در کشورهای مختلف با مقوله سقط جنین در برهه های زمانی مختلف برخوردهای متفاوتی می شود. در این مطلب قصد داریم به بررسی قانون سقط جنین در ایران بپردازیم. امروزه سقط جنین یکی از مباحث مهم در حوزه پزشکی ایران به شمار می رود.
قانون سقط جنین در ایران
سقط جنین همیشه دربردارنده چالش هایی در حوزه های مختلف حقوقی، اخلاقی، فلسفی، دینی و بهداشت بوده است. بیشتر کشورها در برهه های زمانی مختلف با این مقوله برخوردهای متفاوتی دارند. امروزه سقط جنین یکی از مباحث مهم در پزشکی ایران به شمار می رود.
تحولات اجتماعی و ارتقای سطح سواد سلامت و آگاهی و مشارکت زنان در زمینه های اجتماعی و اقتصادی سبب ناسازگاری جنبه های نظری و عملی در این حوزه شده است. ممکن است خانم ها بدون توجه به احکام شرعی و قوانین کیفری به سقط جنین اقدام کنند. در ادامه به بررسی قانون سقط جنین در ایران می پردازیم.
سقط جنین در کشور ایران ممنوع است مگر در مواردی که ادامه بارداری مادر، به مرگ مادر یا جنین منجر شده یا مشکلات جدی برای خانواده به وجود آورد که در این شرایط با دستور مقام قضایی یا درخواست زوجین یا معرفی نامه پزشک معالج تا پیش از ۴ ماهگی( که به عقیده مسلمانان زمان وارد شدن روح به جسم است) قابل اجرا می باشد.
برای تایید این شرایط باید حداقل دو مشاور تخصصی نظر قطعی بدهند و در موارد خارج از لیست اندیکاسیون های اعلامی از سوی سازمان پزشکی قانونی، ارائه حداقل سه مشاور تخصصی مبنی بر ناهنجاری منجر به مرگ جنین یا خطر مرگ مادر الزامی می باشد.
ماده واحده – سقط درمانی با تشخیص قطعی سه پزشک متخصص و تأیید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری جنین که به علت عقب افتادگی یا ناقص‌الخلقه بودن موجب حرج مادر است و یا بیماری مادر که با تهدید جانی مادر توأم باشد قبل از ولوج روح (چهار ماه) با رضایت زن مجاز میباشد و مجازات و مسؤولیتی متوجه پزشک مباشر نخواهد بود. متخلفین از اجرای مفاد این قانون به مجازاتهای مقرر در قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد.
به این ترتیب در ایران علل سقط قانونی شامل تهدید زندگی مادر، اختلالات جنینی شدید و مغیر با حیات است. به طور مثال هر بیماری دریچه ای قلب که به نارسایی قلبی با درجه اختلال عملکردی ۳ و ۴ منجر شود و قابل بازگشت نباشد، کبد چرب حاملگی، نارسایی کلیه و فشار خون غیر قابل کنترل با داروهای مجاز دوره بارداری از شرایط مادر است که می تواند مجوز سقط دریافت نماید.
از جمله اختلالات جنینی مشمول قانون سقط هم می توان به اختلال آلفا تالاسمی، تریزومی ۱۳ و ۱۸، آنانسفالی اشاره کرد.
تعریف سقط جنین از نظر فقهی و جزایی
تعریف سقط جنین در مدارک فقهی خیلی نادر می باشد. اغلب فقها در مورد بحث دیه جنین به ذکر حالات گوناگون آن در بطن مادر و مقدار دیه هر یک می پردازند. در کتاب شرح و تبصره علامه در مرد معنی جنین چنین آمده:
«جنین از اجنان که معنی آن مستور بودن است، مأخوذ است (مستور در رحم)».همچنین شهید ثانی در شرح لمعه در باب شرح و توضیح کلمه جنین می‌فرماید: «و هو الحمل فی بطن امه و سمی به لاستتاره فیه من الاجتنان و هوالستر فهو بمعنی المفعول؛ یعنی جنین همان حمل است در بطن مادرش و به خاطر استتار آن در شکم مادر به این نام خوانده می‌شود.» در متون فقهی اسلام با استفاده از آیات قرآنی و روایات وارده مانند آیات ۵ سوره حج، ۱۴ سوره مؤمنون، ۶۷ سوره غافر، ۳۸ سوره قیامت و غیره، با تقسیم دوران جنینی به دوره قبل از ولوج روح و دوره پس از ولوج، نظریات فقهی مختلفی ابراز شده است و آنچه قدر مشترک فقها اسلامی است مجازاتهای دوران قبل از دمیدن روح است که دیه آن در شرع مقرر شده که عین آن در قانون مجازات اسلامی ذکر شده است
در قوانین مجازات اسلامی مصوب سال های ۱۳۶۱، ۱۳۷۰ و ۱۳۹۲ تعریف معینی از سقط جنین یا سقط حمل دیده نمی شود و قانونگذار به پیروی از منابع فقهی که منشا تدوین این قوانین می باشد مستقیما به ذکر میزان دیه انواع حالات سقط جنین می پردازد. دکتر جعفر لنگرودی در توضیح عبارت سقط جنین بیان می دارد:
«سقط جنین جرمی است که نتیجه آن بیرون انداختن جنین از رحم باشد و فاعل جرم (اعم از مادر یا پدر یا ثالث) قصد این نتیجه را داشته باشد، خواه وسایلی به کار برده باشد خواه نه. مورد صدق جنین آن است که جنین عادتاً بعد از سقط قابل ادامه زندگی نباشد» در مواردی که سقط را قانون تجویز کند، جرم سقط صدق نمی‌کند. هرگاه جنین قبل از موعد طبیعی به علت داخلی (بدون تحقق جرمی) ساقط شود را هم در عرف عام سقط جنین می‌نامند، ولی این سقط دارای آثار حقوقی (اعم از مدنی یا کیفری) نیست و معنی سقط در اینجا لازم است نه متعدی. به هر حال در مقایسه دو تعریف پزشکی و حقوقی سقط جنین، اختلاف در عمد یا غیرعمدی بودن است به نحوی که سقط جنین از نظر حقوقی دارای عنصری عمدی است، در حالی که در علم پزشکی عدم شرطیت عنصر عمد وجود دارد.
در پایان از همراهی شما سپاسگزاریم. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با قانون حضانت فرزند پسر و قانون تنبیه بدنی دانش آموزان روی لینک ها کلیک کنید.
