قند خون بالا یا دیابت بیماری‌ایست که در صورت پیشرفت می‌تواند به تدریج به همه اعضای بدن آسیب برساند و هر ۳۰ ثانیه موجب یک قطع عضو در افراد می‌شود.
چهاردهم نوامبر مصادف با ۲۳ آبان سالروز تولد «فردریک بانتینگ» کاشف انسولین است که سال ۱۹۹۱ با همکاری بنیاد بین‌المللی دیابت (IDF) و سازمان جهانی بهداشت (WHO) به عنوان روز جهانی دیابت نامگذاری شد.
هدف از این نامگذاری بالابردن اطلاعات مردم در ارتباط با علل، عوارض، پیشگیری از دیابت و درمان آن بوده است.
۱۲ درصد جمعیت ایران دیابتی هستند
عبدالرضا نوروزی متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی تغذیه بالینی علوم پزشکی تهران با بیان اینکه دیابت یکی از بیماری‌های شایع در ایران و جهان است، گفت: در حال حاضر حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد جمعیت بزرگسالان کشور دیابتی هستند که این آمار نشان از اهمیت ویژه پیشگیری می‌دهد.
وی ادامه داد: این مسئله را باید مدنظر قرار داد که دیابت به ویژه دیابت نوع ۲ قابل پیشگیری است. اگر روند ابتلا به دیابت را در ۳۰ سال گذشته نگاه کنیم می‌بینیم که این بیماری خطرناک با سرعت رشد بالایی در حال افزایش است و می‌تواند ۸۰ درصد اعضای بدن را درگیر و بیمار کند.
نوروزی افزود: ۳۰ سال پیش دیابت در کشور ما شیوع ۷ درصدی داشت، اما این رقم اکنون به ۱۰ تا ۱۲ رسیده است و در کشورهای اروپایی نیز ابتلا به دیابت در ۳۰ سال گذشته روندی افزایشی داشته و آمار ابتلا از ۳ درصد به ۷ درصد رسیده است و این نشان از رشد بیش از ۳ برابری ابتلا به این بیماری مزمن دارد.
دیابت در کمین ۲۳ درصد مردم ایران
وی مهمترین عامل ابتلا به دیابت را اضافه وزن و چاقی بیان کرد و گفت: هیچ چیز به اندازه افزایش وزن و حجم بالای چربی بدن احتمال ابتلا به دیابت را افزایش نمی‌دهد.
برخی افراد با ۳ یا ۴ کیلو اضافه وزن دیابت می‌گیرند و برخی با بیش از ۱۰ کیلو اضافه وزن دیابتی می‌شوند اما به هر حال اضافه وزن فاکتور اصلی ابتلا به این بیماری محسوب می‌شود و در صورتی که فرد اضافه وزن داشته باشد باید تلاش کند تا وزن خود را کاهش دهد.
باقر لاریجانی نایب رئیس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر با اشاره به آمار بالای چاقی در ایران گفت: حدود ۲۳ درصد جمعیت کشور چاقی هستند که این چاقی در زنان حدود ۳۰ درصد و در مردان حدود ۱۵ درصد بوده و شیوع چاقی در استان‌های شمالی و مرکزی بیشتر است اما در استان‌سیستان و بلوچستان موضوع جدی نیست.
شیوع ۱۸ درصدی قندخون بالا تا ۶ سال دیگر
نایب رئیس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر اظهار کرد: در کشور ایران حدود شش میلیون نفر دیابتی داریم که دو سوم این جمعیت شهرنشین هستند و در سنین بهره‌وری، سن مناسب کار و فعالیت، به دیابت مبتلا می‌شوند، پیش بینی می‌شود شیوع دیابت در ایران تا سال ۲۰۲۵ به حدود ۱۸ درصد (در زنان ۱۹ درصد و در مردان ۱۷ درصد) افزایش می‌یابد.
لاریجانی با بیان اینکه ۸۵ درصد دیابتی‌ها، دیابت نوع ۲ دارند، گفت: زمانی که دیابت در این افراد تشخیص داده می‌شود، می‌بینیم که ۸۰ تا ۹۰ درصد آنها چاق هستند.
هر ۳۰ ثانیه یک قطع عضو به دلیل دیابت
وی درباره عارضه‌های ناشی از بیماری دیابت گفت: زمانی که بیماری دیابت به درستی کنترل نشود، عارضه‌های جدی را به دنبال خواهد داشت، برای مثال در دنیا بر اثر بیماری دیابت در هر ۳۰ ثانیه قطع عضو رخ می‌دهد، همچنین یک سوم مشکلات بینایی مربوط به بیماری دیابت است و در دیابتی‌ها بیماری‌های قلبی–عروقی دو سه برابر بیشتر از افراد معمولی رخ می‌دهد.
نایب رئیس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر افزود: هزینه پزشکی برای درمان دیابت دو برابر هزینه درمان دیگر بیماری‌ها در دنیا می‌شود و بین ۱۰ تا ۱۵ درصد حتی گاهی ۱۷ درصد از هزینه‌های پزشکی یک فرد مربوط به هزینه درمان دیابت است.
کمبود داروی دیابت نداریم
وی ادامه داد: خوشبختانه با توجه به اطلاع رسانی رسانه‌ها شیوع دیابت کاهش یافته است؛ چراکه آگاهی عموم افزایش پیدا کرده و توجه مردم به پیشگیری بیشتر معطوف شده است، برهمین اساس حدود ۶۰ درصد دیابتی‌ها به مراکز درمانی مراجعه می کنند و درمان می‌گیرند.
لاریجانی افزود: راههای درمانی و داروهای دیابت به میزان کافی در کشور وجود دارد، اما مسأله مهم تداوم درمان است، در کشور ما تنها ۶۰ درصد از دیابتی‌ها درمان خود را ادامه می‌دهند و حدود ۳۶ درصد از جمعیت دیابتی کنترل خوبی بر بیماری‌شان دارند، اما اگر به همین شیوه پیش رویم، عوارض ناشی از دیابت گریبانگیر جامعه می‌شود.
وزن‌تان را نرمال نگه دارید تا دیابت نگیرید
عضو هیئت علمی تغذیه بالینی علوم پزشکی تهران با تأکید بر اینکه در پیشگیری از دیابت سبک زندگی یا life style بسیار حائز اهمیت است گفت: برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری باید سبک زندگی سالم را از دوران کودکی مورد توجه قرار داد.
وی با اشاره به نگرانی برخی افراد که در خانواده خود فرد دیابتی دارند، گفت: اگر یکی از اعضای خانواده فرد دیابتی باشد و او بخواهد از دیابتی شدن پیشگیری کند مهمترین نکته داشتن وزن نرمال و ایده‌آل است.
روزی ۲ وعده برنج بخورید دیابت می‌گیرید
نوروزی در ادامه بهترین نان‌ها برای مصرف که خطر ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهند، گفت: نان‌هایی که با آرد سبوس‌دار تهیه می‌شوند، نان چند غله یا نان جو بهترین گزینه‌ها برای مصرف هستند که احتمال ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهند.
وی درباره میزان مصرف برنج و خطر ابتلا به دیابت در ایرانی‌ها اظهار کرد: احتمال ابتلا به دیابت با مصرف ۲ وعده برنج در روز بالاتر می‌رود، به عنوان مثال اگر فردی ۱۰۰ گرم نان یا ۱۰۰ گرم برنج بخورد، بعد از مصرف برنج قند خون بیشتر بالا می‌رود، به همین دلیل توصیه می‌کنیم که افراد روزانه فقط یکی از ۲ وعده ناهار یا شام را برنج بخورند.
هر روز باید این میزان میوه و سبزی بخورید
عضو هیئت علمی تغذیه بالینی علوم پزشکی تهران با تأکید بر مصرف میوه و سبزی برای پیشگیری از دیابت گفت: مصرف میوه‌ها وسبزیجات در پیشگیری از ابتلا به این بیماری مزمن بسیار مؤثر است و هر فرد باید ۳۵۰ گرم میوه و ۴۰۰ گرم سبزی مصرف کند. سبزیجات می‌توانند به صورت خام یا پخته استفاده شوند.
نوروزی تأکید کرد: افراد سالم باید بدانند که مصرف میوه‌ها به طور کلی در پیشگیری از ابتلا به بیماری قندخون مؤثر هستند و برخلاف باور عموم مصرف میوه‌های شیرین مانند هندوانه یا انگور که قند خون بالایی دارند به دلیل مواد مؤثر ضد دیابت در پیشگیری از دیابت و افزایش قند خون مؤثر است.
میوه‌هایی که دشمن دیابت هستند
وی افزود: در پوست و دانه انگور به ویژه نوع قرمز آن ماده ضد دیابتی وجود دارد که احتمال ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهد، اکنون که در فصل پاییز هستیم برخی میوه‌های این فصل از جمله مرکبات که منبع غنی از فیبر هستند می‌توانند در کاهش قند خون مؤثر باشند.
عضو هیئت علمی تغذیه بالینی علوم پزشکی تهران تأکید کرد: مصرف برخی میوه‌ها به دلیل ویتامین‌هایی که دارند می‌تواند در پیشگیری از دیابت مفید باشد و از جمله آنها می‌توان به میوه‌های زرد رنگ و سبز رنگ اشاره کرد.
غذاهای شیرین در پیری دیابت را به جان‌تان می‌اندازند
وی تصریح کرد: افرادی که در طول عمر خود مواد قندی بسیاری مصرف می‌کنند به عنوان مثال سال‌ها چای شیرین یا چای و نبات می‌نوشند این میزان مصرف مواد قندی موجب افزایش ترشح انسولین در بدن می‌شود.
نوروزی گفت: در صورتی که فرد سال‌های طولانی میزان بالایی مواد قندی مصرف کند به دلیل اینکه از سلول‌های تولید انسولین بدن خود بیش از حد کار کشیده است این موضوع موجب پیری سلول‌های ترشح انسولین می‌شود و به تدریج با افزایش سن احتمال ابتلا به دیابت با کاهش ترشح انسولین بالا می‌رود.
چه قدر تحرک بدنی داشته باشیم تا دیابتی نشویم؟
وی با تأکید بر اینکه تحرک بدنی در پیشگیری از دیابت بسیار مؤثر است، اظهار کرد: به همه افراد توصیه می‌کنیم در هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط یا شدید داشته باشند و میزان فعالیت بدنی به حدی باشد که در طول انجام آن فرد نفس نفس بزند و نتواند یک جمله را بدون نفس گرفتن بیان کند یا ضربان قلب فرد به ۱۲۰ بار در دقیقه برسد.
