آیا شیر دادن باعث لاغری می شود؟

شاید از خیلی ها شنیده اید که شیردهی باعث لاغری می شود. بسیاری از اطرافیان به شما می گویند نگران اضافه وزن خود در بارداری نباشید. زیرا وقتی نوزادتان به دنیا آمد و شروع به شیر دادن به او کردید آن قدر انرژی از بدنتان گرفته می شود که شما را لاغر هم می کند.

اما آیا این باور واقعا صحیح است و دیگر نیازی نیست در بارداری وزنمان را کنترل کنیم؟ پس چرا بیشتر مادرانی که زایمان می کنند در صورت عدم ورزش و رعایت رژیم مناسب همچنان چاق می مانند؟ با ما همراه باشید تا جواب این سوال را از نظر علمی بررسی کنیم. 

شیر دادن کالری می سوزاند اما ....

به طور طبیعی شیر دادن باعث افزایش سوخت و ساز بدن مادر شده و بدن کالری بیشتری بصورت روزانه مصرف می کند. نتایج تحقیقات نشان می دهد که معمولا زنان شیرده روزانه 500 کالری بیشتر انرژی می سوزانند. اگر تغییری در میزان خوراک خود و رژیم غذاییتان نداشته باشید، از نظر علمی و منطقی سوختن روزانه 500 کالری بیشتر مانند انجام نیم ساعت ورزش هوازی است و باعث لاغر شدن می شود.

این در حالتی است که هیچ پارامتر دیگری بعد از زایمان تغییر نکند. اما به دلایل زیر حتی با سوختن این 500 کالری اضافی بسیاری از زنان بعد از زایمان دچار چاقی یا اضافه وزن می شوند:

کم خوابی:

کاهش خواب باعث تغییرات هورمونی شده و سوخت و ساز بدن را پایین می آورد. بنابراین با سیگنال های گرسنگی تداخل ایجاد می شود و مادر بیش از پیش غذا می خورد.

استرس:

استرس ماده ای به نام کورتیزول آزاد می کند. کورتیزول نیز باعث کاهش سرعت سوخت و ساز می شود. در صورتی که کم خوابی هم داشته باشید این ماده نمی تواند از بدن دفع شده و باعث می شود بیشتر بخورید و چاق بمانید.

فعالیت کمتر، خوراک بیشتر:

در ماه های اول بعد از زایمان به دلیل نیاز به استراحت برای بهبود شرایط جسمانی فعالیت مادر کمتر است. از طرفی انرژی مورد نیاز برای تولید شیر باعث افزایش خوراک مادر می شود.

به مقدار کافی غذا نخوردن:

برخی مادرها در ابتدا پس از زایمان زمان کافی برای غذا خوردن ندارند یا برای کم کردن وزن کمتر غذا می خورند بنابراین بدن احساس قحطی می کند و چربی بیشتری ذخیره می کند. بنابراین باید با نظارت پزشک تغذیه بعد از زایمان از یک رژیم غذایی مناسب پیروی کنید.

تعداد دفعات شیر دادن:

نوزادی که هر یک ساعت یا هر دو ساعت شیر می خورد انرژی بیشتری از مادر می گیرد تا نوزادی که چند بار بیشتر در روز شیر نمی خورد. بنابراین نوزاد بزرگتر که غذای جامد نیز می خورد انرژی کمتری از مادر می گیرد تا نوزادی که تازه به دنیا آمده است و زیاد شیر می خورد. همچنین نوزادی که شیر خشک می خورد نیز انرژی کمتری از مادر می گیرد تا نوزادی که شیر خود مادر را مصرف می کند.

هورمون های آزاد شده در طول شیر دادن نوزاد

در هنگام شیردهی، هورمون های مختلفی تولید می شوند که در حالت عادی تولید نخواهند شد. در بدن مادران شیرده سطح تستوسترون و استروژن کاهش یافته و سطح هورمون تولید شیر یعنی پرولاکتین افزایش می یابد. هربار که نوزاد شیر می خورد نوک سینه مادر تحریک شده و پرولاکتین بیشتری تولید می شود.

به همین دلیل می گویند مادر نوزادانی که بهتر شیر می خورند، شیر بیشتری هم دارند. البته این هورمون در طول بارداری نیز زیاد می شود تا سینه ها را برای شیردهی آماده کند. متاسفانه هورمون پرولاکتین باعث افزایش ذخایر چربی در بدن می شود زیرا برای انجام وظیفه خود و تهیه شیر نیاز به انرژی دارد و نمی خواهد انرژی بدن تمام شود.

تنها گاهی اوقات برای برخی زنان بین ماه چهارم تا ششم بعد از زایمان سطح پرولاکتین به طور ناگهانی کاهش یافته و وزن مادر شدیدا کم می شود. این هورمون بر میل جنسی و بارداری نیز تاثیر می گذارد. به همین دلیل در بعضی خانم ها تا شش ماه بعد از زایمان هم سیکل قاعدگی شروع نمی شود و کاهش میل جنسی نیز مشاهده می شود. 

در این حالت احتمال بارداری مجدد نیز کم است، اما صفر نیست و نمی توان شیر دهی را روشی مناسب برای جلوگیری از بارداری بعدی دانست.

آیا با توجه به مطالب گفته شده شیر دادن باعث لاغری می شود؟

مطالعات زیادی در خصوص کاهش وزن در طول شیردهی انجام شده است ولی هیچ یک به طور قطعی کاهش وزن از طریق شیردهی را اثبات نکرده اند و فقط می دانند که بی تاثیر نیست. البته شرایط جسمانی هر زن با زن دیگر متفاوت است. به همین دلیل میزان هورمون های تولید شده و ژن های تاثیر پذیر نیز در آن ها متفاوت خواهد بود. 

مادرهایی که در دوران شیردهی هستند نسبت به خانم های دیگر، سناریویی متفاوت برای کاهش وزن دارند. سوالی که برای اکثر مادران شیرده پیش می آید این است که آیا واقعا در دوران شیردهی باید رژیم گرفت؟چه مواد غذایی بخوریم و چه موادی نخوریم؟ شیر افزاهای طبیعی و داروهای مناسب کدام هستند؟ برای یافتن پاسخ این سوالات پیشنهاد می کنیم حتما مقاله " شیردهی" را نیز مطالعه بفرمایید.

روش هایی مناسب برای کاهش چربی و لاغر شدن در طول شیر دادن به نوزاد

در اینجا نکاتی برای کاهش وزن در دوران شیردهی ذکر شده است:

• به جای محاسبه کالری مواد غذایی، غذاهای مفید مصرف کنید و تنها زمانی که احساس گرسنگی می کنید غذا بخورید و هنگامی که احساس سیری دارید دست از غذا خوردن بکشید. 
• ظرف غذا را با سبزیجات و پروتئین پر کنید و باقی آن میوه، چربی های مفید و حبوبات و غلات باشد.
• مقدار کمتری نان، پاستا و سیب زمینی مصرف کنید.
• اگر قصد کاهش وزن دارید و مقدار کالری را محاسبه می کنید، هفته ای پنجاه کالری از غذاهای روزانه خود کم کنید. با این کار بدن احساس قحطی برای ذخیره چربی نمی کند و شیر مادر نیز کم نمی شود.
• با کاهش نشاسته، شیرینی و رژیم غذایی مناسب مادر می تواند کاهش وزن مناسبی داشته باشد. 

در سال اول پس از زایمان مراقب خود و نوزاد باشید و به توصیه های زیر عمل کنید:

• غذاهای مناسب که انرژی کافی برای مادر و نوزاد تامین می کند را مصرف کنید و غذایی بخورید که به شما حس خوبی می دهد.
• روزی نیم ساعت ورزش کنید زیرا علاوه بر کمک به کاهش وزن و چربی سوزی، انرژی زیادی به شما می دهد.
• در برنامه های زندگی تعادل داشته باشید و مصرف شیرینی جات و خوراکی هایی که مورد علاقه ان است را به طور کامل کنار نگذارید. یادتان باشد حس شما در شیری که به نوزادتان می دهید تاثیر دارد.
• در طول روز تمرکز داشته باشید.
• سعی کنید خودتان را دوست داشته باشید و روش های مختلف این کار را یاد بگیرید.
• با نوزادتان به همراه کالسکه به پیاده روی بروید.

سخن آخر

با اینکه شیردهی انرژی بیشتری از شما نسبت به روزهای عادی می گیرد، اما یادتان باشد با توجه به عملکرد هورمون پرولاکتین و موارد تاثیرگذار دیگر، بهترین کار برای کاهش وزن اضافه شده در بارداری ورزش و استفاده از یک رژیم غذایی مناسب است.