در این مقاله از معرفی دیدنی های خراسان رضوی شما را با جاهای دیدنی گناباد که یکی از شهرهای این استان می باشد آشنا خواهیم کرد. پس اگر قصد سفر به استان خراسان رضوی دارید تا آخر این مقاله با مجله گردشگری تاپ تراول همراه باشید.
این شهرستان در جنوب استان خراسان رضوی و در فاصله حدودا 300 کیلومتری از مشهد قرار دارد و یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران محسوب می شود. بر اساس شواهد تاریخی و طبیعی موجود اعم از قنات قصبه ( عمیق ترین و قدیمی ترین قنات جهان ) در گناباد قرار دارد ، قدمت این ناحیه به پیش از دوره هخامنشیان بر میگردد.
شهرستان گناباد به دلیل واقع شدن در مسیر ارتباطی خراسان رضوی با خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان دارای اهمیت خاصی است . این شهرستان از موقعیت مواصلاتی خوبی برخوردار است.
گناباد شهری دانشگاهیست که حدود 20 درصد جمعیت آن را دانشجویان بومی و غیربومی تشکیل می دهند و مردم گناباد برای جایگاه دانشگاه ، استادان و دانشجویان احترام ویژه ای قائل هستند.
بر اساس کتاب بلاذری جنگ نیزک ترخان و کشته شدن یزدگرد سوم آخرین امپراتوری ایران در این شهرستان در براکوه تنگل زیبد صورت گرفته است. جنگ دوازده رخ مهم ترین جنگ ایران و توران نیز در این منطقه روی داده است و قلعه زیبد و تنگل شهاب صورت گرفته است. نادرشاه افشار نیز در مسیر فتوحات خود مدتی در این منطقه و در دامنه براکوه اقامت داشته است. آثار تاریخی متعددی در این منطقه وجود دارد که در ادامه شما را بیشتر با جاهای دیدنی گناباد آشنا خواهیم کرد
قنات قصبه شهر گناباد
این قنات (کاریز گناباد) عمیق ترین و قدیمی ترین کاریز جهان است . آنگونه که از منابع کهن و همچنین سفرنامه ناصر خسرو و منابع شفاهی بر می‌آید آن را قنات کیخسرو می‌گفته اند.هیچ انسانی تا به حال نتوانسته طول این قنات را اندازه گیری کند و تنها طول آن ۳۵ کیلومتر تخمین زده شده است، از این رو شاید تعداد زیادی از افسانه‌ها به همین دلیل به وجود آمده است.
کاریز قصبه گناباد موزه آن به لحاظ موقعیت و قدمت آن یکی از بهترین مکانهای گردشگری این شهر محسوب می‌شود و هر ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. مظهر این قنات در خیابان ناصر خسرو شهر گناباد قرار دارد. بنا بر گزارش گناپا در نوروز سال ۱۳۹۵ بیشتر از ۶۰ هزار نفر از این کاریز بازدید نموده‌اند.
هیچ انسانی تا به حال نتوانسته طول این قنات را اندازه گیری کند و تنها طول آن ۳۵ متر تخمین زده شده است، از این رو شاید تعداد زیادی از افسانه‌ها به همین دلیل به وجود آمده است.
روستای ریاب
این روستای تاریخی دارای مجموعه‌ای از خانه‌های قدیمی بادگیردار، حوض‌خانه، قلعه، حمام و آب‌انبار با معماری بسیار دلربا می‌باشد. همچنین روستای ریاب به‌عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری در ایران مطرح است که تعدادی زیادی از آثار آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده.
«روستای ریاب» در ۵ کیلومتری جنوب غربی گناباد واقع شده و به لحاظ تاریخی قدمت آن به دوره قاجاریه و صفوی باز میگردد.
مسجد جامع گناباد
درست در کوی شرقی قصبه ، مسجدی تاریخی به نام « مسجد جامع گناباد » قرار دارد که قدمت آن به دوران خوارزمشاهیان باز میگردد . مسجد جامع با نقشه ای دو ایوانی شامل سر در تزئینی، صحن یا میانسرا، ایوان شمالی و جنوبی ، رواق و سه شبستان ستون دار است.
ایوان اصلی یا ایوان قبله در سمت جنوبی صحن واقع شده که با چهار طاق گهواره عرضی و چهار قوسِ دارای تزئینات آجری شامل دو قطار پیچ ، نوارهای اسلیمی و یک حاشیه کتیبه قرآنی به خط بنایی می‌باشد که در پایان عبارت «تسع و ستمائه ۶۰۹ ه.ق» ذکر شده است.
مدرسه علمیه (نجومیه )
بنای این مدرسه در کوی شرقی شهر گناباد در مجاورت یکی از سردرهای ورودی مسجد جامع این شهر واقع است . این مدرسه از یادگاری های معماری اسلامی در دوره صفویه است ، که نشان دهنده ارج و مقام علم و دانش در این شهر است که به دلیل تدریس علم نجوم و افلاک در این مکان به مدرسه نجومیه نیز مشهور گردیده است .
امامزاده احمد بیمرغ
بقعه با طرح و نقشه هشت ضلعی که گنبد بر فراز آن ایجاد شده در میان محوطه‌ای مشجر قرار گرفته است. بر پیرامون دیوار فضای داخلی بنا کتیبه‌ای قرآنی به چشم می‌خورد که به خط ثلث نگارش یافته است. به‌درستی روشن نیست اولین بقعه در چه تاریخی برپا شده اما سنگ قبر موجود در فضای معماری بنا حاوی تاریخ ۱۰۵۳ ه.ق حاکی از آن است که در دوره صفویه و مقارن با این عصر بقعه‌ای در این مکان وجود داشته و مرحوم حاج حسنعلی بیک آن را مرمت کرده است.
بنای آرامگاه امامزاده سلطان احمدابن موسی‌الکاظم (ع) در ۳۵ کیلومتری شرق گناباد نزدیک به روستای بیمرغ واقع است
منطقه سنو
منطقه ییلاقی سنو به دلیل قرار گرفتن در دامنه سیاه‌کوه آب‌و‌هوای مطبوع و معتدلی دارد. وجود چشمه‌های متعدد در این روستا طبیعتی چشم‌نواز را به وجود آورده است. چشمه سنو از چشمه‌های معروف این منطقه و شهر گناباد است. در نزدیکی این چشمه ۷ آسیاب و یک قلعه تاریخی وجود دارد که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌اند.
منطقه حفاظت شده هنگام
«منطقه هنگام» از سال ۱۳۷۵ به دلیل شکار بی رویه‌ی مردم محلی، شکار ممنوع اعلام می‌شود. این منطقه با وسعت ۳۰۰۰۰ هکتار در شرق شهرستان گناباد واقع شده است و دارای پوشش گیاهی همچون تاغ، بنه، گون، قیچ، درمنه، کلاه میرحسن، اسکنبیل، گز، کلپوره می‌باشد و حیات وحشی چون قوچ و میش، آهو، کل و بز، روباه، گرگ،کفتار، کاراکال و پرندگانی چون کبک، تیهو، سار، دلیجه، کوکر، هما، کرکس را داراست.
آبشار کاخک
کاخک محلی زیبا و دارای سابقه تاریخی است و یکی از ییلاقات مهم اهالی منطقه برای در امان ماندن از گرمای شدید کویر به حساب می‌آید. در کنار آبشار کاخک بقایای معماری آسیاب‌هایی قدیمی به چشم می‌آید که جهت تهیه آرد مورد استفاده قرار می‌گرفته است. آب خنک آبشار کاخک پس از گذشتن از درون یک پارک تفریحی در میان بلوار اصلی شهر کاخک جریان می‌یابد.
این آبشار در 25 کیلومتری جنوب گناباد و در نزدیکی شهر کاخک واقع شده است
آتشکده گناباد
آتشکده‌ها، بناهای جدایی ناپذیر از این ایران زمین هستند که به وفور در جای جای این مرز و بوم یافت می‌شوند. گناباد نیز از این قاعده مستثنی نیست و در یکی از آبادی های خرم خود به نام گیسور ، آتشکده‌ای را جای داده که امروزه مردم آن را به نام « آتشکده گناباد » می‌شناسند. در اطراف این آتشکده چند قلعه باستانی به نام‌های قلعه دختر شور آباد ، قبر پیران و پشن قرار دارد.
تک زو در گناباد
جغرافیای طبیعی شهرستان و شهر گناباد نشان می دهد که این شهرستان در دوران پیش از اسلام معبر داخلی فلات ایران و قسمتهای شرقی آن محل برخورد و میدان جنگ لشکریان ایران و توران بوده است . همچنین مشخص است که در کنار این معبر اصلی و جنگی که به وسیله تنگلهای کلات و زیبد به دشت پشن و گیسور و بلاخره به قسمتهای شرق ایران می پیوسته ، آثار تاریخی از جمله قلعه فرود وجود دارد . قله ای که قلعه فرود بر فراز آن قرار دارد رفیع و عظیم به وسیله دو تک (تنگه) از قله های اطراف خود جدا شده است یکی از دره ها به “تک زو” که ابی به همین نام در آن جاری است معروف می باشد . این آب آبشارهایی به ارتفاع ۳ تا ۱۰ متر تشکیل می دهد و قریه کوچکی به نام “زو” را مشروب می کند . دیوارهای سنگی اطراف آن بسیار مرتفع به نظر می رسد و در بعضی جاها به صورت ایوان مسقف در آمده است ، این منطقه ییلاقی در ۳۰ کیلومتری جنوب غرب گناباد است .
«درب صوفه» یا به قول مردم گناباددرصوفه روستای کوچکی است که از نظر موقعیت و زیبایی محل دارای اهمیت است و در فاصله ۶ کیلومتری روستای زیبد و ۳۰ کیلومتری غرب گناباد واقع است. سه طرف آن کوه مرتفع قرار گرفته و مشتمل بر درخت‌های تنومند و هوای سرد و منظره‌ی زیبا است که حدود ۶ متر ارتفاع دارد.
از دیگر جاهای دیدنی گناباد میتوان به موارد زیر اشاره نمود :
یخدان کوثر گناباد : ین اثر معماری در حدود 4 کیلومتری شمال شرقی بیدخت در مجاورت روستای متروکه کوثر در میان اراضی کشاورزی واقع است . به طور کلی یخدان کوثر از سه بخش دیوار شرقی و غربی جوی بخصوص و محل جمع آوری یخ های ابتیاع شده شکل گرفته است
دارالشفاء دُلویی : از اماکن مذهبی روستای دلویی در شهرستان گناباد است.این محل تا پیش از سال ۱۱۸۶ (قمری) منزل مسکونی شخصی به نام حاج محمد بوده است.
امام زاده سلطان محمد عابد : این بقعه در ۲۴ کیلومتری جنوب شهر گناباد مشرف بر کاخک بر فراز مدفن سلطان محمد بن موسی الکاظم ایجاد شده است. قرائن تاریخی این شخصیت را برادر حضرت رضا(ع) معرفی نموده اند،
منزل شیخ محمد تقی بهلول گنابادی : بنایی است مستطیل شکل با ابعاد 25 در 15 متر که در راستای شمال شرقی و جنوب غربی ساخته شده است. ارتفاع آن از سطح زمین 3 متر و نیم می‌باشد که شامل دو بخش تابستان‌نشین و زمستان‌نشین است.
بافت تاریخی و فرهنگی ریاب گناباد : روستایی با بافت قدیمی ریاب که در 5 کیلومتری جنوب غربی شهرستان گناباد واقع گردیده است بافت قدیمی این روستا که مجموعه ای کامل از بناهای تاریخی با معمار بسیار زیبا را در خود جای داده است تنها بافت باقی مانده در شهرستان می باشد که طی سالهای گذشته روی طرح مطالعاتی آن اقداماتی صورت گرفته است
آب انبار شریعت گناباد : این مکان که معروف به آب انبار حسینیه است مربوط به دوره قاجار می باشد و توسط شخصی خیر به نام آقای شریعت به میراث فرهنگی و گردشگری واگذار گردیده است . این آب انبار در حال حاضر به صورت نمایشگاهیاز آثار مردم شناسی مرتبط با آب در معرض دید بازدید کنندگان قرار گرفته است
