقاریان
- خاکستری
- کوچک عنبریان
این جانوران اقیانوسی در دریا تغذیه و تکثیر می یابند. زندگی نهنگ ها در محیط خشکی قادر به زنده ماندن نیستند. بزرگی یک نهنگ می تواند از ۲.۶ متر و ۱۳۵ کیلوگرم تا ۲۹.۹ متر و ۱۹۰ هزار کیلوگرم متفاوت باشد. نهنگ های بی دندان والانه زیادی دارند که یک ساختار شانه مانند بوده و با عبور آب از میان آن موجودات ریز دریایی به دام افتاده و نهنگ از آن ها تغذیه می کند.
ولی نهنگ های دندان دار دارای دندان های مخروطی بوده که برای گرفتن ماهی یا ماهی مرکب طراحی شده اند. نهنگ های بی دندان دارای قدرت بویایی قوی هستند در حالی که نهنگ های دندان دار قدرت شنوایی خیلی خوبی دارند. شنوایی این جاندار برای خشکی و آب بسیار کارامد می باشد.
نهنگ برای تنفس پیوسته باید به سطح آب آمده ولی می تواند برای طولانی مدت نیز زیر آب باقی بماند. به طور نمونه نهنگ عنبر قادر است تا ۹۰ دقیقه زیر آب باقی بماند. نهنگ برای عمل دم و بازدم به سوراخ های تنفسی موجود در سر مجهز است. این حیوان خونگرم بوده و لایه ای چربی زیر پوست نهنگ قرار دارد. در ادامه با آناتومی بدن نهنگ بیشتر آشنا می شوید.
ساختار بدن نهنگ
در آناتومی بدن نهنگ قابل ذکر است که ساختار بدن شکلی شبیه اژدر داشته و گردن حیوان انعطاف پذیر نیست. اندام های بدن به باله تبدیل شده و فاقد لاله گوش بیرونی است و دم نهنگ نیز به باله تبدیل شده است. سر نهنگ به جز تک دندان و منقاریان صاف است.
جمجمه نهنگ کاسه چشم کوچکی داشته و به جز تک دندان و منقاریان چشم ها در دو سمت سر قرار دارد. در بیشتر گونه های نهنگ جنس ماده از نر بزرگتر بوده ولی استثنائاتی هم وجود دارد. ماند نهنگ عنبر که جنس نر بزرگتر از نوع ماده می باشد. نهنگ های دندان دار نظیر نهنگ عنبر دارای دندان هایی با سلول های ساروج می باشند که روی لایه ای از سلول های عاج دندان قرار دارند.
بر خلاف دندان انسان که بیشتر مینای دندان در بیرون از لثه وجود دارد در نهنگ ها بیشتر بخش آهکی یا ساروج بیرون از لثه هستند. مگر در نهنگ های بزرگ که در نوک دندان ساروج ساییده شده و مینای دندان آشکار است. نهنگ بی دندان دارای صفحه شانه ای بزرگی هستند که از کراتین ساخته شده و عمل دندان را انجام می دهد.
نهنگ بی دندان دو حفره تنفسی و نهنگ دندان دار فقط یک حفره تنفسی دارد. در روند تنفس، هوای حاوی اکسیژن به داخل شش ها کشیده شده و در بازدم فواره ای از آب فاقد اکسیژن از حفره تنفسی خارج می شود. به طور نمونه نهنگ گوژپشت می تواند حدود ۵ لیتر هوا را در شش های خود حبس کند.
فواره آب خروجی از نهنگ ها در گونه های مختلف تفاوت دارد. نهنگ باید برای تنفس پیوسته به سطح آب بیاید. در ضمن قلب یک نهنگ حدود ۱۸۰-۲۰۰ کیلوگرم وزن دارد و ۶۴۰ بار بزرگتر از قلب انسان می باشد. نهنگ آبی بزرگترین قلب را در میان جانداران جهان دارند.
تمام نهنگ ها لایه ضخیم چربی زیر پوست داشته و در گونه های نزدیک قطب ضخامت این لایه بیشتر است و به ۱۱ اینچ می رسد. این لایه چربی پر از رگ های خونی بوده و سبب غوطه ور شدن نهنگ در آب می گردد. همچنین از نهنگ در برابر شکارچیان محافظت و انرژی لازم موقع مهاجرت به استوا را برای نهنگ فراهم می کند.
ولی کاربرد اصلی این چربی محافظت نهنگ از آب و هوای نامساعد است. در ضمن برخی از گونه های نهنگ به جای چربی لایه ضخیمی از کرک جنینی دارند.
معده
معده نهنگ ها شبیه گوشتخواران خشکی دو یا سه بخشی است. نهنگ بی دندان یک پیش شکمچه در امتداد مری داشته تا مواد غیر خوراکی مانند سنگ به آن جا وارد شوند. همچنین بخش های بندار و قعری نیز در معده آن ها وجود دارد.
باله
نهنگ ها دارای دو باله در جلو و یک دم به شکل باله می باشند. باله ها هر یک دارای ۴ انگشت هستند. با این که نهنگ پاهای عقب تکامل یافته ای ندارد ولی برخی از آن ها مانند نهنگ قطبی و نهنگ عنبر دارای اندامی پا مانند که انگشت هم دارد می باشند.
در هنگام شنا با سرعت بالا مهره های گردن نهنگ با هم یکپارچه شده که سبب کاهش انعطاف پذیری نهنگ می شود و حیوان نمی تواند سر خود را بچرخاند. باله های نهنگ بیشتر به منظور کنترل جهت حرکت کارایی دارند. اکثر گونه های نهنگ دارای یک باله پشتی هم هستند.
آناتومی بدن نهنگ طوری بهینه شده که بتواند به اعماق زیاد هم برود. این جاندار علیرغم هندسه بدنش که به صورت آب لغز و شبیه ماهی می باشد، می تواند ضربان قلب خود را نیز بکاهد تا اکسیژن را ذخیره نماید. نهنگ قبل از رفتن به اعماق به نزدیکی سطح آب آمده و چند شیرجه عمیق زده تا ذخیره اکسیژن خود را تامین نماید. به این عمل شیرجه صدادار اطلاق می شود.
چشم ها
چشم های نهنگ نسبت به ساختار بدن کمی کوچک است. با این وجود نهنگ بینایی خوبی داشته و چشم ها در دو سمت سر جانور قرار دارد. از این رو نسبت به جانورانی که چشم ها روبرو است میدان دید وسیعتری دارد. نهنگ از هر دو گونه یاخته استوانه ای و مخروطی بهره می برد.
به این مفهوم که می تواند در نور کم و زیاد بینایی داشته باشد. ولی تعداد یاخته های استوانه ای از مخروطی بیشتر است. کاسه چشم نهنگ کمی صاف بوده و مردمک تقریبا بزرگی دارند. همچنین قرنیه و پرده درخشان آن نیز کمی صاف می باشد. نهنگ در محیط دریا می تواند تا فاصله ۱۰ متری را مشاهده کند ولی در سطح آب دید حیوان ضعیف می شود.
در ضمن غده های روی پلک چشم و لایه بیرونی قرنیه نهنگ به عنوان نگهبان قرنیه عمل می کند.
گوش
گوش های نهنگ به خوبی برای محیط اقیانوس بهینه شده و به جای این که صدا را از گوش بیرونی به گوش درونی انتقال دهند صدا را از راه گلو دریافت و با عبور از یک محیط با امپدانس کم و پر از چربی به گوش میانی می رسانند. گوش نهنگ با کیسه های سینوسی پر از هوا نسبت به جمجمه عایق بندی شده از این رو می تواند بهتر زیر آب جهت یابی نماید.
در پایان این مطلب در صورت تمایل برای آشنایی با آناتومی بدن پنگوئن و آناتومی بدن آفتاب پرست روی لینک ها کلیک و از این مقالات نیز بازدید نمایید.
