چقدر پرنده جغد را می شناسید؟

جغد پرنده ای شکاری است که عمدتا در شب مشاهده می شود. این پرنده شوم محسوب می شود ولی به علت شکار موش نقش موثری در از بین بردن موش ها خواهد داشت. در این مطلب اطلاعات جالبی از نحوه زندگی و رفتار پرنده جغد به دست می آورید.

آشنایی با ویژگی های پرنده جغد

پرنده جغد به راسته بوف سانان متعلق است و در سراسر کره زمین به جز قاره جنوبگان زیست دارد. بوف ها پرندگانی هستند که در شب شکار می کنند از این رو به شب شکران مشهور هستند. در باور عموم این پرنده را شوم می دانند ولی به علت این که موش غذای این پرنده به حساب می آید مفید بوده زیرا برای از بین  بردن موش می توان از جغد استفاده کرد.

جغدها پرندگانی شکاری محسوب می شوند البته این پرنده به عنوان پرنده آتنا، الهه عقل و خرد یونانی هم شناخته می شوند. از آنجا که در قدیم تصور می شد جغدها قدرت پیشگویی دارند آن ها را به عنوان نماد هوش و خرد می دانستند. در مقابل به علت شب زنده داری جغد، صداهای شوم گونه شبانه، پرواز آرام و تماس های دلخراش از این پرنده به عنوان نمادی از دنیای ماورا و تاریکی هم یاد می شود. در ادامه با پرنده جغد و ویژگی های آن بیشتر آشنا می شوید.

ویژگی های ظاهری

پرنده جغد صورتی مسطح و چشمانی درشت دارد. پرهای جغد خیلی نرم و پرپشت است. پرواز این پرنده بدون صدا صورت می گیرد. جغدها بسیار زیبا و مفید بوده و در بسیاری از ممالک ارزش و اهمیت بسیاری دارند. همانطور که اشاره شد این پرنده به راسته بوف سانان تعلق دارد.

برای این راسته در فارسی اسم شب شکران ذکر شده زیرا اغلب در شب به شکار می پردازند. در برخی نقاط جغد را پرنده نگهبان شب باغ می دانند. این پرنده با صورت پهن، خمیده و چشم های درشت و پاهای بزرگ بسیار زیبا به نظر می رسد. در دو سمت سر جغد دو دسته پر شبیه گوش گربه دیده می شود که گوش پر نام دارد.

نوک پرنده کوچک و ظریف بوده و دور دهان پرهای زبری قرار دارد که شبیه مو است ولی مو نیست. پاهای پرنده نیز کوچک بوده و پنجه ها ضعیف و بی طاقت هستند. پر و بال جغد صاف است و به آرامی پرواز می کند. نوک پرهای این پرندگان طوری طراحی شده که هنگام حمله به طعمه صدای پرها کم باشد.

گردن جغد کوتاه بوده و معمولا به رنگ کرم قهوه ای دیده می شود. در نوک خود نیز یک شکاف کوچک دارد. سر جغد بزرگ بوده و هوای تاریک را دوست داشته و شب را برای پرواز ترجیح می دهد. چشمان بزرگ پرنده کمک می کند به خوبی شکار کند. پاها پوشیده از پر بوده و پرواز بی صدایی دارند.

اکثر جغدها روی درخت زندگی می کنند و نر و ماده همشکل می باشند. اما ماده ها اندازه بزرگتری دارند. معمولا اندازه جغدها با اندازه شاهین برابر است. که حدود طول بدن ۱۳-۷۰ سانتی متر و  طول بال در برخی گونه ها به دو متر می رسد. همانطور که اشاره شد ظاهر تمام جغدها یکسان بوده از این رو همه دارای مشخصاتی از جمله صورت صاف، منقار قلابدار کوچک، چشم های بزرگ رو به جلو، دم کوتاه و بال های گرد می باشند.

جغد می تواند سر و گردنش را تا ۲۷۰ درجه بچرخاند. این پرندگان دارای ۱۴ مهره گردن در مقایسه با هفت مهره در انسان می باشند که سبب انعطاف پذیری بیشتر گردن آن ها می گردد. ساختار مهره ها این اجازه را می دهد هنگام چرخش سر جغد جریان خون به سمت مغز مختل نشود.

پاهای بزرگ و چنگال های تیز نیز از دیگر خصوصیات جغدها است. جالب است بدانید جغد در همه قاره ها به جزو قطب جنوب و برخی نواحی جزایر اقیانوسی یافت می شود. البته برخی گونه های این پرنده نسبت به سایر گونه های آن فراوانی بیشتری دارند که می توان به جغد انبار و جغد گوش کوتاه اشاره نمود. جغدهای پالائو و سیشل نیز در جزیره های بومی با جمعیت کمی زندگی می کنند.

شنوایی جغدها بسیار قوی بوده و فرم پهن صورت پرنده سبب هدایت صدا به سوی گوش های بزرگش می شود. نوک رو به پایین نیز برای دریافت صدا با کمترین مانع می باشد. در بیشتر گونه های شب بیدار جغد، یکی از گوش ها کمی بالاتر از گوش دیگر قرار می گیرد تا صدا در حالت حرکات عموی طعمه نیز دریافت شود.

جغد با این قدرت شنوایی می تواند جهت حرکت طعمه را با دقت بالایی شناسایی کند. بعضی نیز آنقدر قدرت شنوایی بالایی دارند که می توانند یک طعمه را در تاریکی مطلق تشخیص بدهند.

بال های بلند و دو کوتاه از ویژگی های مشترک بین انواع جغد می باشد. پاها و انگشتان پا طول متوسطی دارند و با توجه به این که جغد یک پرنده است ولی این خصوصیات آن را به حیوانی قوی تبدیل می کند. هر انگشت پای جغد با یک چنگال خمیده و سوزنی تیز همراه است. ضمنا انگشت بیرونی پا موقع نشستن پرنده به سمت عقب پیش می رود. همچنین سر پهن جغد این امکان را می دهد تا چشمان بزرگش به راحتی در صورت جای گیرد.

چشم ها مایل به سمت جلو بوده و در هر یک لوله ای استخوانی و به هم پیوسته قرار دارد. این چشم ها تقریبا بی حرکت هستند و به فرم سفت و سختی در صورت جغد محصور هستند. با این وجود انعطاف پذیری قابل توجه گردن موقعیت ثابت چشم ها را در این پرنده جبران می نماید.

باید اشاره کرد جغد تنها پرنده ای است که چشم هایش همچون انسان در جلوی صورت قرار دارد. با این وجود جغدها نمی توانند چشم ها را حرکت دهند و برای دیدن محیط اطراف خود باید سر و گردن شان را بچرخانند.

تغذیه

تغذیه جغدها به محل زندگی و اندازه این پرندگان بستگی دارد. برخی از این پرنده ها از جانورانی نظیر موش و موش صحرایی تغذیه می کنند. پرنده های بزرگتر نیز خرگوش، سنجاب و سمور را هم شکار می کنند. بعضی از جغدها از حشرات و پرندگان کوچکتر نیز تغذیه می کنند.

برخی نیز از ماهی استفاده می کنند. این دسته از جغدها به آب های کم عمق شیرجه زده و با چنگال تیز خود ماهی ها را شکار می کنند. جغد معمولا شکار خود را با منقار نیرومندش تکه تکه کرده و می خورد. اگر شکار کوچک بود آن را درسته قورت می دهد و بعد استخوان، پر، فلس های طعمه که قابل هضم نیستند را با حالت سرفه بیرون می اندازد.

به طور کلی جغدها برای کشاورزان مزیت به حساب می آیند زیرا موش های مزرعه را می توانند به عنوان غذا شکار کنند.

زیستگاه و نحوه شکار جغد

جغدها معمولا از تمام زیستگاه ها شامل علفزار، تندرا، جنگل های گسترده بارانی و .. را برای زندگی انتخاب می کنند. در این بین جغد با توجه به نوع گونه و زیستگاهی که در آن قرار دارد شکار متفاوتی دارد. البته این تفاوت شکارها با توجه به اندازه جغد و فراوانی طعمه هم مشخص می شود.

مثلا گونه های جغدی که در چمنزار وجود دارند مانند جغد گوش کوتاه یا جغد انبار با پرواز مداوم شکار می کند. جغدهای جنگلی هم با افتادن از روی لبه روزنه های موجود در جنگل طعمه را شکار می کند. برخی جغدها نیز برای شکار حشرات را بین شاخ و برگ ها می ریزد.

یکی از گونه های جغد نیز پیش از شکوفه زدن به شکل معلق قرار می گیرد و حشرات را با بال های خود ترسانده در نهایت آن ها را با منقار شکار می کند. جغد خلیجی روش شکار متفاوت تری دارد. برای گرفتن خفاش هنگام غروب از غار بیرون می زند. زیرا جغد پرنده ای است که از جانداران بیشتر تغذیه می کند.

البته جوندگان متداول ترین غذای پرنده را تشکیل می دهند. با این وجود حشرات را نیز می خورند. از این رو الگوهای رفتاری جغدها موقع شکار با توجه به نوع گونه تفاوت دارد.

لانه سازی

اغلب جغدها در بین حفره های طبیعی، صخره ها یا سوراخ های دارکوب، آشیانه درست می کنند. البته در این بین جغدهای انبار و اوراسیا معمولا از حفره های ساختمان ها استفاده می کنند. برخی نیز که جثه بزرگتری دارند از لانه های قدیمی شاهین و کلاغ برای لانه استفاده می کنند.

ولی جغدهای چمنزار و تاندرا روی زمین آشیانه درست می کنند. جالب است بدانید این لانه ها در واقع در طول ماه هایی به جز ماه تولید مثل هر دو والد را در خود جای می دهند و اغلب جغدها چیز اضافه ای برای لانه سازی استفاده نمی کنند. خز و پرهای طعمه ها را روی هم انباشته کرده و به عنوان یک بالشتک برای تخم ها در فصل تولید مثل استفاده می کنند.

به طور کلی جغدها لانه سازی انجام نمی دهند آن ها مکانی را به عنوان آشیانه انتخاب و همان جا زندگی می کنند. حفره های موجود در تنه درختان، غارها ، انبارهای قدیمی و لانه های زیر زمینی از مکان هایی است که این پرندگان برای زندگی انتخاب می کنند. جغد ماده بین ۳-۴ تخم می گذارد و جغد تازه متولد شده باید ۲-۳ ماه در لانه باقی مانده تا به اندازه کافی بزرگ شود.

انواع گونه های جغد

از بین گونه های جغد می توان به جغد طلایی، انبار، مرغ حق جنوبی، شاه بوف، شاخدار، برفی، تالابی، ماهی خوار، کوچک و جنگلی اشاره نمود. بزرگترین گونه جغد ایران شاهبوف نام دارد که جثه ای به طول ۶۰-۷۰ سانتی متر داشته و موقع پرواز طول بال ها به دو متر هم می رسد.

چشم های شاه بوف نارنجی و رنگ بدن قهوه ای و راه راه می باشد. ضمنا کم صدا بوده و به طور طبیعی تا ۲۰ سال و در شرایط مصنوعی با نگهداری مناسب می تواند تا ۶۰ سال هم عمر نماید. در ادامه با برخی از گونه های جغد آشنا می شوید.

مرغ حق

این نوع جغد جثه کوچکی است و پرهای گوشی دارد. دو مرتبه پر ریزی دارد و سر این جغد نسبت به دیگر اندام ها بزرگ بوده و نوک کوچک است. نر و ماده این پرندگان به هم شباهت دارند. این جغد صدای ناموزونی داشته و شب ها شنیده می شود. سرعت پروازش شبیه یک خفاش بوده و بعد از غروب آفتاب تغذیه و در طی روز دیده نمی شود.

ماهی بوف

جغد ماهی بوف نوکی قوی و بلند دارد و پنجه ها بزرگ و خمیده است. بال های این جغد تقریبا کوتاه و مدور است. پر و بال قسمت بالای بدن قهوه ای مایل به سرخ است و رگ های طولی سیاه دارد. غذاهای این پرنده عمدتا ماهی و خرچنگ است و از پرندگان و پستانداران کوچک هم تغذیه دارد.

بوف

بوم

جثه این گونه از دیگر گونه ها متوسط بوده و در تمام جهان به جز استرالیا و نیوزیلند و اغلب نواحی جنوبی به جز هاوایی پراکنده است. رنگ آمیزی پر و بال و خطوط و لکه های موجود در پرهای این جغد آن را همرنگ شاخ و برگ درختان نموده است. از این رو مانع از دیده شدن جغد می شود. از لحاظ کشاورزی این جغد بسیار مفید محسوب می شود.

غذای این گونه از جغدها در محیط از جانوران موذی می باشد. این جغد به سختی از لانه اش خارج می شود حتی اگر محل لانه اش را تغییر بدهند. جغد بوم در اغلب مناطق دیده می شود. این پرنده از انواع پرندگان کوچک و سوسک ها تغذیه می کند. این جغد در روز روی شاخه ها پنهان می شود و شب ها به شکار می پردازد.

بوف سفید

بوف سفید از نظر جثه شبیه جنس بوف است. چشم ها نسبت به اندازه پرنده کوچک است. انگشتان این پرنده توسط پوشش ستبری از پر پوشیده شده است به نحوی که چنگال ها مخفی می باشد. رنگ عمومی بدن این جغد سفید بوده و در نقاط مختلف بدن کم و بیش لکه و رگه های تیره رنگی مشاهده می شود. محل زندگی بوف سفید نواحی قطبی می باشد.

کوف

جغد کوف عموما دارای قد متوسط تا بزرگ است. چشم ها بزرگ و عنبیه سیاه رنگ است. این جغد در روستا، شهر، باغ و پارک ها دیده می شود. در روز این جغد میان شاخ و برگ درختان باقی می ماند و بدنش را به تنه می چسباند و هماهنگی رنگ و پر و بال با محیط مانع از دیدن این پرنده می شود.

غذای این نوع جغد غالبا موش و خرگوش است اما از پرندگان کوچک نیز تغذیه دارد. این جغد بیشتر مکان های با درختان بلند و انبوه را برای زندگی انتخاب می کند. جغد کوف مهاجر است و گاه به انسان حمله می کند.

در پایان اگر علاقمند هستید تا با نحوه زندگی پرنده هد هد و پرنده حواصیل آشنا شوید، روی لینک ها کلیک کنید.